پاسخ به این سوال که ایا بیمار سکته مغزی خوب میشود یا خیر کاملا وابسته به نوع و شدت آن است. تشخیص سکته مغزی و تماس فوری با اورژانس اولین راه درمان و پیشگیری از عوارض جدی آن است. اما فوریت‌های اورژانسی که در ساعات اولیه بعد از سکته مغزی انجام می‌شود در جلوگیری از آسیب مغز و اندام‌های حیاتی بدن بسیار سرنوشت ساز است.

اهداف درمان سکته مغزی در ساعات اولیه چیست؟

اهداف درمان سکته مغزی در ساعات اولیه شامل موارد زیر است:

1. تثبیت وضعیت و علائم حیاتی بیمار
2. تشخیص نوع و محل سکته
3. انجام درمان اورژانسی سکته مغزی و نجات جان بیمار

تثبیت وضعیت و علائم حیاتی بیمار

با کنترل کردن تنفس، فشار خون، عملکرد قلب، خونریزی، توانایی بلع و سایر علائم بالینی.

تشخیص نوع و محل سکته مغزی

بلافاصله پس از رساندن فرد به بیمارستان، از بیمار یک اسکن مغزی (معمولا سی تی اسکن) گرفته می‌شود. این اسکن می‌‌تواند نوع سکته مغزی را مشخص کند که انسدادی است یا خونریزی دهنده. همچنین در سی تی اسکن، محل وقوع سکته در مغز مشخص می‌شود.

این یافته‌ها به تیم پزشکی کمک می‌کند تا بهترین روش درمان اورژانسی سکته مغزی را متناسب با بیمار انتخاب کنند. آزمایش‌های خون هم برای بررسی و ارزیابی بیشتر وضعیت بیمار انجام می‌شوند.

انجام درمان اورژانسی سکته مغزی و نجات جان بیمار

نوع درمان اورژانسی سکته مغزی به علت و نوع آن بستگی دارد که در ادامه مقاله به آن می‌پردازیم.

روش‌های درمان اورژانسی سکته مغزی چیست؟

برای اینکه بدانیم ایا بیماران سکته مغزی خوب میشوند یا خیر، ارزیابی دقیق بیمار و تسریع در شروع روند درمان برای ریکاوری و بهبودی بهتر بیمار حیاتی است. هرچه زمان بیشتری را از دست دهید، سلول‌های مغزی بیشتری از بین می‌روند و مغز بیشتر آسیب می‌بیند. بنابراین به محض این که متوجه علائم سکته شدید با ۱۱۵ تماس بگیرید.

درمان اورژانسی سکته مغزی به نوع سکته و این که کدام بخش از مغز آسیب دیده، بستگی دارد. ما در درمان هر نوعی از سکته مغزی هدف خاصی را در پیش می‌گیریم. مثلا هدف در درمان سکته‌ انسدادی یا ایسکمیک، برطرف کردن انسداد و برقراری مجدد جریان خون یا به عبارتی درمان گرفتگی رگهای مغز است، اما در درمان سکته‌ خونریزی دهنده یا هموراژیک، هدف کنترل خونریزی است.

درمان سکته مغزی ایسکمیک یا انسدادی

از آنجا که در سکته مغزی ایسکمیک عروق مغزی به دلایل مختلف مسدود می‌شوند، اولین هدف در درمان اورژانسی سکته مغزی ایسکمیک، باز کردن مسیر عروق خونی و رسیدن مجدد خون به بافت مغز است تا از آسیب بیشتر جلوگیری شود.

روش‌های درمانی زیاد و مشابهی برای برطرف کردن انسداد و گرفتگی عروق وجود دارد. در حقیقت سکته مغزی انسدادی اگر از نوع خفیف و گذرا باشد، با دارو درمانی غالبا خوب می‌شود و احتیاج به جراحی نیست.

انواع درمان های اورژانسی سکته مغزی انسدادی

درمان های اورژانسی سکته مغزی انسدادی به دو دسته تقسیم می‌شود:

1. دارو درمانی که روش غیر تهاجمی است.
2. جراحی که روش تهاجمی است.

روش غیر تهاجمی؛ دارو برای درمان سکته مغزی

یکی از مهمترین بخش‌های درمان اورژانسی سکته مغزی، دارو درمانی است تا فرد را زنده نگه دارد. نقش اصلی این داروها جلوگیری از تشکیل لخته‌های خونی و از بین بردن این لخته‌ها، پایین آوردن فشار خون و کاهش میزان کلسترول است.

انواع دارو برای درمان سکته مغزی عبارتند از:

1. داروهای حل کننده‌ لخته خون
2. داروهای فعال کننده پلاسمینوژن بافتی یا TPA
3. داروهای ضد انعقاد خون (Anticoagulant)
4. داروهای ضد پلاکتی (antiplatelet)
5. داروهای استاتین (Statins)
6. داروهای تنظیم فشار خون

داروهای حل کننده‌ لخته خون

داروهای حل کننده‌ لخته خون می‌توانند انسداد را برطرف کنند و مسیر رگ را باز کنند. این کار باعث کاهش صدمات بیشتر مغزی می‌شود.

داروهای فعال کننده پلاسمینوژن بافتی یا TPA

داروهایی مثل فعال کننده پلاسمینوژن بافتی یا TPA (Tissue plasminogen activator)، به عنوان درمان کننده‌های طلایی برای لحظات اولیه سکته ایسکمی هست که به فرد تزریق می‌شود. این دارو می‌تواند شریان‌‌های مسدود شده را در برخی از بیماران مبتلا به سکته ایسکمیک باز کند.

