ضعف عضلانی به فقدان نیرو در عضلات گفته می‌شود، به طوری که ممکن است در این شرایط، ماهیچه‌ها به راحتی گذشته منقبض نشده یا حرکت نکند. ضعف عضلات دست و پا از جمله شایع‌ترین نوع ضعف عضلانی به شمار می‌رود.

احساس ضعف بدن و لرزش نشانه چیست؟

ضعف به معنی کاهش قدرت در یک یا چند عضله است که معمولا با لرزش بدن همراه است. دلایل ضعف عضلانی می‌تواند موارد مختلفی باشد. ممکن است علل رایج یا نادر، خطرناک یا کم خطر، موقت یا دائمی باشد.

بیماری‌های سیستم عصبی عضلانی، آسیب‌های وارده، بیماری‌های متابولیک و سموم، همه باعث ایجاد ضعف در بدن می‌شوند. خوشبختانه، ضعف‌های عضلانی که بدون دلیل ایجاد می‌شوند، در اکثر موارد برگشت‌پذیر بوده و به خودی خود برطرف می‌شوند.

در موارد بسیار نادر، ضعف دست و پا تنها نشانه وجود یک بیماری خطرناک است. علائم و نشانه‌های ضعف شامل مشکل در انجام فعالیت‌های روزانه مانند نوشتن، یا مشکل عدم تعادل در راه رفتن است.

اگر همیشه ضعف دارید، مخصوصا اگر ضعف شدید، موضعی یا دردناک بوده و بیش از چند هفته طول کشیده‌ است، باید به یک متخصص مراجعه کنید.

حالت و شدت ضعف، علائم، داروهای مصرفی و سوابق خانوادگی به پزشک در تشخیص علت ضعف کمک می‌کنند. زمانی که متخصص اعصاب علت ضعف را تشخیص داد، روش درمانی مناسب را به شما توصیه می‌کند.

برنامه درمان شما به علت ضعف و همچنین شدت علائم بستگی دارد. در برخی موارد، طب فیزیکی برای فرد مناسب بوده و به درمان او کمک می‌کند. ممکن است پزشک از دارو، جراحی یا روش‌های درمانی دیگری برای بیمار استفاده نماید.

ضعف عضلانی چیست؟

علت ضعف عضلات دست و پا

ضعف عضلات بدن زمانی ایجاد می‌شود که فرد حتی با تلاش زیاد نیز نتواند یک عضله را به اندازه طبیعی منقبض کرده یا آن را حرکت دهد. چه فرد بیمار باشد و چه فقط به کمی استراحت نیاز داشته باشد، این ضعف مشکلی است که تمام افراد گاهی به آن دچار می‌شوند.

به عنوان مثال، کار بدنی سخت باعث خستگی عضلات فرد می‌شود و فرد باید کمی به عضلات استراحت دهد تا بهبود یابند.

اما اگر بیمار به ضعف دائمی دچار باشد، یا ضعف او هیچ دلیل و علتی نداشته باشد، ممکن است نشانه وجود یک بیماری باشد. معمولا زمانی که مغز از طریق نخاع و اعصاب، سیگنال‌های حرکتی را به یک عضله می‌فرستد، فرد به طور اختیاری عضله را منقبض می‌کند.

اگر مغز، سیستم عصبی، عضلات یا ارتباط بین اینها در اثر یک بیماری یا آسیب از بین رفته باشد، عضلات به صورت طبیعی منقبض نمی‌شوند. این عدم انقباض طبیعی عضلات باعث ضعف عضلات می‌شود.

