اختلال سرگیجه یکی از شایعترین شکایات پزشکی است. آیا سرگیجه خطرناک است؟

احساس سرگیجه چیست؟

سرگیچه زمانی اتفاق می‌افتد که فرد در درک موقعیت دچار مشکل شود ویا یا دچار افکار غیرشفاف و نامنظم شود. سرگیجه یک احساس سبکی، ضعف یا بی حسی در سر ایجاد می‌ کند. سرگیجه و عدم تعادل می‌تواند دلایل بسیار مختلفی داشته باشد.

از جمله دلایل سرگیجه می‌تواند موارد زیر باشد:

• مشکلات مغز و اعصاب
• مشکلات قلبی-عروقی
• مشکلات بینایی
• مشکلات متابولیک و گوارشی
• مشکلات مربوط به دستگاه دهلیزی یا دستگاه تعادلی گوش

نشانه های سرگیجه مداوم و ناگهانی ممکن است موارد زیر باشد:

• فراموشی
• عدم شناسایی موقعیت
• عدم تمرکز
• حالت تهوع
• عدم تعادل

علت سرگیجه ناگهانی چیست؟

درصورتی که فرد دچار سرگیجه ناگهانی شود، سرگیجه به سرعت در فرد افزایش می‌یاید. در این وضعیت باید علت سرگیجه فورا تشخیص داده شود تا از وخیم‌تر شدن آن جلوگیری شود. سرگیجه ناگهانی ممکن است ناشی از عوامل مختلفی از جمله مشکلات گوش داخلی، فشار خون پایین و شرایط سلامت روان باشد.

سرگیجه ناگهانی در فرد، خصوصا اگر همراه با تب بالا (بالاتر از ۱۰۱ درجه فارنهایت) باشد، ممکن است باعث ایجاد برخی از اختلالات نظیر سفتی گردن، راش و آسیب به سر شود. حتی اگر سرگیجه به خودی خود برطرف شد، بهتر است برای حل این اختلالات به پزشک مراجعه کنید. در صورت عدم توجه به موقع به سرگیجه ناگهانی ممکن است فرد دچار سکته مغزی شود.

اهمیت درمان فوری گیجی سر

بر اساس علت، ممکن است فرد دچار سرگیجه موقت، ناگهانی یا پیش‌رونده شود. از آنجاییکه سرگیجه ممکن است ناشی از یک بیماری جدی باشد، عدم درمان مناسب باعث عوارض جدی و آسیب‌های دائمی خواهد شد.

به محض تشخیص علت سرگیجه در فرد، برنامه درمانی مناسب برای شخص طراحی شده و در اختیار او قرار داده می‌شود. پزشک مغز و اعصاب خود را برای کاهش ریسک بالقوه عوارضی مثل کما دنبال کنید.

برخی از علائم سرگیجه که خطرناک محسوب می‌شوند عبارتند از:

• تغییر در سطح هوشیاری یا آگاهی
• برافروختگی یا خشکی پوست
• تهوع شدید و استفراغ
• تنفس میوه‌ای

در صورت مشاهده هر یک از این علائم در فرد دارای سرگیجه باید سریعا او را به مراکز درمانی برد.

شایعترین دلایل سرگیجه ناگهانی و عدم تعادل

مسائل مختلفی می‌تواند باعث ایجاد سرگیجه ناگهانی شود و برخی از آن‌ها جدی‌تر است. اما به طور کلی در بسیاری از موارد علت سرگیجه دقیقا قابل تشخیص نیست.

به طور کلی شایع ترین دلایل سرگیچه و عدم تعادل عبارتند از:

• داروی بیهوشی
• عدم تعادل شیمیایی یا الکترولیتی
• بیماری مزمن کلیوی (که شامل انواع مشکلات کلیوی می‌شود مثل سنگ کلیه، نارسایی کلیه و آنومالی‌های کلیوی)
• بیماری مزمن کبدی (که شامل هر نوع از مشکلات کبدی می‌شود مثل هپاتیت‌ها، سیروز، نارسایی کبدی)
• بیماری انسدادی ریوی مزمن ( COPD، که شامل آمفیزم و برونشیولیت مزمن می‌شود)
• بیماری احتقانی قلبی (رو به زوال رفتن توانایی قلب در پمپ خون)
• دمانس
• عوارض جانبی داروها (بعد از قطع دارو، مدت زمانی برای بهبودی نیاز است)
• اختلالات تشنج
• دهیدراتاسیون شدید
• ترومای شدید
• بیخوابی یا اختلالات خواب
• کمبودهای ویتامین مثل نیاسین، تیامین، ویتامین ب۱۲ یا ویتامین ث