همچنین شدت سکته را کاهش داده و برخی از عوارض آن را معکوس کند. البته نمی‌توان برای تمام بیمارانی که به سکته انسدادی یا ایسکمیک دچار شده‌اند از این دارو استفاده کرد.

اگر درمان دارویی در ۳ تا ۴ ساعت اول پس از شروع علائم آغاز شود، می‌تواند به سرعت لخته‌ خون موجود در عروق را حل کرده و مسیر رگ را باز کند. مطالعات نشان داده، افرادی که داروی TPA را در همان ساعات اولیه دریافت می‌کنند، کمتر دچار ناتوانی و صدمات مغزی می‌شوند و احتمال اینکه بیمار سکته مغزی خوب شود زیاد است.

داروهای ضد انعقاد یا لخته خون (Anticoagulant)

این داروها می‌توانند از تشکیل لخته خون و بزرگ شدن لخته خون‌‌های موجود جلوگیری ‌کنند، به همین دلیل از این داروها برای جلوگیری از ایجاد سکته مغزی و یا برای درمان اورژانسی سکته انسدادی و TIA یا حمله‌ ایسکمی زودگذر استفاده می‌کنند. یکی از شایع‌ترین داروهای ضد ‌انعقاد خون هم وارفاین است. داروهای ضد انعقادی و ضد پلاکتی باید در ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از شروع علائم سکته استفاده شوند.

داروهای ضد پلاکت خون (antiplatelet)

پلاکت‌ها با چسبیدن به یکدیگر باعث ایجاد لخته‌ خون می‌شوند و عاملی هستند که وقتی انگشتتان را می‌برید با ایجاد لخته‌ خون در ناحیه‌ زخم جلوی خونریزی بیشتر را می‌گیرند. این داروها از به هم چسبیدن پلاکت‌‌های خون جلوگیری کرده و باعث می‌شوند که لخته شدن خون کمتر و سخت‌تر اتفاق افتد.

از این داروها برای درمان اورژانسی سکته‌ انسدادی و یا جلوگیری از خطر سکته‌ بعدی استفاده می‌شود. یکی از شایعترین داروهای ضد پلاکت خون آسپرین است که می‌تواند با توجه به شرایط بیمار یکی از اولین اقدامات درمانی در برابر صدمات سکته مغزی باشد. این دارو معمولا اولین خط دفاعی در برابر آسیب و عوارض سکته است.

داروهای استاتین (Statins)

این داروها سطح بالای کلسترول خون را کاهش می‌دهند و باعث کم شدن خطر بروز سکته‌ بعدی می‌شوند. داروهای استاتین از تولید آنزیمی که باعث تبدیل کلسترول به پلاک چربی می‌شود، جلوگیری می‌کنند.

پلاک چربی ماده‌‌ای چسبناک و چرب است که در درون دیواره‌ عروق رسوب می‌کند و سکته‌ قلبی و مغزی ایجاد می‌کند.

داروهای تنظیم فشار خون

فشارخون بالا می‌تواند پلاک‌های چربی را که داخل عروق چسبیدند و رسوب کردند، از دیواره‌های رگ کنده و جدا کند. این کار باعث می‌شود پلاک‌های چربی آزادانه در خون حرکت کرده و در عروق باریک بدن مثل مویرگ‌های مغزی و قلبی گیر افتاده و مسیر عبور خون را مسدود کنند. بنابراین داروهای تنظیم فشار خون با کاهش و کنترل فشار خون می‌توانند از بروز مجدد سکته جلوگیری کنند.

روش های تهاجمی درمان سکته مغزی

روش های تهاجمی در درمان سکته مغزی عبارت است از:

1. خارج کردن لخته خون (ترومبکتومی)
2. استنت گذاری
3. جراحی

خارج کردن لخته خون (ترومبکتومی)

در این روش، پزشک یک لوله نازک به داخل یکی از شریان‌های بزرگ بیمار مثل شریان ران (از محل کشاله‌ ران) وارد می‌کند و آن را به سمت عروق خونی مغز هدایت می‌کند. در واقع این روش تهاجمی برای اطمینان از اینکه با سرعت بیشتری بیمار سکته مغزی خوب میشود و خطر آسیب به اندام‌های حیاتی کمتر می‌شود، انجام می‌گیرد.

سپس به وسیله یک دستگاه، لخته‌ خون را از درون رگ بیرون می‌کشد تا جریان خون به حالت طبیعی خودش برگردد. این روش نیز در صورتی که بین ۶ تا ۲۴ ساعت اولیه انجام شود، می‌تواند موفقیت آمیز باشد. ترومبکتومی می‌تواند جان افراد را نجات دهد و ناتوانی بعد از سکته را کم کند. این روش امروزه پایه درمان بسیاری از بیماران مبتلا به سکته انسدادی یا ایسکمیک است.

استنت گذاری

با مشخص شدن جای دقیق رگ مسدود شده و محل وجود لخته یا پلاک چربی، می‌توان با گذاشتن یک استنت (یک لوله فلزی یا پلاستیکی) مسیر رگ را باز کرد.

عمل جراحی سکته مغزی

اگر هیچکدام از روش‌‌ها موثر و کافی نباشند ممکن است عمل جراحی انجام شود. در جراحی ممکن است برای باز کردن عروق از کاتتر (لوله نازک) استفاده شود و در مواردی که لخته خون خیلی بزرگ باشد جراح مجبور به باز کردن عروق شود. در صورت ورم کردن مغز هم انجام عمل جراحی برای از بین بردن تورم و کاهش احتمال خونریزی مجدد در سکته‌ های هموراژیک یا خونریزی دهنده ضروری است.

