اگر مشکل فشار خون بالا دارید و یا مبتلا به دیابت هستید، مطالعه این مقاله به شما پیشنهاد می‌شود.

سکته مغزی چگونه رخ میدهد؟

در اغلب موارد سکته مغزی از مشکلات ایجاد شده در رگ‌های خونی داخل یا خارج مغز ناشی می‌شود. پلاک‌هایی که از کلسترول، کلسیم، چربی و مواد دیگر تشکیل شده‌اند در دیواره رگ تجمع می‌کنند و موجب تصلب شرایین می‌شوند.

ابتلا به تصلب شرایین موجب می‌شود که احتمال تشکیل لخته خون در رگ زیاد شود و این لخته خون می‌تواند رگ را مسدود کند. همچنین مممکن است لخته خون تشکیل شده در رگ‌های بزرگ‌تر در درون رگ حرکت کند و سپس کمی جلوتر، رگ‌های کوچکتری که در مغز قرار دارند را مسدود کند.

البته این پلاک‌ها ممکن است در رگ‌های داخل مغز نیز تشکیل شوند. در موارد خاصی نیز، رگ‌هایی که دیواره آنها ضعیف شده است، پاره می‌شوند و خونریزی مغزی رخ می‌دهد.

پزشک متخصص مغز و اعصاب می‌تواند با معاینه شما و ارزیابی وضعیتتان، میزان ریسک بروز سکته مغزی در شما را تعیین کند و سپس به شما کمک کند که عوامل خطری که موجب افزایش احتمال سکته مغزی می‌شوند را کنترل کنید.

بسیار مهم است که شما به طور منظم برای چکاپ به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید تا هرگونه مشکلی، قبل از این که جدی و خطرناک شود، به موقع تشخیص داده شود. در صورتی که هر گونه علائمی داشته اید، آن را برای پزشک شرح دهید.

شایع ترین نشانه های سکته مغزی

زمانی که خون کافی به سلول‌های مغزی نرسد، سکته مغزی رخ می‌دهد. نشانه های سکته‌ مغزی مانند عدم حرکت‌پذیری دست و پا یا لکنت زبان، نشان دهنده وضعیت اورژانسی است چرا که بدون انجام درمان‌های فوری، سلول‌هایی از مغز که به خوبی تغذیه نشده اند، دچار آسیب می‌شوند یا از بین می‌روند و در نتیجه آسیب‌های مغزی، ناتوانی‌های جدی و حتی مرگ ممکن است رخ دهد.

بسیار مهم است که علائم سکته مغزی به خوبی کنترل شده و مراقبت‌های پزشکی لازم به سرعت انجام شوند. اگر تا به حال دچار سکته مغزی شده‌اید و یا هر یک از علائم هشدار دهنده آن را داشته‌اید ضروری است که به صورت منظم به پزشک متخصص مراجعه کنید تا علت بروز این علائم در شما مشخص شده و روش درمانی مناسب اعمال شود.

انواع سکته مغزی و علائم آن ها

انواع سکته‌ مغزی شامل سه نوع اصلی زیر است:

1. سکته‌ ایسکمیک گذرا
2. سکته‌ ایسکمیک
3. سکته‌ هموراژیک

انواع سکته مغزی

سکته‌ مغزی ایسکمیک گذرا

پزشکان به سکته‌ مغزی ایسکمیک گذرا، سکته‌ جزئی یا سکته‌ هشدار دهنده نیز می‌گویند. علت سکته مغزی ایسکمیک گذرا لخته خونی است که تنها به طور موقت جریان خون را مسدود کرده است. انسداد رگ و علائم سکته مغزی تنها برای مدت زمان کوتاهی هستند.

سکته‌ مغزی ایسکمیک

سکته‌ مغزی ایسکمیک زمانی رخ می‌دهد که یک لخته خونی موجب انسداد کامل جریان خون به یک قسمت از مغز می‌شود. تشکیل لخته‌ خون معمولا ناشی از تصلب شرایین است. منظور از تصلب شرایین تجمع رسوبات چربی در جداره داخلی رگ‌های خونی است.

بخشی از این پلاک‌ها ممکن است از دیواره رگ جدا شوند و جریان خون به مغز را مختل کنند. در واقع پروسه بروز سکته‌ مغزی مشابه با سکته‌ قلبی است.

سکته‌ مغزی ایسکمیک در صورتی که بر اثر لخته خون ایجاد شده باشد، سکته‌ آمبولیک و در صورتی که بر اثر حرکت کردن پلاک‌ها ایجاد شده باشد سکته‌ ترومبوتیک نامیده می‌شود.