برخی از علل ضعف و بی حالی عبارتند از:

• دلایل متابولیک ضعف عضلانی
• علل عصبی ضعف عضلانی
• بیماری‌های عضلانی که باعث احساس ضعف در عضلات می‌شوند
• سموم ایجاد کننده ضعف عضلانی
• سایر دلایل ضعف عضلانی

دلایل متابولیک ضعف عضلانی

ضعف عضلانی ممکن است در اثر علل متابولیک ایجاد شود که عبارتند از:

• بیماری آدیسون (عدم تولید هورمون توسط غدد فوق کلیوی)
• هیپرپاراتیروئیدسم (پرکاری غدد پاراتیروئید)
• هیپرتیروئیدیسم (پرکاری تیروئید)
• هایپوکالمبا (کاهش پتاسیم)
• هایپوناترمیا (کاهش سدیم)

علل عصبی ضعف عضلات

ضعف در عضلات بدن ممکن است علل عصبی داشته باشد. علل عصبی ضعف عضلانی عبارتند از:

• فلج بل (تورم یا التهاب عصبی که عضلات صورت را کنترل می‌کند)
• فلج مغزی (شرایطی که بر مغز و عملکرد سیستم عصبی اثر می‌گذارد)
• بیماری شارکو ماری توث (نوعی بیماری ارثی که بر اعصاب محیطی اثر می‌گذارد)
• سندرم گولین بار (نوعی اختلال خود ایمنی اعصاب)
• ام اس یا تصلب بافت چندگانه (نوعی بیماری که بر مغز و نخاع تاثیر گذاشته و باعث ضعف، عدم تعادل و مشکلات دیگر می‌شود)
• گرفتگی یا فشار عصب، مانند عصب اولنار در بازو
• سکته مغزی

بیماری‌های عضلانی که باعث احساس ضعف در عضلات می‌شوند

برخی از بیماری‌های عضلانی نیز ممکن است باعث ضعف عضله شوند. این بیماری‌ها عبارتند از:

• اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS، که به بیماری لوگهریگ نیز معروف است. اسکلروز جانبی آمیوتروفیک یک بیماری عصبی – عضلانی شدید است که باعث ضعف و ناتوانی عضلات می‌شود)
• درماتومیوزیت (التهاب عضله و راش‌های پوستی از علائم اصلی این بیماری هستند)
• دیستروفی عضلانی (یک اختلال ارثی که باعث از دست دادن تدریجی بافت عضلانی و ضعف عضلات می‌شود)

سموم ایجاد کننده ضعف عضلات دست و پا

ممکن است ضعف عضله های بدن در اثر وجود برخی سموم باشد. این سموم عبارتند از:

• بوتولیسم (یک مسمومیت غذایی شدید که در اثر باکتری کلستریدیوم بوتولینوم ایجاد می‌شود)
• مصرف خوراکی حشره‌کش‌ها
• قرارگیری در معرض گاز اعصاب
• مسمومیت فلج‌کننده صدف

دیگر علل ضعف بدن

ضعف عضلات دست و پا ممکن است علل دیگری داشته باشد که عبارتند از:

• آنمی (کمبود سلول‌های قرمز خون)
• آسیب ایجاد شده در اثر استفاده بیش از حد از عضله
• پلیموئوزیت (ضعف و التهاب گسترده‌ی عضلات)

عوارض ضعف عضلات بدن چیست؟

از آنجا که ضعف عضلانی ممکن است در اثر بیماری‌های جدی به وجود آمده باشد، عدم درمان ممکن است باعث ایجاد عوارض و آسیب‌های دائمی شود. زمانی که علت بیماری تشخیص داده شد، بیمار باید برنامه درمانی که با کمک پزشک برای او آماده شده را دنبال کند تا خطر ایجاد عوارض احتمالی کاهش یابد.