درمان سکته خونریزی دهنده یا هموراژیک

سکته مغزی هموراژیک که در نتیجه خونریزی و پارگی عروق به ‌وجود می‌آید، خطر بسیار جدی دارد و آن را با داروهای فعال‌کننده پلاسمینوژن بافتی (tPA) نمی‌توان درمان کرد. این نوع از سکته دوران نقاهت طولانی‌تری نسبت به سکته انسدادی یا ایسکمیک دارد.

انواع روش های درمان سکته مغزی هموراژیک

در درمان سکته مغزی هموراژیک هم روش ‌های مختلفی وجود دارد، که عبارتند از:

1. دارو درمانی
2. کویلینگ (Coiling)
3. گیره بستن یا کلمپ (Clamping)
4. عمل جراحی

دارو درمانی در سکته مغزی هموراژیک

برخی از انواع دارو برای درمان سکته مغزی شامل موارد زیر است:

• داروهای لخته کننده خون
• داروهای کاهنده فشار خون

داروهای لخته ‌کننده‌ خون

بر خلاف سکته مغزی انسدادی یا ایسکمیک که در آن به فرد داروهای ضد لخته شدن خون داده می‌شود، در این نوع سکته از داروهایی که منجر به لخته شدن خون می‌شوند استفاده می‌گردد تا با لخته کردن خون، خونریزی را متوقف کنند. در نتیجه هر نوع رقیق کننده‌ای که در خون باشد، کاهش پیدا می‌کند.

داروهای کاهنده‌ فشار خون

داروهای کاهنده فشار خون باعث کاهش میزان خونریزی، کاهش خطر تشنج و کاهش میزان انقباض عروق می‌شوند. با استفاده از آن‌ها خونریزی کمتر شده و احتمال خطر و آسیب مغزی کاهش پیدا می‌کند.

کویلینگ (Coiling)

در این روش، جراح یک لوله‌ طویل و باریک را در محل خونریزی یا درون ناحیه‌ای که عروق ضعیفی دارد قرار می‌دهد. سپس با یک وسیله مارپیچی بخشی از دیواره رگ که ضعیف است و به بیرون برجسته شده را پر می‌کند. به این ترتیب خونریزی در آن ناحیه قطع می‌شود.

گیره بستن یا کلمپ (Clamping)

با استفاده از عکس‌‌برداری‌های مغزی می‌توان آنوریسم‌‌های عروقی که هنوز خونریزی نکرده‌اند یا خونریزی آن بند آمده را مشاهده کرد. آنوریسم به حالتی گفته می‌شود که دیواره قسمتی از رگ ضعیف شده و به سمت بیرون برجسته شود، این نواحی مستعد پارگی هستند.

برای جلوگیری از خونریزی مجدد، جراح و متخصص مغز و اعصاب ممکن است با استفاده از گیره‌هایی بسیار کوچک به نام کلمپ، محل آنوریسم را ببندد. بدین ترتیب آن بخش از آنورسیم بسته شده و احتمال خونریزی مجدد و سکته کاهش پیدا می‌کند.

عمل جراحی در سکته مغزی

در مورد این نوع از سکته، پزشک تشخیص می‌دهد که آیا واقعا نیاز به جراحی هست یا نه. اگر جراح مشاهده کند که آنوریسم پاره شده، ممکن است آن رگ را جراحی کرده و برای جلوگیری از خونریزی آن را ببندد. حتی ممکن است در سکته های شدید، برای کاهش فشار داخل مغزی، نیاز باشد بخشی از جمجمه برداشته شود (کرانیوتومی).

به طور کلی هدف از انجام عمل جراحی در سکته مغزی موارد زیر است:

1. کنترل خونریزی در مغز
2. ترمیم عروق آسیب دیده
3. کم کردن فشار داخل مغز

درمان سکته مغزی با rTMS آر تی ام اس

دستگاه rTMS یا تحریک مغناطیسی مغز یکی از جدیدترین روش‌های درمانی و با تاثیرات مثبت جهت درمان سکته مغزی است که به عنوان یک روش غیرتهاجمی استفاده می‌شود.

بهبودی و پیشگیری از عوارض سکته مغزی

برای بهبودی بیشتر بعد از سکته مغزی و اطمینان از اینکه عوارض سکته مغزی سریعتر خوب شود، لازم است یکسری اقدامات هنگامی که بیمار در بیمارستان بستری است صورت گیرد.

این اقدامات عبارتند از:

1. جلوگیری از لخته شدن خون
2. جلوگیری از زخم بستر
3. آزمایش بلع توسط پرستار

جلوگیری از لخته شدن خون

درصورتی که بیمار نتواند از تخت بلند شود و راه برود، باید از لخته شدن خون (ترومبوز عروق عمقی) در پاهای بیمار جلوگیری شود تا خطر بروز مجدد سکته کاهش پیدا کند (اینکار را می‌توان با شلوارهای بادی فشاری انجام داد). به محض آن که بیمار مقداری توانایی حرکت کردن را پیدا کرد باید با کمک فرد دیگری، سعی کند بنشیند، بایستد و کم کم راه برود.

