لرزش بدن ممکن است در هر شرایطی و برای هر فردی ایجاد شود. در بیشتر موارد لرزش دست یک واکنش فیزیکی به عوامل بیرونی نظیر سرما، ترس، خشم و رفتارهای دیگر است. اما لرزش بدن ممکن است ریشه عصبی داشته باشد که در این موارد لازم است فرد به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کند.

رعشه یا لرزش دست و پا چیست و چه نشانه‌هایی دارد؟

لرزش دست و پا در اصطلاح پزشکی رعشه نامیده می‌شود. رعشه به اختلال نورولوژیکی سیستم عصبی گفته می‌شود که باعث لرزش بدن می‌شود. رعشه معمولا به صورت لرزش ریتمیک و غیر ارادی بدن نمایان می‌شود.

رعشه می‌تواند در هر یک از نقاط بدن ایجاد شود اما معمولا لرزش دست شایع‌تر است، به‌ ویژه زمانی که فرد کارهای ساده‌ای مانند آب خوردن یا بستن بند کفش را انجام می‌دهد، لرزش دست بیشتری احساس می‌کند.

به طور کلی لرزش دست یک وضعیت خطرناک نیست اما با گذر زمان ممکن است بدتر شود و در برخی افراد تبدیل به رعشه شدید گردد. لرزش شدید بدن و یا لرزش اساسی دست در برخی از موارد ممکن است با بیماری پارکینسون اشتباه گرفته شود. تجویز دارو، فیزیوتراپی و انجام عمل جراحی در زمره اقدامات درمانی رعشه شدید قرار دارند.

عوارض لرزش بدن

اگر‌ رعشه شدید شود، بیمار نمی‌تواند به راحتی فنجان یا لیوان را در دست خود نگه دارد، به طور طبیعی غذا بخورد، صورتش را اصلاح یا آرایش کند. اگر رعشه بر زبان یا بخش‌های مربوط به صدا تاثیر بگذارد حرف زدن بیمار مختل می‌شود.

رعشه همچنین می‌تواند برای تعداد زیادی از افراد، عواقب اجتماعی و روانی جدی به همراه داشته باشد. اگر رعشه به اندازه‌ای بر زندگی بیمار تاثیر بگذارد که نتواند همانند قبل کارهای خود را انجام دهد یا زندگی‌اش را ادامه دهد، باید به متخصص مراجعه کند. پزشک بر اساس موقعیت بیمار و شدت بیماری او، اقدامات درمانی لازم را تجویز می‌کند.

دلایل لرزش بدن

جهش ژن یکی از عوامل ایجاد رعشه در نیمی از بیماران است، اما هنوز ژنی که جهش می‌یابد شناسایی نشده است. به این نوع لرزش در بدن فرد اصطلاحا رعشه ارثی گفته می‌شود که هنوز علت آن در برخی از افراد مشخص نیست.

دو فاکتور مهم شناخته شده برای لرزش اساسی بدن عبارتند از:

• جهش ژنی
• سن

لرزش اساسی بدن ناشی از جهش ژنی

رعشه ارثی ناشی از اختلال کروموزوم‌های غیر جنسی است. اگر یکی از والدین این ژن معیوب را داشته باشد می‌تواند آن را به فرزند خود منتقل کند. همچنین اگر یکی از والدین دارای جهش ژنی برای رعشه اساسی باشند، شانس آنکه فرزند آنها نیز این اختلال را به ارث ببرد ۵۰ درصد است.

نقش سن فرد در لرزش اساسی بدن

سن می‌تواند نقش مهمی در ایجاد لرزش اساسی در بدن فرد داشته باشد. رعشه بدن در افرادی که ۴۰ سال و بالاتر از ۴۰ سال سن دارند بسیار شایع است.

علائم لرزش دست و پا

علائم و نشانه های رعشه اساسی در بدن متفاوت است. برخی از این علائم عبارتند از:

• معمولا به تدریج در یک طرف از بدن شروع می‌شود‌.
• با حرکت کردن بدتر می‌شود.
• معمولا در ابتدا یکی از هر دو دست را درگیر می‌کند.
• می‌تواند شامل حرکت سر به سمت پایین یا بالا باشد.

عواملی که باعث تشدید رعشه می‌شوند

عواملی که باعث می‌شوند لرزش بدن در فرد تشدید یابد به شرح زیر است:

• تنش عاطفی با استرس شدید
• خستگی
• مصرف کافئین
• افزایش دما

تفاوت رعشه با بیماری پارکینسون

تعداد زیادی از افراد، رعشه را به بیماری پارکینسون نسبت می‌دهند، اما این دو مساله کاملا با یکدیگر متفاوت‌اند.

