تست RDW در آزمایش خون مخفف Red Cell Distribution Width و به معنای میزان یا وسعت توزیع گلبول های قرمز می باشد. RDW، گلبول های قرمز (RBC) را از نظر حجم و اندازه می سنجد و به ما می گوید که چقدر این سلول ها از نظر حجم و اندازه مشابه یکدیگر هستند. در ادامه به تفسیر RDW در آزمایش خون می پردازیم و به این سوال پاسخ می دهیم که RDW بالا به چه معناست و تفاوت RDW-CV و RDW-SD در چیست؟

گلبول های قرمز (RBC) وظیفه دارند که اکسیژن را از ریه ها دریافت کرده و به بافت های بدن تحویل دهند. هر گونه اختلالی که در این زمینه ایجاد شود می تواند اکسیژن رسانی به بافت های بدن را مختل کرده و علائم گوناگونی ایجاد کند. برخی از بیماری ها می توانند باعث تغییر شکل گلبول های قرمز خون شوند. پزشک با درخواست آزمایش خون و بررسی RDW، MCV، MCHC، هماتوکریت و … می تواند به این اختلالات خونی پی ببرد.

RDW آزمایش خون چیست؟

آزمایش RDW تفاوت اندازه ی کوچکترین و بزرگترین گلبول قرمز را نشان می دهد. گلبول های قرمز طبیعی قطری بین ۶ تا ۸ میکرومتر دارند. اگر اختلاف سایز میان کوچک ترین گلبول قرمز و بزرگ ترین گلبول قرمز زیاد شود، میزان RDW نیز افزایش می یابد که نشان می دهد اندازه گلبول های قرمز با یکدیگر خیلی متفاوت است.

همانطور که گفته شد گلبول های قرمز (RBC) وظیفه انتقال اکسیژن از ریه به بافت های بدن را بر عهده دارند. اکسیژن به ماده ای پروتئینی به نام هموگلوبین (Hemoglobin) در درون گلبول های قرمز متصل شده و در خون گردش می کند. هرگونه اختلال در هموگلوبین نظیر افزایش یا کاهش آن می تواند باعث اختلال در اکسیژن رسانی به بافت های بدن و ایجاد بیماری های مختلفی شود.

نکته:‌ حجم متوسط هر گلبول قرمز در آزمایش خون را با MCV نشان می دهند. اگر می خواهید بدانید که MCV چیست و آن را درکنار RDW تفسیر کنید پیشنهاد می کنیم مقاله MCV در آزمایش خون چیست و چقدر باید باشد؟ را مطالعه کنید.

چرا پزشک تست خون RDW برای من درخواست کرد؟

آزمایش خون RDW برای تشخیص بیماری های خونی و مخصوصا کم خونی یا آنمی مورد استفاده قرار می گیرد. بطور کلی هر بیماری ای که برروی گلبول های قرمز اثر بگذارد می تواند باعث بالا رفتن RDW شود.

از جمله مواردی که این آزمایش در خواست می شود می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تالاسمی آلفا و بتا.
• شک به انواع کم خونی ها.
• دیابت قندی : با افزایش FBS در آزمایش خون مشخص می شود.
• بیماری های قلبی عروقی.
• بیماری های کبدی.
• سرطان ها.

RDW معمولا جزئی از آزمایش شمارش سلول های خونی (CBC) است. آزمایش شمارش کامل سلول های خونی یا CBC همانطور که از نامش پیداست تعداد و اندازه سلول های خونی یعنی گلبول های سفید (WBC)، گلبول های قرمز (RBC) و پلاکت ها و ویژگی های هریک از جمله MCV، MCHC، MCH، MPV و نیز RDW را مورد آزمایش قرار می دهد. با استفاده از این آزمایش ساده می توان انواع اختلالات خونی را تشخیص داد. از لوسمی ها گرفته تا آنمی، اختلالات پلاکتی و … .

درصورتی که پزشک به وجود بیماری های مختلفی شک کند ممکن است برای شما آزمایش شمارش کامل سلول های خونی یا CBC را در خواست کند. از جمله مهم ترین بیماری ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کم خونی یا آنمی: درصورتی که علائم خستگی، رنگ پریدگی، تپش قلب، بی حسی، میل به خوردن خاک (خاک خواری یا پیکا)، ترک گوشه لب، ناخن قاشقی و … داشته باشید ممکن است به کم خونی یا آنمی ناشی از کمبود آهن یا کمبود ویتامین های مختلف از جمله B12 و فولات مبتلا باشید.
• سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری های خونی نظیر تالاسمی، آنمی سلول داسی (آنمی سیکل سل)، اختلالات مختلف خونی و … داشته باشید.
• وجود خونریزی شدید به دنبال جراحی، آسیب های ناشی از حوادث و سوانح (تروما)، قاعدگی، خونریزی گوارشی و … .
• بیماری های خونی که مغز استخوان را درگیر می کنند نظیر آپلازی خالص گلبول قرمز، آنمی آپلاستیک، لوسمی و … .
• ابتلا به بیماری های مزمن عفونی و غیر عفونی نظیر ایدز، کرون، کولیت روده، بیماری های روماتولوژی نظیر آرتریت روماتوئید یا لوپوس، واسکولیت ها و … .