جلوگیری از زخم بستر

اگر بیمار قادر به تکان خوردن نیست و یا هوشیاری لازم را ندارد باید به طور مداوم وضعیتش را در تخت تغییر داد و از تشک مواج برقی استفاده کرد تا از ایجاد زخم بستر جلوگیری شود.

در این بیماران ضعف عضلات و مشکلات تعادلی ممکن است فرد را مستعد افتادن کند. بهتر است که در ابتدا با کمک فرد دیگری راه برود و یا از عصا یا واکر استفاده کند.

آزمایش بلع توسط پرستار

پیش از این که بیمار بتواند چیزی بخورد باید آزمایش بلع را توسط پرستار انجام دهد تا اطمینان حاصل شود که عضلاتی که عمل بلع و قورت دادن غذا را انجام می‌دهند به اندازه‌ کافی قوی هستند. این کار باعث می‌شود تا مطمئن شوید خوردن غذا باعث خفگی بیمار سکته مغزی نمی‌شود.

اهمیت توانبخشی بعد از سکته مغزی

توانبخشی بعد از سکته مغزی از اهمیت بسیاری برخوردار است. شروع به موقع توانبخشی و انجام تمرینات ورزشی بعد از سکته مغزی در یک محیط حرفه‌ای می‌تواند از بروز سایر عوارض بعد از سکته مغزی مثل تشنج، زخم بستر، آسپیراسیون، عفونت و حتی بروز سکته مجدد جلوگیری کند.

هدف اصلی توانبخشی پس از سکته مغزی بهبود کیفیت زندگی فرد و بازیابی سلامت فرد از طریق ریکاوری عصبی و عملکردی با تمرینات مناسب و تکنیک‌‌های پیشرفته است.

اغلب در ۳ ماه اول بعد از سکته نشانه‌‌های قابل توجهی از بهبودی در فعالیت‌های روزمره فرد مشاهده می‌شود. در صورتی که توانبخشی زود، منظم و مداوم انجام شود، می‌توان اکثر عوارض عصبی ناشی از سکته را کاهش داد.

پیشگیری از سکته مغزی دوم بسیار مهم است و به بیماران کمک می‌کند تا به زندگی عادی خود بازگردند.

سکته مغزی چیست؟

سکته مغزی (Stroke) از جمله شایعترین بیماری‌هایی هست که سبب بروز ناتوانی‌ مزمن در بیماران می‌شود. ارتباط بین مغز و عضلات بدن را کاهش می‌دهد یا حتی از بین می‌برد.

آمارها نشان می دهند که یک سوم افرادی که دچار سکته مغزی می شوند، دوباره در کمتر از یکسال سکته دوم را تجربه می کنند. این باعث کاهش توانایی فرد برای ورزش، تمرین و ایجاد افسردگی و ترس از وقوع دوباره سکته مغزی می شود.

اما تحقیقات نشان داده است که حداقل ۲۰ دقیقه ورزش هوازی با تکرار ۳ الی ۷ مرتبه در هفته می‌تواند کمک بزرگی در کاهش ریسک ابتلای دوباره به سکته مغزی کند. حتی می‌تواند در از بین بردن عوارض سکته و درمان سکته مغزی مفید باشد.

عوارض حرکتی و فلج قسمت‌هایی از بدن، سبب می‌شود که فرد برای انجام حتی کارهای شخصی نیز به دیگران نیازمند باشد و استقلال خود را از دست بدهد. ناتوانی در حفظ تعادل و ضعف در دست‌ و پاها یکی از بزرگترین مشکلات بعد از سکته مغزی است.

راه حل جلوگیری از سکته مغزی دوم چیست؟

تنها راه جلوگیری از سکته مغزی دوم که برای درمان این گونه عوارض وجود دارد انجام فیزیوتراپی و توانبخشی به طور منظم و پیوسته هست. لازم به ذکر است که شدت و نوع تمرینات باید با مشورت کامل پزشک متخصص مغز و اعصاب انجام شود.

از آنجا که سکته مغزی، کاهش ظرفیت تنفسی فرد و همچنین آتروفی یا تحلیل عضلانی در کنار کاهش انعطاف پذیری و تعادل بیمار را به همراه دارد، توصیه می‌شود که تمرینات هوازی مانند پیاده‌روی سبک ۲۰ تا ۶۰ دقیقه با تکرار ۳ تا ۷ روز در هفته انجام شود و تمرینات کششی، قدرتی و تعادلی هم بصورت سبک ۲ الی ۳ بار در هفته تکرار شود.

می‌توانید برای آغاز با روزی ۱۰ دقیقه پیاده‌روی شروع کنید و کم کم به ۲۰ دقیقه تا ۶۰ دقیقه برسانید و در میان پیاده‌روی بعد از اینکه بدنتان گرم شد، تمرینات کششی سبک با تکیه‌گاه انجام دهید و با وزنه‌های سبک نیم کیلویی تمرینات قدرتی با ست‌های ۱۰ الی ۱۵ تکرار اجرا کنید.

این برنامه ترکیبی می‌تواند سلامتی و شادابی شما را تضمین کند، عوارض سکته مغزی را درمان کند و مهمتر از همه به پیشگیری از سکته مغزی دوم کمک کند.

