شناخت بیماری آنوریسم مغزی

آنوریسم مغزی به معنای وجود یک ناحیه ضعیف و برآمده در دیواره شریانی است که به مغز خونرسانی می‌کند. در اغلب موارد آنوریسم یا کلاف مغزی هیچ علائمی ایجاد نمی‌کند و بیمار متوجه آن نمی‌شود.

در موارد نادری، آنوریسم مغزی پاره می‌شود و در نتیجه خونریزی مغزی و به دنبال آن، سکته مغزی ایجاد می‌شود. در صورتی که آنوریسم مغزی پاره شود، خونریزی زیر عنکبوتیه رخ می‌دهد. بسته به شدت خونریزی، ممکن است آسیب‌های مغزی یا مرگ رخ دهد. ناحیه‌ای که بیش از همه در آن خونریزی رخ می‌دهد، شبکه‌ای از رگ‌های خونی در پایه مغز است که حلقه شریانی ویلیس نام دارد.

آیا آنوریسم مغزی باعث مرگ میشود؟

آنوریسم مغزی با علائمی مانند سردرد ناگهانی، استفراغ، از دست دادن هوشیاری و تشنج همراه است. اگر شما یا یکی از اطرافیانتان چنین علائمی دارند، لازم است که سریعا به پزشک مراجعه کنید.

آنوریسم‌هایی که منجر به خونریزی شده باشند بسیار جدی و خطرناک هستند. در بسیاری از موارد، خونریزی آنوریسم مغزی منجر به مرگ یا ناتوانی‌هایی در بیمار می‌شود.

برای کنترل آنوریسم لازم است که بیمار در بیمارستان بستری شود و به منظور کاهش فشار داخلی مغز و کنترل تنفس و علائم حیاتی (مانند فشارخون) کاملا تحت نظر باشد و لازم است که برای پیشگیری از برآمدگی مجدد شریان‌ها، درمان‌های لازم صورت گیرند.

آنوریسم مغزی

علت آنوریسم مغزی چیست؟

ممکن است شخصی به صورت ارثی مستعد بروز آنوریسم مغزی باشد و یا اینکه بالا رفتن سن یا تصلب شرایین موجب بروز این مشکل شود. برخی از عوامل خطر نیز موجب افزایش احتمال بروز آنوریسم مغزی می‌شوند و یا در صورتی که شخص به آنوریسم مبتلا باشد، خطر پارگی آن را افزایش می‌دهند.

مهمترین دلایل پارگی آنوریسم مغزی عبارتند از:

• سابقه خانوادگی
• سابقه ابتلا به آنوریسم در گذشته
• جنسیت
• نژاد
• فشارخون بالا
• سیگار کشیدن

سابقه خانوادگی

افرادی که سابقه خانوادگی در ابتلا به آنوریسم مغزی دارند، بیش از دیگران در معرض ابتلا به آنوریسم مغزی هستند.

سابقه ابتلا به آنوریسم در گذشته

افرادی که قبلا دچار این مشکل شده‌اند، ممکن است در آینده مجددا نیز به آن دچار شوند.

جنسیت

زنان بیشتر از مردان دچار کلاف مغزی و خونریزی زیر عنکبوتیه می‌شوند.

نژاد

افرادی از نژاد آفریقای آمریکایی بیشتر از سفیدپوستان مستعد خونریزی زیر عنکبوتیه هستند.

فشارخون بالا

خطر بروز خونریزی زیر عنکبوتیه در افرادی که سابقه فشارخون بالا دارند بیشتر است.

سیگار کشیدن

سیگار کشیدن علاوه بر این که موجب بالا رفتن فشار خون می‌شود، به طور مستقیم نیز خطر پاره شدن آنوریسم مغزی را بسیار بالا می‌برد.

علائم آنوریسم مغزی چیست؟

آنوریسم مغزی در اغلب موارد موجب بروز هیچ علائمی نمی‌شود و طی تست‌های تشخیصی که برای سایر مشکلات انجام می‌شوند، به طور تصادفی تشخیص داده می‌شود. اما در برخی موارد دیگر، آنوریسم مغزی با ایجاد فشار بر روی نواحی از مغز، موجب بروز مشکلات و علائمی می‌شود.