چگونه برای آزمایش خون RDW آماده شویم

حتما قبل از انجام آزمایش خون از پزشکتان سوال کنید که نیاز هست ناشتا باشید یا نه. خود آزمایش CBC نیازی به ناشتا بودن ندارد اما ممکن است پزشکتان در کنار آزمایش شمارش سلول های خونی، آزمایش های دیگری نظیر قند خون یا چربی خون را هم نوشته باشد که آن ها نیاز به ناشتا بودن دارند.

فرآیند گرفتن خون برای آزمایش بستگی به مهارت تکنسین معمولا تا ۵ دقیقه زمان می برد و کار ساده ای است. بسته به انواع آزمایشاتی که برایتان نوشته شده است، چند سی سی خون از سیاهرگ دستتان گرفته می شود و در ظرف های مخصوصی ریخته می شود. امروزه بیشتر آزمایش های خون بوسیله دستگاه های کاملا اتوماتیک تفسیر می شوند و دخالت انسانی وجود ندارد.

تفسیر RDW در آزمایش خون

میزان نرمال یا طبیعی RDW

مقدار طبیعی یا رنج نرمال RDW در آزمایش خون بین ۱۱٫۹ تا ۱۵٫۵ در زنان بالغ و ۱۱٫۸ تا ۱۵٫۶ درصد در مردان بالغ است. بالا یا پایین تر بودن از این محدوده نشان دهنده وجود یک اختلال خونی در گلبول های قرمز است. البته RDW نرمال رد کننده ی بیماری نیست و باید با توجه به شرح حال بیمار و سایر آزمایشات تفسیر گردد.

برای تفسیر درست آزمایش باید به سایر فاکتور ها هم توجه کرد. توجه به مقدار هموگلوبین، MCH، MCV و MCHC و نیز تعداد گلبول های قرمز بسیار اهمیت دارد.

RDW بالا به چه معناست و نشانه چیست ؟

بالا بودن RDW در آزمایش خون نشان می دهد که اندازه گلبول های قرمز (RBC) با یکدیگر بسیار متفاوت است. مثلا یک گلبول قرمز خیلی کوچک و دیگری خیلی بزرگ است. شایع ترین علت بالا بودن RDW، اختلالات تغذیه ای و به دنبال آن کم بود آهن (فقرآهن)، فولات یا ویتامین B12 می باشد.

در کم خونی ناشی از کم بود آهن یا آنمی فقر آهن، میزان RDW بالا می رود و از طرفی مقدار هموگلوبین و MCV کاهش پیدا می کند.

در کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 و فولیک اسید (فولات)، RDW بالاتر از محدوده طبیعی قرار می گیرد و به دلیل بزرگتر شدن گلبول های قرمز، مقدار MCV نیز افزایش می یابد اما مقدار هموگلوبین پایین است. بیماری های مزمن کبدی و کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدی) نیز باعث بزرگ شدن گلبول های قرمز و افزایش MCV می شوند.

RDW طبیعی و بیماری خونی

همانطور که گفته شد اگر RDW نرمال باشد، به معنای سلامت کامل نیست. مثلا در بیماری تالاسمی بتا مینور که نوعی کم خونی می باشد، میزان هموگلوبین کاهش یافته، MCV پایین است اما RDW در حد طبیعی است زیرا در این بیماری همه ی گلبول های قرمز با هم کوچک شده اند و اختلاف سایز و اندازه ندارند و همگی یک شکل هستند.

یا در کم خونی ناشی از بیماری های مزمن که می تواند عفونی یا غیرعفونی باشد هم ممکن است RDW طبیعی باشد اما هموگلوبین کاهش یافته. میزان MCV در این موارد ممکن است طبیعی یا کاهش یابد.

بیماری های کبدی یا بیماری های مغز استخوان نظیر آنمی آپلاستیک به دلیل کاهش تولید سلول های خونی در مغز استخوان روی می دهند. در این بیماری ها مقدار هموگلوبین کاهش یافته، MCV افزایش یافته اما RDW متغیر است و ممکن است نرمال تا بالا باشد.

تفاوت RDW-CV با RDW-SD در چیست؟

• RDW-CV: اگر محاسبات بر اساس متوسط اندازه گلبول های قرمز و میزان تقعر آن ها انجام شود، RDW-CV بدست می آید.
• RDW-SD: اندازه واقعی تفاوت در میزان تقعر گلبول های قرمز (در فمتولیتر) می باشد. (بدون در نظر گرفتن اندازه متوسط آن ها).

سخن نهایی

همانطور که گفته شد RDW در آزمایش خون نشان دهنده تفاوت اندازه و حجم گلبول های قرمز است. اگر این سلول ها یکنواخت نباشند و اندازه های متفاوتی داشته باشند میزان RDW افزایش می یابد و بالا می رود. شایع ترین علت RDW بالا، کم خونی ناشی از کمبود آهن یا آنمی فقرآهن است که باید درمان شود. حتما در این زمینه با پزشک خود مشورت کنید و خودسر دارویی را مصرف نکنید.

در انتها جالب است بدانید که در مطالعه ای که در سال ۲۰۱۰ انجام شد مشخص شد که بین افزایش RDW و افزایش مرگ و میر بعد از سکته قلبی ارتباط وجود دارد که بطوری که باعث افزایش میزان مرگ و میر بعد از سکته قلبی می شود.