ورزش های مناسب بعد از سکته مغزی

انواع ورزش مناسب برای بیماران سکته مغزی که شامل ترکیبی از حرکات هوازی، کششی و تعادلی است و بعد از سکته مغزی می‌تواند مفید باشد، شامل موارد زیر می‌شود:

• ۱۰ دقیقه پیاده‌روی سبک به طوری که احساس کنید کمی ضربان قلب بالاتر آمده است
• ۱۰ دقیقه تمرین کششی کنترل شده با استفاده از تکیه‌گاه
• ۱۵ دقیقه تمرین قدرتی سبک با استفاده از وزن بدن یا وزنه سبک نیم کیلویی
• ۱۰ الی ۲۰ دقیقه پیاده‌روی پایانی بطوریکه ۱۰ دقیقه آخر با سرعت کمتری باشد که بدن آرام آرام سرد شود

توجه داشته باشید که این تمرینات برای درمان سکته مغزی معجزه می‌کند.

نکات مهم در انجام حرکات ورزشی بعد از سکته مغزی

نکات مهم که در انجام حرکات ورزشی بعد از سکته مغزی باید رعایت کنید، عبارتند از:

1. حتما تحت نظر پزشک متخصص مغز و اعصاب باشید و تمرینات ورزشی را با مشورت و تایید ایشان انجام دهید.
2. هرگز قبل از گرم کردن، حرکات کششی و قدرتی انجام ندهید. اجازه دهید بدن شما با شروع یک پیاده روی سبک ۱۰ دقیقه‌ای آرام آرام گرم شود.
3. هنگام پیاده روی نفس‌گیری صحیح انجام دهید؛ یعنی در ذهن خود با ریتم منظم بگویید دو دو چی چی، دو تا دم کوتاه با بینی (دو دو) و با ریتم چی چی دو تا بازدم کوتاه با دهان انجام دهید. اینگونه بدرستی دم و بازدم را اجرا می‌کنید.
4. به توانبخشی بعد از سکته مغزی خود نظم دهید. اجازه دهید مویرگ‌سازی و فیزیولوژی بدنتان بهبود یابد.
5. هرگز فراموش نکنید افرادی که دارای توانبخشی منظم و تمرینات پیوسته هستند ۲۰ تا حتی ۵۰ درصد کمتر از سایرین دچار حمله مجدد یا حتی سکته قلبی می‌شوند.
6. در کنار برنامه تمرینی منظم حتما رژیم غذایی سالمی نیز داشته باشید که تاثیر تمرینات شما را چند برابر می‌کند.
7. چکاپ را فراموش نکنید! هر شش ماه یکبار و با دیدن هر تغییر یا عارضه‌ای حتما با بهترین متخصص مغز و اعصاب تهران ملاقات کنید.

تمرینات کششی و ورزش مناسب برای بیماران سکته مغزی

توجه داشته باشید که تمرینات کششی پیشنهادی برای درمان سکته مغزی که در ادامه ارائه شده است حتما باید بعد از گرم کردن بدن انجام شود تا عضلات خونرسانی کافی شده باشند و سبب گرفتگی عضلانی نشوید.

اولین تمرین برای درمان سکته مغزی: کشش داخلی دست

کشش داخلی دست، اولین تمرین برای درمان سکته مغزی است. برای انجام آن به صورت زیر عمل کنید:

1. کف هر دو دست خود را روی میز قرار دهید.
2. پاها را به اندازه عرض شانه باز کنید و نه بیشتر یا کمتر تا تعادل بهتری داشته باشید.
3. مچ دست راست را به سمت راست و مچ دست چپ را به سمت چپ بچرخانید به صورتیکه امتداد انگشتان شما رو به تنه شما باشند.
4. به آرامی بدن خود را به عقب بکشید بطوریکه کف دستتان از میز جدا نشود و آرنج‌ها خم نشوند، در این حالت کشش خوشایندی را در عضلات روی ساعد خود احساس می‌کنید که تا مچ دستتان کشیده می شود.
5. در صورتیکه احساس عدم تعادل می‌کنید، می توانید با یک دست میز را بگیرید و دست دیگر را بکشید و برای هر دو دست تمرین را تکرار کنید.
6. سه ست ۱۵ تایی تمرین را تکرار کنید.
7. ریتم تنفسی منظم دم از بینی و بازدم از دهان فراموش نشود.

تمرین برای درمان سکته مغزی

دومین ورزش برای افراد سکته مغزی: افزایش دامنه حرکتی شانه

دومین ورزش برای درمان افراد سکته مغزی «تمرین کشش شانه» نام دارد که با هدف افزایش دامنه حرکتی شانه انجام می‌شود و به صورت زیر است:

1. حوله‌ای را در مقابل خود روی میز بگذارید.
2. در صورتیکه ایستاده‌اید پاها را به اندازه عرض شانه باز کنید.
3. دست راست را روی حوله بگذارید و دست چپ را روی دست راست قرار دهید.
4. به آرامی و کنترل شده هر دو دست را به جلو بکشید بطوریکه حوله بلغزد و از شما دور شود.
5. سعی کنید آرنج‌ها خم نشوند و تا جایی که کشش خوشایندی را حس کنید به جلو خم شوید.
6. برای هر دست سه ست ۱۰ تایی تمرین را تکرار کنید.
7. این تمرین برای کشیدگی عضلات پشتی و همچنین افزایش دامنه حرکتی شانه‌ها موثر است.
8. دم از بینی و بازدم از دهان فراموش نشود و هرگز نفس خود را حبس نکنید.