در صورتی که این حالت رخ دهد، شخص دچار علائمی مانند سردرد شدید، تاربینی، تغییر در گفتار، درد گردن و سایر علائم می‌شود که این موضوع بستگی به محل بروز آنوریسم در مغز و شدت آن دارد.

علائم آنوریسم مغزی پاره شده معمولا به طور کاملا ناگهانی بروز می‌کنند. اگر هر یک از علائم زیر را دارید یا متوجه وجود آن در سایر افراد شدید، فورا با اورژانس تماس بگیرید:

• سردرد ناگهانی و شدید که با سردردهایی که تابه‌حال داشته‌اید فرق می‌کند.
• درد گردن
• سرگیجه، حالت تهوع و استفراغ
• حساسیت به نور
• غش کردن و از دست دادن هوشیاری
• تشنج

روشهای تشخیص آنوریسم مغزی

از آنجایی که آنوریسم مغزی موجب بروز هیچ علائمی نمی‌شود، این بیماری معمولا در حین تشخیص یا درمان سایر بیماری‌ها به طور تصادفی تشخیص داده می‌شود.

در صورتی که پزشک شما به وجود کلاف مغزی مشکوک باشد، ممکن است یکی از تست‌های تشخیصی زیر را تجویز کند:

• سی تی اسکن
• اسکن سی تی ای (CTA) یا توموگرافی کامپیوتری آنژیوگرام
• ام آر آی
• آنژیوگرام مغزی

سی تی اسکن

با کمک این تست می‌توان خونریزی مغزی را تشخیص داد. در صورتی که پزشک حدس بزند که آنوریسم مغزی شما پاره شده و خونریزی زیر عنکبوتیه رخ داده است، پانکسیون کمری (نمونه‌برداری از مایع مغزی نخاعی) نیز انجام می‌شود.

اسکن سی تی ای (CTA) یا توموگرافی کامپیوتری آنژیوگرام

این تست نسبت به اسکن سی تی دقیق‌تر است و با کمک آن بهتر می‌توان رگ‌های خونی را بررسی کرد. در این تست از اسکن سی تی، تکنیک‌های کامپیوتری ویژه و ماده کنتراست رنگی که در خون تزریق می‌شود، استفاده می‌شود.

اسکن ام آر آی

این تست مشابه با CTA است و در آن از میدان‌های مغناطیسی و امواج رادیویی برای عکسبرداری از رگ‌های خونی استفاده می‌شود. در این روش نیز ممکن است از ماده کنتراست رنگی برای رسیدن به وضوح بهتر عکس استفاده شود.

آنژیوگرام مغزی

طی این تست که لوله بسیار باریک از طریق رگی که در کشاله ران یا بازو قرار دارد وارد رگ‌های بدن شده و وارد مغز می‌شود. سپس یک ماده کنتراست رنگی درون شریان مغزی تزریق می‌شود. مانند تست‌های بالایی، ماده کنتراست رنگی موجب می‌شود که وجود هر مشکلی در رگ‌های مغزی از جمله آنوریسم، در تصاویر اشعه ایکس نمایان شود.

این تست بیشتر تهاجمی است و خطرات بیشتری به همراه دارد اما این روش بهترین راه ممکن برای تشخیص محل آنوریسم‌های کوچک (کمتر از ۵ میلی‌متر است)

نحوه درمان آنوریسم مغزی

پزشک شما قبل از انتخاب بهترین روش درمانی باید موارد مختلفی را مدنظر قرار دهد. عواملی که بر انتخاب روش درمان آنوریسم مغزی موثرند عبارت‌اند از سن، اندازه آنوریسم، سایر عوامل خطر و وضعیت کلی سلامتی شما.

