آنژیوگرافی مغز یک روش مناسب برای تشخیصی و درمان مشکلات عروق مغز است. از آنژیوگرافی مغز برای بررسی عروق خونی مغز و تشخیص بیماری‌های مربوط به آن استفاده می‌شود.

عمل آنژیوپلاستی عروق مغز یا آنژیوپلاستی کاروتید چیست؟

آنژیوپلاستی کاروتید روشی است که در آن رگ‌های مسدود شده مغز باز می‌شوند تا از بروز سکته مغزی جلوگیری شود. رگ‌های کاروتید در هر دو طرف گردن و دو طرف مغز قرار دارند و اصلی‌ترین رگ‌هایی هستند که به مغز خونرسانی می‌کنند. در این روش یک بالون کوچک به صورت موقتی وارد رگ می‌شود و سپس در محل بروز انسداد، این بالون باد می‌شود تا دیواره رگ را گشاد کند.

در روش آنژیوپلاستی کاروتیدی معمولا از یک سیم پیچ کوچک به نام استنت نیز استفاده می‌شود که در رگ قرار داده می‌شود تا رگ را باز نگه دارد و خطر تنگ شدن و مسدود شدن مجدد رگ را کاهش دهد.

آنژیوپلاستی کاروتیدی یا استنت گذاری عروق کاروتید در مواردی انجام می‌شود که جراحی باز کاروتید روش مناسبی برای بیمار نباشد یا خطر زیادی به همراه داشته باشد.

آنژیوپلاستی مغز

انجام آنژیوپلاستی کاروتیدی و استنت گذاری برای اغلب بیماران موجب باز شدن رگ و افزایش جریان خون در رگی می‌شود که قبلا مسدود بوده است و در نتیجه خطر بروز سکته مغزی یا علائم پس از سکته مغزی را کاهش می‌دهد.

انجام آنژیوپلاستی کاروتیدی و استنت‌گذاری برای تمامی بیماران روش مناسبی نیست. پزشک مغز و اعصاب باید وضعیت بیمار را ارزیابی کند و تصمیم بگیرد که مزایای انجام این عمل از خطرات احتمالی آن بیشتر هستند یا نه.

انجام آنژیوپلاستی مغزی عملی جدید و نوبنیان است و بنابراین تاثیرات بلندمدت آن هنوز مشخص نیست و نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه هست. شما می‌توانید در مورد نتایج احتمالی و وضعیت خود بعد از انجام آنژیوپلاستی از متخصص مغز و اعصاب سوال کنید و در مورد انجام این عمل از او مشورت بخواهید.

دلایل انجام آنژیوپلاستی مغز چیست؟

آنژیوپلاستی مغز یا استنت گذاری مغز در موارد زیر می‌تواند روش مناسبی برای درمان یا پیشگیری از سکته مغزی باشد:

• بیمار دارای رگ کاروتید با بیش از ۷۰ درصد گرفتگی باشد.
• بیمار سابقه سکته مغزی را داشته باشد.
• بیمار علائم مشابه با سکته را داشته باشد و برای انجام جراحی باز، سلامت کافی را ندارد.
• بیمار قبلا جراحی کاروتید را انجام داده و حالا مجددا رگ او دچار انسداد و تنگی شده است.
• دسترسی به محل گرفتگی شریان با انجام جراحی باز بسیار مشکل است.

در برخی از موارد، برای برداشتن پلاک‌های جمع شده در شریان که شریان را تنگ کرده است، انجام جراحی باز تجویز می‌شود. اما در موارد دیگر، انجام آنژیوپلاستی و استنت گذاری گزینه بهتری است.

اقدامات قبل از عمل آنژیوپلاستی رگهای مغزی

قبل از انجام آنژیوپلاستی، پزشک سوابق پزشکی بیمار را بررسی کرده و او را معاینه فیزیکی می‌کند. همچنین لازم است که بیمار یکی یا تعداد بیشتری از آزمایشات زیر را قبل از آنژیوپلاستی مغزی و استنت گذاری کاروتید مغز انجام دهد:

• اولتراسوند (سونوگرافی)
• آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی
• آنژیوگرافی کاروتید

اقدامات قبل از آنژیوگرافی مغز

اولتراسوند (سونوگرافی)

یک دستگاه که امواج صوتی تولید می‌کند از روی محل شریان کاروتید عبور می‌کند و تصاویر شریان روی مانتور نشان داده می‌شوند.

آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی

در این تست یا با استفاده از امواج رادیوفرکوئنسی یا با استفاده از اشعه ایکس و ماده کنتراست رنگی، تصاویر بسیار دقیقی از شریان تولید می‌شود.

آنژیوگرافی کاروتید

در این تست، یک ماده کنتراست رنگی در رگ تزریق می‌شود تا بتوان شریان را به خوبی ارزیابی کرد.

پزشک به بیمار توضیح می‌دهد که قبل از انجام آنژیوپلاستی چه چیزهایی را می‌تواند یا نمی‌تواند بخورد یا بنوشد. در صورتی که بیمار از قبل در بیمارستان بستری باشد، آماده سازی او برای آنژیوپلاستی متفاوت است.

شب قبل از آنژیوپلاستی، پزشک در مورد تنظیم و تغییر دوز داروهای بیمار، دستورات لازم را می‌دهد. ممکن است پزشک از بیمار بخواهد که قبل از انجام آنژیوپلاستی مغز، مصرف برخی داروهای خاص را متوقف کند خصوصا اگر بیمار داروهای مخصوص دیابت یا داروهای رقیق کننده خون را مصرف می‌کند.

شما باید داروهای مجاز را تنها با مقدار بسیار کمی آب در حد یک جرعه مصرف کنید. با اطرافیان یا خانواده خود برای بازگشت به خانه هماهنگ شوید چرا که خودتان نمی‌توانید رانندگی کنید.

معمولا بعد از آنژیوپلاستی مغز بیماران یک شب در بیمارستان می‌مانند و بیمار به خاطر اثرات باقی‌مانده بیحسی نمی‌تواند خودش رانندگی کند.

آنژیوپلاستی مغزی یک عمل غیرجراحی محسوب می‌شود چرا که برش بسیار کوچکی می‌خواهد و به اندازه جراحی باز، تهاجمی نیست. بدن بیمار هیچ برش بزرگی داده نمی شود و تنها یک برش بسیار کوچک برای وارد کردن کاتتر به بدن ایجاد می‌شود.

برای انجام این عمل نیازی به بیهوشی عمومی نیست و بنابراین در حین انجام آنژیوپلاستی بیمار کاملا بیدار است. اما برای ریلکس شدن و راحنی بیشتر بیمار در حین عمل، از طریق تزریق وریدی به او آرام بخش داده می‌شود.

چگونگی انجام آنژیوپلاستی مغز

برای انجام عمل گرفتگی رگ مغز ابتدا بیمار به اتاق مخصوص عکسبرداری رادیولوژی (اشعه ایکس) انتقال داده می‌شود و از او خواسته می‌شود که روی تخت دراز بکشد. سر بیمار روی یک پشتی کاسه مانند قرار میگیرد تا بیمار احساس راحتی کند و سر او در حین گرفتن تصاویر رادیولوژی از عروق کاروتیدی، بی حرکت باشد.

سپس ناحیه کشاله ران بیمار با تیغ اصلاح می‌شود و روپوش مخصوص و استریل روی بدن بیمار قرار داده می‌شود. ماده بیحس کننده‌ی موضعی در کشاله ران تزریق می‌شود تا بیمار چیزی حس نکند و پدهای الکترود کوچکی روی قفسه سینه بیمار قرار داده می‌شود تا ریتم و ضربان قلب در حین انجام عمل کاملا تحت نظر باشد.

زمانی که بیمار بیهوش شد، بیمار رگ فمورال که از کشاله ران عبور می‌کند را سوراخ می‌کند و یک لوله‌ی بسیار باریک وارد این رگ می‌کند. در حالی که پزشک با کمک تصاویر اشعه ایکس می‌تواند رگ بیمار و حرکت لوله (کاتتر) را ببیند، سپس لوله را در درون رگ حرکت می‌دهد تا لوله به محل انسداد برسد. بیمار در این حین، وارد شدن لوله به داخل رگ‌های خود را حس نمی کند چرا که درون رگ‌ها عصبی وجود ندارد.