ورزش برای افراد سکته مغزی

سومین ورزش سکته مغزی: کشش عضلات مورب شکمی و افزایش دامنه حرکتی لگن

سومین ورزش سکته مغزی که با هدف کشش عضلات مورب شکمی و افزایش دامنه حرکتی لگن انجام می‌شود، به صورت زیر است:

1. یک مت یا زیرانداز ورزشی روی زمین قرار دهید یا روی تخت انجام دهید.
2. بصورت طاقباز دراز بکشید و کف دستان را روی زمین قرار دهید.
3. برای اینکه فشار کمتری به کمر بیاید زانوها را خم کنید بطوریکه کف پاها روی زمین باشد.
4. به آرامی زانوها و لگن خود را به سمت راست بچرخانید بطوریکه کشش خوشایندی را در عضلات ناحیه شکم و پهلوی چپ احساس کنید و دوباره زانوها را به وسط برگردانید.
5. ابتدا سه ست ۱۰ تایی برای سمت راست و سپس سه ست ۱۰ تایی برای سمت چپ انجام دهید.
6. هرگز حرکت چرخشی ۱۸۰ درجه انجام ندهید، بگذارید چرخش ۹۰ درجه و کنترل شده باشد. یعنی ابتدا ست‌های سمت راست را انجام دهید و سپس ست‌های سمت چپ.
7. دم از بینی و بازدم از دهان با ریتم منظم فراموش نشود.

ورزش سکته مغزی

چهارمین ورزش بعد از سکته مغزی: کشش عضلات پشت ساق و جلوی ران

چهارمین ورزش بعد از سکته مغزی که با هدف کشش عضلات پشت ساق و جلوی ران انجام می‌شود را باید به صورت زیر انجام دهید:

1. کنار یک دستگیره محکم، میله یا میزی که بتوانید با گرفتن آن تعادل خود را بخوبی حفظ کنید بایستید.
2. به آرامی ثقل بدن خود را از پاشنه و کف پا به پنجه بیاندازید.
3. زانوهای خود را ثابت نگه دارید.
4. کمرتان خم نشود.
5. عضلات شکم را محکم کیپ کنید.
6. دم و بازدم مرتبی داشته باشید و نفس خود را حبس نکنید.
7. سه ست ۷ تایی حرکت پاشنه به پنجه را انجام دهید و در حالت پنجه به اندازه دو شماره مکث کنید.
8. هرگز بصورت الاکلنگی و برعکس از پنجه به پاشنه انجام ندهید.
9. بهتر است این تمرین را در جایی انجام دهید که پشتتان با فاصله کمی دیوار باشد.

ورزش بعد از سکته مغزی

سکته مغزی بر اثر گرفتگی عروق مغز یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها و مشکلات مغز و اعصاب به‌شمار می‌رود.

عروق کاروتید گردن چیست؟

عروق کاروتیدی، دو رگ بزرگ هستند که به قسمت‌های بزرگی که در جلوی مغز قرار دارند خون‌رسانی می‌کنند. این قسمت از مغز مسئول فکر کردن، گفتار، شخصیت، عملکردهای حسی و حرکتی انسان است. شما می‌توانید نبض رگ‌های کاروتیدی را در دو طرف گردن خود حس کنید. این نبض درست در زیر زاویه استخوان فکی قرار دارد.

گرفتگی و انسداد عروق کاروتید مغزی

بیماری گرفتگی عروق کاروتید یا تنگی عروق کاروتیدی مغز بدین معناست که این رگ‌ها به دلیلی دچار گرفتگی شده‌اند. دلیل گرفتگی عروق مغز اغلب تجمع رسوبات چربی و کلسترول است که به آنها پلاک گفته می‌شود.

انسداد عروق کاروتیدی نیز به حالتی گفته می‌شود که رگ کاروتید کاملا مسدود و بسته شده است. در صورت مسدود شدن عروق کاروتیدی در فرد، ریسک بروز سکته مغزی بسیار بالا است.

کنترل کردن دیابت (درمان نوروپاتی دیابتی) و سایر بیماری‌ها می‌تواند خطر بروز عوارض بلند مدت مانند گرفتگی رگهای مغز و سکته مغزی را تا حدود زیادی کاهش دهد.

در مورد یافتن بهترین راه برای حفظ سلامت مغز و عروق مغزی خود می‌توانید با بهترین دکتر مغز و اعصاب تهران مشورت کنید.

علائم انسداد عروق مغزی

بیماری عروق کاروتید معمولا هیچ علائمی ندارد تا این که نهایتا منجر به سکته مغری ایسکمیک می‌شود. به همین دلیل، بسیار مهم است که اگر دچار گرفتگی رگهای مغزی هستید به صورت مرتب به پزشک مراجعه کنید تا وضعیت شما را ارزیابی کند.

پزشک با توجه به علائم فعلی شما و سوابق پزشکی، از جمله سابقه سکته مغزی در گذشته، بهترین برنامه درمانی را برای شما تدوین می‌کند.

تغییر در سبک زندگی، دارو درمانی و انجام برخی عمل‌های جراحی از جمله روش‌های پیشگیری و درمان بیماری عروق کاروتیدی به شمار می‌رود که به کمک آن‌ها می‌توان خطر بروز سکته مغزی را کاهش داد. نتایج بلند مدت درمان شما به شدت بیماری بستگی دارد.

علت تنگی عروق مغز چیست؟

بیماری تنگی عروق مغزی معمولا بر اثر تصلب شرایین ایجاد می‌شود که در آن، پلاک‌ها (رسوبات چربی) به دیواره رگ می‌چسبند و موجب تنگی رگ می‌شوند. مشابه همین اتفاق در عروق قلبی نیز می‌افتد که موجب بیماری عروق کرونری می‌شود.