سکته‌ مغزی هموراژیک

سکته‌ هموراژیک زمانی ایجاد می‌شود که یکی از رگ‌های خونی در مغز پاره می‌شود و خونریزی مغزی رخ می‌دهد و خون در بافت‌های مجاور رگ نفوذ می‌کند.

سکته‌ هموراژیک دارای دو نوع است، نوع اول بر اثر آنوریسم مغزی رخ می‌دهد. آنوریسم بخشی از رگ خونی مغزی است که جداره آن نازک و ضعیف شده است و در نتیجه این بخش از رگ حالت برآمده و بالون مانند پیدا کرده که ممکن است پاره شود.

نوع دیگر سکته‌ هموراژیک، بر اثر ناهنجاری وریدی است که در آن تعدادی رگ‌های خونی به طور غیرعادی در مغز تشکیل می‌شوند که ممکن است پاره شوند.

چه عواملی باعث سکته مغزی میشود؟

بیماری‌هایی که احتمال بروز سکته مغزی را افزایش می‌دهند عبارتند از:

• سابقه سکته‌ مغزی در گذشته (سکته مغزی ایسکمیک گذرا)
• فشار خون بالا
• دیابت
• بیماری قلبی

عوامل قابل کنترل سکته مغزی عبارتند از:

• سیگار کشیدن
• چاقی و بالا بودن سطح لیپید و کلسترول خون
• بی تحرکی

سایر عوامل سکته مغزی که غیرقابل کنترل هستند عبارتند از:

• بالا بودن سن (سکته مغزی در افراد بالای ۶۰ سال بیشتر شایع است).
• عوامل ارثی

علائم سکته مغزی

سکته های مغزی با نوع مختلف، علائم مشابهی ایجاد می‌کنند چرا که همه آنها موجب اختلال در خونرسانی به سلول‌های مغزی می‌شوند. تنها راه برای تشخیص علایم سکته‌ مغزی مراجعه به پزشک و انجام روش‌های تشخیصی پیشرفته است.

علائم سکته مغزی عبارتند از:

• ضعف ناگهانی یا بی‌حسی در صورت، بازو یا پا خصوصا در یک طرف از بدن
• احساس گیجی ناگهانی، مشکل در صحبت کردن و یا فهمیدن صحبت‌های دیگران
• بروز مشکل ناگهانی در بینایی یک یا هر دو چشم
• مشکل ناگهانی در راه رفتن، احساس سرگیجه، از دست دادن تعادل و یا عدم هماهنگی اعضای بدن
• سردرد شدید و ناگهانی بدون علت مشخص

روشهای تشخیص سکته مغزی چگونه است؟

اولین قدم در تشخیص سکته‌ مغزی این است که تعیین شود بیمار دچار سکته مغزی هموراژیک شده است یا ایسکمیک تا بتوان درمان‌های مناسب را انجام داد. روش‌های تشخیصی به کار رفته بدین منظور عبارتند از:

• سی تی اسکن از سر
• اسکن ام آر آی از سر

برای تشخیص نوع، محل بروز و علت سکته‌ مغزی از روش‌های زیر استفاده می‌شود:

• آزمایش خون
• نوار مغزی
• سونوگرافی کاروتیدی، سونوگرافی داپلر
• آنژیوگرافی مغزی

آنژیوگرافی مغزی

آنژیوگرافی یک روش تشخیصی است که با کمک تصاویر رادیولوژی یا ام آر آی یا سی تی اسکن انجام می‌شود. در برخی موارد از ماده کنتراست رنگی برای بهبود تصاویر نیز استفاده می‌شود.

انجام آنژیوگرافی مغزی به تشخیص اختلالاتی مانند وجود لخته خون در رگ‌ها یا باریک شدن رگ (تصلب شرایین) کمک می‌کند.

درمان سکته مغزی

درمان قطعی سکته‌ مغزی به نوع سکته مغزی و علت اصلی بروز آن بستگی دارد. سکته‌های مغزی ایسکمیک با متدهایی درمان می‌شوند که برای حل شدن لخته خون (یا رد شدن آن) در مغز طراحی شده‌اند.

در سکته‌ها‌ی مغزی هموراژیک سعی می‌شود که خونریزی در مغز متوف شود، فشار خون بیمار کنترل شود و تورم مغزی کاهش داده شود. درمان سکته‌ مغزی هموراژیک پیچیده تر و مشکل تر است.

درمان سکته مغزی

راه های درمان سکته مغزی شامل موارد زیر است:

• آسپرین
• داروهای فعال کننده پلاسمینوژن بافتی
• جراحی
• درمان‌های عروقی داخل جمجمه

آسپرین

آسپرین یکی از انواع داروهای ضد تشکیل لخته خون است. داروهایی مانند آسپرین از به هم چسبیدن اجزای خون به یکدیگر و تشکیل لخته خون جلوگیری می‌کنند و بنابراین در پیشگیری از بروز سکته مغزی ایسکمیک موثر هستند.