سپس از طریق لوله، یک ماده کنتراست رنگی در رگ تزریق می‌شود. تزریق این ماده می‌تواند موجب شود که بیمار در یک طرف صورت خود احساس گرما کند. ماده کنتراست رنگی باعث می‌شود که پزشک بتواند تصویر بسیار واضح تری از رگ مسدود شده و جریان خون داشته باشد.

استنت گذاری در مغز

یک فیلتر چترمانند در این محل از رگ قرار داده می‌شود (ابزار حفاظتی آمبولیک). این چتر خفاظتی در قسمتی بالاتر از ناحیه‌ی گرفته شده در رگ (که جرم دارد) قرار داده می‌شود تا در حین انجام عمل، هر گونه جرمی که از دیوا ره‌ی رگ جدا می‌شود را بگیرد و اجازه ندهد که این تکه‌ی جدا شده در رگ حرکت کند.

سپس بالون در محل تنگی رگ قرار داده می‌شود و سپس باد می‌شود تا به پلاک‌ها و جرم‌های دیواره‌ی رگ فشار وارد کند و رگ را باز کند. در این قسمت از رگ ممکن است یک سیم پیچ نازک فلزی قرار داده شود تا پلاک‌ها و جرم‌ها را به طرفین فشار دهد و از تنگ شدن مجدد رگ نیز جلوگیری کند.

سپس فیلتر و لوله و کاتتر از درون رگ خارج می‌شوند. برای جلوگیری از خونریزی از محل وارد شدن لوله به بدن، به این محل فشار اعمال می‌شود. تا زمان قطع خونریزی بیمار همچنان باید در همان موقعیت قبلی دراز بکشد. سپس بیمار به اتاق ریکاوری انتقال داده می‌شود.

مراقبت بعد از آنژیوپلاستی مغز

برای پیشگیری از خونریزی از محل وارد شدن کاتتر به رگ، لازم است که بیمار تا چند ساعت بدون حرکت در همان موقعیت دراز بکشد (چه در بیمارستان یا محل دیگری که بیمار در آن ریکاوری می‌شود). بعد از این زمان از رگ کاروتید بیمار عکسبرداری سونوگرافی می‌شود.

اغلب بیماران ظرف ۲۴ ساعت از بیمارستان مرخص می‌شوند. محل وارد شدن کاتتر ممکن است تا چند روز حساس، متورم یا کبود باشد. محل سوراخ شدن رگ ممکن است کمی تغییر رنگ بدهد یا در جای آن برآمدگی ایجاد شود.

پزشک ممکن است برای راحتی بیشتر بیمار برای او استامینوفن یا داروهای دیگر تجویز کند. لازم است که بیمار تا ۲۴ ساعت از انجام فعالیت‌های فیزیکی پرفشار خودداری کند.

ایجاد تغییراتی در سبک زندگی به بیمار کمک می‌کند که نتایج بهتری از درمان خود بگیرید. مراقبت های بعد از آنژیوگرافی مغز عبارت است از:

• نکشیدن سیگار
• پایین اوردن کلسترول و تریگلیسرید خون
• داشتن وزن متعادل
• کنترل سایر بیماری‌ها مانند دیابت، وقفه تنفسی خواب یا فشار خون بالا
• ورزش منظم

آیا آنژیوگرافی مغز خطرناک است؟

مانند هر عمل جراحی دیگری، این عمل نیز می‌تواند با خطرات و عوارضی همراه باشد. برخی از عوارض بعد از آنژیوگرافی مغز عبارتند از:

• سکته مغزی یا سکته‌ی مغزی خفیف (سکته مغزی ایسکمیک گذرا)
• تنگ شدن مجدد رگ کاروتید
• تشکیل لخته خون
• خونریزی

تنگ شدن مجدد رگ کاروتید

یکی از معایب بزرگ انژیوپلاستی مغزی این است که امکان دارد با گذشت چند ماه از عمل، شریان مجددا تنگ شود. اما با گذاشتن استنت، احتمال بروز این مشکل کاهش داده می‌شود.

تشکیل لخته خون

ممکن است حتی چند هفته یا چند ماه بعد از عمل، در اطراف استنت لخته خون تشکیل شود.

خونریزی

ممکن است از محل وارد کردن کاتتر به رگ در کشاله ران، خونریزی ایجاد شود.