پلاک‌هایی که در دیواره رگ تجمع پیدا می‌کنند عموما از مواد زیر تشکیل شده‌اند:

• کلسترول
• چربی
• ضایعات سلولی
• پروتئین
• کلسیم

تصلب شرایین موجب تنگی و نهایتا مسدود شدن عروق مغزی می‌شود و دیواره رگ نیز به مرور زمان انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهد. به همین خاطر میزان خونی که از شریان عبور می‌کند محدود می‌شود.

لازم به ذکر است که بیماری تنگی عروق مغز خود می‌تواند بر اثر بیماری دیگری در بدن ایجاد شده باشد.

عوامل گرفتگی عروق مغزی

برخی از بیماری‌ها و مشکلات می‌تواند به عروق بدن آسیب برسانند و در نتیجه شخص را در معرض خطر ابتلا به اسپاسم عروق مغزی و تنگی رگهای کاروتیدی گردن قرار دهد.

عوامل گرفتگی رگهای مغز عبارتند از:

• فشار خون بالا موجب تضعیف دیواره رگ‌ها و آسیب‌پذیری آنها می‌شود.
• کلسترول بالا اصلی‌ترین عامل خطر برای ابتلا به گرفتگی رگ سر است.
• دیابت بر توانایی بدن در جذب قند خون تاثیر می‌گذارد و خطر بروز گرفتگی رگ های مغزی و فشار خون را بالا می‌برد.
• چاقی، خطر ابتلا به دیابت، انسداد عروق مغزی و فشار خون را بالا می‌برد.
• کم‌تحرکی و نداشتن فعالیت فیزیکی نیز احتمال بروز فشار خون بالا، دیابت و چاقی را افزایش می‌دهد.
• سیگار کشیدن موجب حساسیت و تحریک جداره داخلی رگ‌ها می‌شود و همچنین ضربان قلب و فشار خون را بالا می‌برد.
• با بالا رفتن سن، دیواره‌های رگ انعطاف‌پذیری کمتری دارند و بیشتر آسیب‌پذیر می‌شوند.
• سابقه ابتلای سایر اعضای خانواده به تصلب شرایین و بیماری‌های عروقی، ریسک بروز بیماری عروق کاروتیدی در شما را نیز افزایش می‌دهد.

علائم تنگی عروق کاروتید مغزی

بیماری عروق کاروتیدی و انسداد عروق مغز در مراحل اولیه خود، به ندرت موجب بروز علائم می‌شود. معمولا علائم بسته شدن رگهای مغزی تنها زمانی بروز می‌کنند که یکی از عروق به طور کامل یا تقریبا کامل، مسدود می‌شود.

در صورتی که رگ کاروتیدی بیش از ۸۰ درصد گرفتگی داشته باشد، تحت عنوان انسداد رگ شناخته می‌شود. در این مرحله، ریسک بروز سکته مغزی ایسکمیک گذرا بسیار زیاد است.

سکته مغزی ایسکمیک گذرا با نام سکته مغزی جزئی نیز شناخته می‌شود چرا که موجب بروز علائم سکته مغزی بین چند دقیقه تا چند ساعت می‌شود.

علائم سکته مغزی جزئی عبارتند از:

• احساس ضعف یا بی‌حسی ناگهانی در صورت، بازوها، یا پاها (معمولا در یک طرف بدن)
• اختلال تکلم یا مشکل در فهمیدن صحبت دیگران
• تاری دید ناگهانی در یک یا هر دو چشم
• سرگیجه
• سردرد شدید و ناگهانی
• افتادگی یک طرف صورت

روش های تشخیص گرفتگی رگهای کاروتیدی

اگر بیمار به هر دلیل در معرض خطر ابتلا به بیماری تنگی عروق کاروتیدی باشد، لازم است که توسط پزشک معاینه شود تا علائم ابتدایی این بیماری در او ارزیابی شده و تشخیص داده شود.

در حین معاینه فیزیکی، پزشک به صدای عروق کاروتیدی گردن گوش می‌دهد. شنیدن صدای غیرعادی از این رگ‌ها می‌توان نشان‌ دهنده احتمال گرفتگی عروق باشد. پزشک همچنین قدرت عضلانی، حافظه و توانایی گفتاری بیمار را می‌سنجد. برای تشخیص قطعی بیماری عروق کاروتیدی تست‌های دیگری نیز انجام می‌شوند.

برای تشخیص انسداد رگهای کاروتیدی می‌توان تست‌های زیر را انجام داد:

• اولتراسوند کاروتیدی
• سی تی آنژیوگرافی
• سی تی اسکن مغزی
• آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی
• اسکن ام آر آی
• آنژیوگرافی مغزی

تشخیص گرفتگی و انسداد عروق مغزی

اولتراسوند کاروتیدی و تشخیص گرفتگی رگهای مغزی

اولتراسوند کاروتیدی یک تست غیرتهاجمی است که از امواج صوتی برای اندازه‌گیری جریان و فشار خون در رگ‌ها استفاده می‌شود.

سی تی آنژیوگرافی برای تشخیص تنگی رگ مغز

در آنژیوگرافی به روش خاصی از رگ‌های بیماری عکسبرداری اشعه ایکس انجام می‌شود. یک ماده کنتراست رنگی در رگ بیمار تزریق می‌شود و سپس با کمک دستگاه سی تی اسکن از زوایای مختلفی از بیمار عکسبرداری می‌شود.