علت و علائم خطرناک منگی سر

در بعضی موارد، ممکن است سرگیجه علامتی از یک شرایط جدی و مهم باشد. در این حالت ممکن است جان فرد تهدید شود و در نتیجه درمان فوری سرگیجه یک امر ضروری است.

سرگیجه های خطرناک در صورت عدم درمان فوری ممکن است منجر به مشکلات زیر شود:

• آسیب یا تومور مغز یا طناب نخاعی
• دلریوم- فراموشی
• انسفالیت (التهاب و تورم مغز به دلیل یک عفونت ویروسی یا سایر دلایل)
• سکته قلبی
• هیپوگلیسیمی (قند پایین خون)
• بیماری مننژیت مغزی (عفونت غشاهایی که مغز و طناب نخاعی را پوشانده‌اند)
• هیپوترمی
• سپسییس (عفونت شدید خون)
• سکته مغزی

علائم گیجی و منگی سر چیست؟

ممکن است که گیجی و منگی سر با علائم دیگری نیز همراه باشد که بسته به بیماری و اختلال و شرایط زمینه‌ای متفاوت است. علائمی که غالبا مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهند ممکن است که قسمت‌های دیگری از بدن را درگیر کند.

گیجی ممکن است که با علائم مرتبط با عفونت همراه باشد شامل:

• گره‌های لنفاوی بزرگ
• تب
• سردرد
• منگی و کاهش سطح هوشیاری
• تهوع همراه یا بدون استفراغ
• سفتی گردن
• راش
• تشنج

علاوه بر موارد فوق، گیجی سر ممکن است که با علائم مربوط به بیماریهای مزمن و اختلالات متابولیک همراهی داشته باشد، شامل:

• درد شکمی
• ریتم غیرطبیعی قلبی مثل ریتم سریع قلبی ( تاکیکاردی) یا ریتم اهسته قلبی (برادی‌پنه)
• تورم قوزک پا
• دشواری در تنفس یا تنفس تند
• پوست خشک یا تغییر در رنگ پوست
• خستگی
• احساس تشنگی مفرط
• تکرر ادرار یا کاهش ادرار یا عدم ادرار کردن
• تنفس با بوی میوه
• ضعف عضلانی
• تهوع همراه یا بدون استفراغ

سایر علائم منگی سر که ممکن است در فرد ایجاد شود عبارت است از:

• اختلالات خلقی، اختلالات شخصیتی یا اختلالات رفتاری
• اختلالات خواب و تغییر الگوی خواب
• دشواری در بلع
• اختلال در حافظه، فکر کردن، صحبت کردن، درک کردن، نوشتن یا خواندن
• سرگیجه
• عدم تعادل و عدم هماهنگی
• از دست دادن هوشیاری حتی برای مدت کوتاه
• تاری دید یا تغییر در دید
• بی حسی، ضعف یا فلجی

علائم سرگیجه ناگهانی و تفاوت‌های آن

سرگیجه ناگهانی ممکن است خطرناک باشد و در صورت وجود علائم زیر لازم است فرد سریعا به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مراجعه کند:

• پوست سرد یا مرطوب
• سرگیجه یا احساس غش کردن
• نبض تند
• تب
• سردرد شدید
• تنفس سریع یا آهسته
• لرز غیر قابل کنترل
• گیجی با شروع ناگهانی در فردی که مبتلا به دیابت است
• گیجی به دنبال اسیب به سر
• فرد در هر زمانی دچار عدم هوشیاری شود.

علائم گیجی و منگی سر

روش های تشخیص سرگیجه و منگی سر

در ابتدا پزشک معاینات بالینی انجام خواهد داد و در مورد گیجی از فرد سوالاتی را خواهند پرسید. موارد که پزشک در فرد دارای سرگیجه مورد بررسی قرار می‌دهد عبارنتد از:

• پزشک در مورد زمان و محل دقیق از بیمار می پرسد.
• در مورد بیماریهای اخیر و حال حاضر نیز در میان سایر سوالات پرسیده خواهد شد.