عوارض ضعف عضلات و ماهیچه عبارتند از:

• از دست دادن تحرک
• فلج
• از دست دادن دائمی احساس
• آسیب دائمی به عصب (در اثر تحت فشار قرار گرفتن عصب) از جمله فلج
• گسترش عفونت

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در برخی موارد، ضعف عضلانی بدن زندگی فرد را به خطر می‌اندازد، مخصوصا اگر به طور ناگهانی و در یک سمت بدن ایجاد شود. اگر بیمار هریک از موارد ناگهانی و مهلک زیر را داشت باید فورا به پزشک مراجعه کند:

• اندازه غیرطبیعی مردمک چشم یا نشان ندادن عکس‌العمل به نور
• کاهش سطح هوشیاری، مانند عدم پاسخگویی یا از دست دادن هوشیاری
• فلج یا ناتوانی در حرکت دادن قسمتی از بدن
• شکم درد شدید
• تغییر ناگهانی دید، از دست دادن بینایی یا چشم درد
• سردرد شدید

تشخیص بیماری ضعف عضلانی

اگر بیمار بدون دلیل به ضعف عضلانی مبتلا شده باشد، باید به پزشک مراجعه کند. پزشک متخصص سوالاتی در مورد ضعف عضلات بیمار، مثلا سوالاتی همچون مدت زمان احساس ضعف در عضلات و عضلات درگیر، از بیمار می‌پرسد. پزشک همچنین در مورد علائم دیگر و سوابق خانوادگی فرد نیز سوالاتی می‌پرسد.

تشخیص بیماری ضعف عضلانی

همچنین پزشک در مورد عکس‌العمل‌ها، احساس و تون عضلانی (مقاومت عضله در برابر کشیده شدن یا حرکات غیر فعال کششی) بیمار سوالاتی می‌پرسد. در صورت نیاز پزشک آزمایش‌هایی نیز برای بیمار تجویز می‌کند که عبارتند از:

• ام آر آی یا سی تی اسکن برای بررسی ساختار داخلی بدن بیمار
• آزمایش‌های عصبی برای ارزیابی عملکرد اعصاب
• الکترومیوگرافی (نوار عصب) برای بررسی فعالیت عصب در عضلات بیمار
• آزمایش خون برای بررسی وجود عفونت یا دیگر مشکلات پزشکی

راههای درمان ضعف دست و پا چگونه است؟

برنامه درمان ضعف عضلات بدن برای هر فرد با توجه به علل ایجاد ضعف عضلانی، وجود بیماری‌های دیگر در بدن فرد، سن و سوابق پزشکی فرد، شدت ضعف عضلانی و موارد دیگر، متفاوت است.

معمولا درمان ضعف عضلانی شامل یک برنامه درمان چند منظوره برای رویارویی با علل، کمک به افزایش قدرت، کاهش احتمال ایجاد عوارضی مانند آتروفی عضله، و کمک به داشتن یک زندگی سالم و فعال است.

معمولا درمان شامل یک دوره استراحت، نوشیدن آب کافی و تغذیه مناسب، و مراقبت‌های پزشکی منظم است. همچنین توصیه می‌شود که فرد توانبخشی، طب فیزیکی، کار درمانی، و یک برنامه ورزشی منظم نیز داشته باشد.

ممکن است برای محافظت از عضلات ضعیف و در برخی موارد برای بهبود تحرک فرد، به اسپلینت‌های ارتوپدی، عصاها، چوب‌های زیر بغل، یا یک واکر نیاز باشد.

در برخی موارد ممکن است برای کاهش التهاب سیستم عصبی در بیماری‌هایی مانند فلج بل، فلج چندگانه و میاستنی گراویس (بیماری خودایمنی مزمن عصبی عضلانی)، داروهای کورتیکواستروئید نیز تجویز شود. برای درمان ضعف عضلانی ناشی از عفونت باکتریایی نیز معمولا داروهای آنتی بیوتیک تجویز می‌شود.

ضعف عضلات ناشی از کم خونی نیز با ترانسفوزیون و درمان شرایط ایجاد کننده کم خونی، درمان می‌شود. ضعف عضلانی ناشی از عدم تعادل الکترولیت‌ها و یا کم آبی نیز معمولا با درمان شرایطی که باعث کم آبی شده و جبران الکترولیت‌ها از راه خوراکی یا تزریق درون وریدی مایعات و الکترولیت‌ها امکان‌پذیر است.