سی تی اسکن مغزی جهت تشخیص بسته بودن رگ مغز

سی تی اسکن مغزی تصاویری دقیق از مغز بیمار می‌گیرد که در آن می‌توان خونریزی مغزی را تشخیص داد.

آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی و تشخیص گرفتگی عروق مغزی

در این روش از ماده کنتراست رنگی برای متمایز کردن رگ‌های موجود در مغز و گردن استفاده می‌شود و سپس با استفاده از آهنرباهای بزرگ، تصاویر سه‌بعدی دقیق از سر و گردن گرفته می‌شود.

اسکن ام آر آی برای تشخیص گرفتگی رگهای مغزی

در روش ام آر آی مغزی بدون استفاده از ماده کنتراست رنگی، تصاویر دقیقی از بافت مغز تهیه می‌شود.

آنژیوگرافی مغزی برای تشخیص تنگی عروق مغزی

در آنژیوگرافی مغزی، پزشک یک لوله باریک و منعطف را وارد شریان کاروتیدی می‌کند. ماده کنتراست رنگی در رگ تزریق می‌شود و سپس تصاویر اشعه ایکس گرفته می‌شود تا وجود هرگونه چیز غیرعادی در شریان تشخیص داده شود. این تست نسبت به سایر تست‌ها تهاجمی‌تر است و ریسک بالاتری دارد.

درمان تنگی عروق مغزی

روش های درمان تنگی رگهای مغز عبارتند از:

• دارو درمانی
• جراحی
• تغییر در سبک زندگی

درمان گرفتگی رگهای سر با استفاده از دارو درمانی

ممکن است پزشک برای کاهش خطر بروز سکته مغزی بر اثر لخته‌های خون، داروهای آسپرین یا کلوپیدورگل را تجویز کند. پزشک همچنین در صورت نیاز، داروهایی برای کاهش کلسترول و فشار خون تجویز می‌کند. در برخی از موارد داروی وارفارین که نوعی رقیق‌کننده خون است، تجویز می‌شود.

قرص برای گرفتگی عروق مغزی

درمان تنگی عروق سر از طریق جراحی

در صورتی که گرفتگی یا انسداد رگ مغز بسیار شدید باشد عمل جراحی برای باز کردن رگ انجام می‌شود. با باز کردن گرفتگی و انسداد عروق، جریان خون به مغز افزایش پیدا می‌کند و از بروز سکته مغزی جلوگیری می‌شود.

پزشک ممکن است یکی از روش‌های زیر را برای جراحی بسته شدن رگهای سر تجویز کند:

• اندآرترکتومی کاروتید (CEA)
• استنت گذاری کاروتید(CAS)

جراحی گرفتگی عروق مغز

اندآرترکتومی کاروتید (CEA)

این عمل اغلب برای بیمارانی انجام می‌شود که به گرفتگی شریان کاروتیدی و سکته مغزی گذرا مبتلا شده‌اند. در حالی که بیمار تحت بیهوشی عمومی است، برش کوچکی در گردن او و در محل گرفتگی رگ، ایجاد می‌شود.

پزشک در ابتدا جریان خون رگ را متوقف می‌کند و سپس پلاک‌های موجود در رگ و یا قسمت آسیب‌دیده از رگ را جدا می‌کند و سپس دو قسمت رگ را به هم متصل می‌کند تا جریان خون به مغز بهبود پیدا کند.

مزایا و معایب این عمل جراحی به سن بیمار و میزان انسداد رگ و سابقه بروز سکته در بیمار، بستگی دارد.

استنت گذاری کاروتید (CAS)

استنت گذاری کاروتید روش جدیدتری است که از روش قبلی کم تهاجمی‌تر است. در این روش برش کوچکی در کشاله ران ایجاد می‌شود و سپس یک لوله‌ی باریک مخصوص از طریق رگ موجود در کشاله ران به سمت رگ کاروتیدی هدایت می‌شود.

زمانی‌که لوله به محل انسداد رگ رسید، از سر آن، بالون کوچکی در رگ شروع به بزرگ‌شدن می‌کند و برای چند ثانیه به دیواره‌های رگ فشار وارد می‌کند تا رگ را باز کند و سپس یک لوله بسیار کوچکی به نام استنت در دیواره رگ قرار داده می‌شود تا رگ را باز نگه دارد.

استنت معمولا از جنس فلزی است و به طور دائمی در این محل از رگ باقی می‌ماند. البته در مواردی ممکن است استنت از موادی ساخته شده باشد که به مرور زمان جذب بافت بدن می‌شوند.

برخی از استنت‌ها نیز دارای دارویی هستند که از انسداد مجدد رگ جلوگیری می‌کند. این روش نسبتا جدید است و در مورد تاثیر آن در پیشگیری از سکته مغزی هنوز بحث‌هایی وجود دارد.

پیشگیری از گرفتگی رگهای مغز با تغییر در سبک زندگی

برای پیشگیری از پیشروی بیماری گرفتگی رگ مغز لازم است تغییرات زیر را در عادات زندگی خود اعمال کنید:

• کشیدن سیگار را ترک کنید.
• فشار خون خود را کنترل کنید.
• دیابت خود را کنترل کنید.
• به صورت منظم به پزشک مراجعه کنید.
• رژیم غذایی سالم داشته باشید که به‌خصوص به سلامت قلب کمک می‌کند.
• از پزشک بخواهید کلسترول خون شما را چک کند و در صورت نیاز اقدام به درمان کنید.
• وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید.
• در اغلب روزهای هفته حداقل ۳۰ دقیقه ورزش کنید.