از آنجایی که احتمال پاره شدن آنوریسم‌های کوچک (کمتر از ۱۰ میلی‌متر) کم است و جراحی برای درمان آنوریسم مغزی یک جراحی پرخطر محسوب می‌شود، در این موارد پزشک تنها وضعیت شما را تحت نظر می‌گیرد و جراحی انجام نمی‌دهد. پزشک راه‌هایی را برای سالم نگه داشتن عروق خونی به شما پیشنهاد می‌دهد مانند کنترل فشارخون و ترک سیگار.

درمان آنوریسم مغزی

اگر آنوریسم مغزی بزرگ باشد و یا موجب علائمی مانند درد شده باشد و یا این که شما سابقه پارگی آنوریسم مغزی در گذشته را داشته باشید، ممکن است جراحی آنوریسم مغزی برای شما تجویز شود.

از روش‌های زیر برای درمان آنوریسم مغزی پاره شده و پاره نشده استفاده می‌شود:

• روش آمبولازیسیون اندوواسکولار (بستن رگ از طریق جراحی بسته)
• روش کلیپس زدن با جراحی باز
• تغییر سبک زندگی

روش آمبولازیسیون اندوواسکولار (بستن رگ از طریق جراحی بسته)

طی این عمل جراحی یک لوله بسیار باریک وارد شریان مورد نظر می‌شود و در نزدیکی آنوریسم مغزی قرار می‌گیرد. در یکی از روش‌ها، یک سیم‌پیچ نرم از طریق لوله وارد شریان شده و درون آنوریسم را پر می‌کند و بنابراین احتمال پاره شدن آنوریسم بسیار کم می‌شود.

در روشی دیگر یک توری در آنوریسم قرار داده می‌شود تا جریان خون در فضای آنوریسم کم شود و آنوریسم پاره نشود. این روش از روش جراحی باز بسیار کم تهاجمی‌تر است اما با خطراتی مانند پاره شدن آنوریسم همراه است.

روش کلیپس زدن با جراحی باز

در این جراحی یک کلیپس فلزی کوچک در اطراف پایه‌ی آنوریسم قرار داده می‌شود تا این قسمت به طور کامل از جریان خون درون شریانی جدا شود. این کار موجب کاهش فشار روی آنوریسم می‌شود و از پاره شدن آن جلوگیری می‌کند. امکان انجام این جراحی به محل آنوریسم، اندازه آن و وضعیت کلی سلامت شما بستگی دارد.

هر دوی این جراحی‌ها باید در بیمارستان انجام شوند.

در برخی از موارد، شکل آنوریسم مغزی به گونه‌ای است که هر دو سر کلاف مغزی باید بریده شود و سپس دو انتهای رگ مجددا به هم بخیه زده شود، اما این حالت به ندرت رخ می‌دهد. گاهش اوقات این شریان به اندازه کافی بلند نیست که دوباره به هم بخیه زده شود که در این صورت از پیوند شریان که از شریان دیگری گرفته شده استفاده می‌شود.

تغییر سبک زندگی

اگر شما به آنوریسم مغزی پاره نشده دچار هستید، می‌توانید با ایجاد تغییراتی در سبک زندگی خود، احتمال پاره شدن آن را کاهش دهید. این موارد عبارتند از:

• سیگار نکشید و از مواد یا داروهای مخدر و نشاط آور استفاده نکنید. در صورتی که از این مواد استفاده می‌کنید، با پزشک خود مشورت کنید تا با طرح برنامه درمانی مناسب به شما کمک کند که مصرف این مواد را ترک کنید.
• رژیم غذایی سالمی داشته باشید و ورزش کنید. تغییر در سبک زندگی و ورزش کردن موجب کاهش فشارخون می‌شود.
• در مورد نحوه ایجاد تغییرات مناسب در رژیم غذایی و فعالیت‌های خود با پزشک مشورت کنید.
• مصرف کافئین را محدود کنید. کافئین یک ماد محرک است که می‌تواند موجب افزایش ناگهانی فشارخون شود.
• از وارد کردن فشار زیاد به بدن خود خودداری کنید. وارد کردن فشار زیاد و ناگهانی به بدن مانند زمانی که چیز سنگینی را بلند می‌کنید، موجب افزایش ناگهانی فشارخون می‌شود.