برای افرادی که قبلا سابقه ابتلا به سکته ایسکمیک گذرا را داشته‌اند ممکن است پزشک داروی آسپرین را تجویز کند.

فعال کننده پلاسمینوژن بافتی

داروهای فعال کننده پلاسمینوژن بافتی یا TPA برای درمان سکته‌ مغزی ایسکمیک کاربرد دارند. این دارو از طریق ورید بازویی به بیمار تزریق می‌شود و باعث حل شدن لخته‌های خون و بهبود جریان خون در نواحی از مغز که با لخته خون مسدود شده اند، می‌شود.

داروی TPA در صورتی موثر است که طی سه ساعت بعد از سکته‌ی مغزی تزریق شود.

درمان بیماری سکته مغزی

درمان سکته مغزی با استفاده از جراحی

جراحی برای برداشتن لخته‌های خون از اطراف بافت مغزی و ترمیم رگ‌های خونی انجام می‌شود.

عمل جراحی بیماران سکته مغزی

درمان‌های عروقی داخل جمجمه

جراحی آندوواسکولار یا آنژیوپلاستی مغز یک جراحی بسته است که برای بهبود جریان خون در رگ‌های مغزی انجام می‌شود. در این روش که لوله لاریک (کاتتر) وارد رگ‌های خونی بدن و سپس وارد رگ‌های مغزی می‌شود.

حرکت کاتتر در بدن توسط تصاویر رادیولوژی دیده می‌شود. زمانی که کاتتر به محل مورد نظر رسید ممکن است عمل‌های زیر انجام شوند:

• تزریق دارو برای حل شدن لخته خون
• استفاده از وسایل مکانیکی مخصوص برای برداشتن لخته‌های خون یا پلاک در رگ‌های مغزی
• استفاده از وسایلی مانند بالون برای باز کردن رگ‌های خونی که بسیار باریک شده‌اند و جریان خون به خوبی از آنها عبور نمی‌کند.
• ممکن است از استنت یا لوله‌های کوچک برای باز نگه داشتن رگ استفاده شود.
• استفاده از سیم پیچ‌های کوچک برای ترمیم رگ‌های آنوریسمی که پاره شده‌اند.

نحوه استفاده از استنت

در این جراحی یک کاتتر به سمت قسمت مسدود در رگ هدایت می‌شود و سپس بالون کوچکی که در کاتتر قرار دارد وارد رگ می‌شود و این بالون باز می‌شود تا رگ را گشاد کند. سپس یک توری سیمی به نام استنت در دیواره رگ قرار داده می‌شود تا رگ همچنان باز بماند.

اقدامات پس از بهبودی سکته مغزی

هرچند برخی از عوارض سکته‌ مغزی دائمی هستند اما اغلب بیماران می‌توانند با انجام درمان‌های توانبخشیT بخش کم یا بخش زیادی از توانایی‌های خود را مجددا بازیابی کنند.

اگر سکته‌ مغزی موجب آسیب رسیدن به توانایی گفتاری یا بلعیدن شود لازم است که بیمار به متخصص گفتار درمانی مراجعه کند. متخصص گفتار درمانی می‌تواند به بیمار کمک کند که تا حد زیادی از توانایی‌های گفتاری و توانای بلع غذا را مجددا بازیابی کند.

درمان‌های فیزیوتراپی برای بهبود قدرت عضلانی، افزایش هماهنگی اعضای بدن و توانایی حفظ تعادل بدن انجام می‌شوند. این برنامه‌ی توانبخشی به بیماران کمک می‌کند دوباره توانایی راه رفتن و سایر کارها مانند استفاده از پله و بلند شدن از روی صندلی را به دست بیاورند.

نکاتی درباره پیشگیری از سکته مغزی

بهترین راه برای پیشگیری سکته‌ مغزی این است که علل زمینه‌ای که می‌توانند موجب بروز سکته‌ مغزی شوند را برطرف کنید. بهترین راه برای انجام این کار، داشتن سبک زندگی سالم است. این موارد عبارتند از:

• داشتن رژیم غذایی سالم
• داشتن وزن سالم
• انجام منظم ورزش
• سیگار نکشیدن

سایر کارهایی که خطر بروز سکته مغزی را کاهش می‌دهند عبارتند از:

• کنترل فشار خون
• کنترل کردن قند خون
• درمان کردن آپنه خواب انسدادی