پس از بررسی بالینی بیمار، پزشک ممکن است برای بررسی دقیق‌تر سرگیجه آزمایشات و تست‌هایی را تجویز کند.

تشخیص سرگیجه و گیجی سر

تستها و آزمایشاتی که ممکن است درخواست شود شامل موارد زیر هستند:

• تستهای خونی
• سی تی اسکن از سر
• نوار مغز EEG
• تست وضعیت ذهنی
• تستهای عصبی-روانشناسی
• تستهای ادراری

روش های درمان سرگیجه و گیجی سر

درمان سرگیجه وابسته به علت ایجادکننده گیجی است. برای مثال اگر دلیل ایجاد سرگیجه عفونت باشد، درمان عفونت تقریبا سرگیجه را به طور کامل برطرف می کند.

می‌توان درمان‌های خانگی نیز برای سرگیجه پیشنهاد داد. درمان سرگیجه در طب سنتی به این صورت است که اگر سرگیجه ناگهانی ناشی از کاهش قند خون (برای مثال در درمان دیابت) باشد، بهتر است که فرد نوشیدنی سیرین بنوشد یا یک میان وعده غذای شیرین بخورد. اگر گیجی بیش از ده دقیقه طول کشید به یک درمانگر تماس بگیرید.

یک روش درمان سرگیجه پرسیدن اسم، سن و تاریخ از بیمار است. اگر به طورت نامطمئن یا نادرست پاسخ دهند، فرد دچار سرگیجه شدید است. اگر فرد به صورت طبیعی دچار سرگیجه نمی‌شود، ممکن است سرگیجه خطرناک باشد و لازم است سریعا به پزشک مراجعه کرد.

لازم به ذکز است که فرد دچار سرگیجه شدید را نباید تنها رها کرد. برای امنیت، فرد به نگهداری نیازمند است.

درمان سرگیجه و منگی سر

چگونه به فرد مبتلا به گیجی یا منگی سر کمک کنیم؟

اقداماتی که جهت کمک به فرد دارای سرگیجه شدید می‌توان انجام داد عبارتند از:

• همیشه خود را معرفی کنید بدون توجه به اینکه گاهی اوقات شما را به خوبی می‌شناسد
• غالبا موقعیت و محل فرد را به او یادآوری کنید
• یک تقویم و ساعت را نزدیک به فرد قرار دهید
• در مورد وقایع اخیر و برنامه‌های روزانه با او صحبت کنید
• سعی کنید که محیط اطراف را ساکت آرام و پر از آرامش نگه دارید.
• هنگام صحبت کردن تلویزیون و رادیو را خاموش کنید
• آهسته صحبت کنید و از جملات کوتاه استفاده کنید
• قبل از شروع هر کاری بیمار را در جریان قرار دهید و با او صحبت کنید (مثلا تغییر محل خواب و تخت، لباس پوشیدن یا حمام دادن آنها) و هر مرحله را برای آنها توضیح دهید.
• زمانی که بیمار در اتاق تنهاست موزیکی ملایم و آرام پخش کنید
• از یک چراغ قوه استفاده کنید تا بیمار بتواند محل خود را ببیند
• چیزهایی که بطور معمول مورد استفاده هستند را با تصویر مشخص کنید برای مثال تصویر توالت را بر روی درب توالت بچسبانید و تصویر شعله را بر روی اجاق.
• بیمار را از آسیب‌ها محافظت کنید.
• به بیمار در شستن دست‌ها، رفتن به حمام و دستشویی و سایر فعالیتهای روزانه که ممکن است بطور فردی برایشان سخت باشد، کمک کنید.
• چک کنید که بیمار چه می‌خورد (ممکن است غذا خوردن را فراموش کنند یا حتی توانایی خوردن را نداشته باشند)
• مطمئن شوید که بیمار داروی درست را به درستی استفاده میکند.
• داروها را بین هر دوز و نوبت، دور از دسترس بیمار قرار دهید.