تفاوت لرزش بدن با پارکینسون در موارد زیر است:

• زمان بندی رعشه‌ها
• بیماری‌های مرتبط
• نقاط درگیر‌ بدن

تفاوت رعشه و پارکینسون در زمان‌بندی لرزش ها

لرزش دست معمولا زمانی شروع می‌شود که بیمار از دست‌هایش استفاده کند. اما رعشه ناشی از بیماری پارکینسون دائمی است و حتی هنگامی که بیماردر حال استراحت است و از دست‌هایش استفاده نمی‌کند لرزش دارد.

تفاوت در بیماری‌های مرتبط ناشی از لرزش بدن و پارکینسون

رعشه باعث ایجاد سایر مشکلات مربوط به سلامت نمی‌شود، اما بیماری پارکینسون با کندی حرکت، بی‌قراری و خمیدگی بدن ‌همراه است. معمولا افرادی که دچار رعشه اساسی هستند از علائم عصبی دیگری مانند بی قراری رنج می‌برند.

تفاوت در نقاطی از بدن که به واسطه لرزش بدن و پارکینسون درگیر می‌شوند

رعشه اساسی عمدتا بر دست‌های بیمار و صدای او تاثیر می‌گذارد. رعشه ناشی از بیماری پارکینسون معمولا در دست‌ها شروع می‌شود و پاها، چانه‌ و سایر اعضای بدن را گرفتار می‌کند.

نحوه تشخیص رعشه

تشخیص رعشه اساسی شامل بررسی پیشینه پزشکی بیمار، سابقه خانوادگی، علائم و نشانه‌ها و انجام معاینات فیزیکی است. هیچ‌گونه آزمایش پزشکی برای تشخیص لرزش اساسی دست و پا وجود ندارد.

معمولا پزشک برای تشخیص رعشه، بیماری‌هایی که باعث ایجاد علائم می‌شوند را رد می‌کند و بدین منظور برسی اعصاب و روان فرد ضرروری است. مواردی که باید ارزیابی شود به شرح زیر است:

1. بررسی اعصاب
2. تست‌های آزمایشگاهی
3. تست‌های مربوط به عملکرد بیمار

بررسی اعصاب

• عکس العمل تاتدون
• قدرت و کشیدگی عضله
• توانایی حس کردن برخی از احساسات خاص
• وضعیت بدن و هماهنگی
• راه رفتن

تست‌های آزمایشگاهی

علاوه بر این از بیمار نمونه ادرار و خون گرفته می‌شود و برای تشخیص برخی از فاکتورها مورد بررسی قرار می‌گیرد.

این فاکتورها عبارتند از:

• بیماری تیروئید
• مشکلات متابولیکی
• عوارض جانبی مواد مخدر
• سطح مواد شیمیایی که باعث لرزش بدن می‌شوند.

تست‌های مربوط به عملکرد بیمار

پزشک ممکن است برای ارزیابی لرزش بدن از بیمار بخواهد:

• یک لیوان آب بنوشد.
• بازوهایش را به سمت بیرون بکشد.
• کلمه ای را بنویسد.
• یک تصویر مارپیچ را رسم کند.

اگر پزشک هنوز درباره آن‌که لرزش بیمار یک لرزش اساسی یا ناشی از بیماری پارکینسون است اطمینان نداشته باشد انجام اسکن انتقال دهنده دوپامین را برای بیمار تجویز می‌کند. این نوع اسکن می‌تواند تفاوت‌های بین این دو نوع لرزش را نشان دهد.

درمان لرزش بدن یا رعشه چیست؟

در برخی از افراد در صورتی که علائم رعشه شدید نباشد، درمان ضروری نخواهد بود. اما اگر رعشه دست و پا باعث شود بیمار نتواند به خوبی کار یا فعالیت‌های روزمره‌اش را انجام دهد باید اقدام درمانی مناسب برای او در نظر گرفته شود.

برای درمان لرزش بدن چه داروها و اقداماتی تجویز می‌شود؟

پزشکان برای درمان لرزش بدن درمان های دارویی و حرکتی تجویز می‌کنند.

درمان های دارویی لرزش بدن

درمان های دارویی لرزش بدن عبارتند از:

• بتابلاکرها
• داروهای ضد صرع
• آرام بخش‌ها

دارو برای درمان لرزش بدن و رعشه

بتابلاکرها

از این داروها معمولا برای درمان پرفشاری خون استفاده می‌شود. بتابلاکرها مانند پروپرانول در برخی از افراد به کاهش لرزش بدن کمک می‌کند. اگر‌ بیمار آسم یا بیماری‌های قلبی داشته باشد تجویز بتابلاکرها گزینه مناسبی نخواهد بود. خستگی، احساس سبک بودن سر، یا بیماری‌های قلبی از جمله عوارض جانبی این داروها هستند‌.

داروهای ضد صرع

داروهای صرع، مانند پریمیدون (فیرولین) می‌تواند در بیماران مبتلا به رعشه که به بتابلاکرها پاسخ نمی‌دهند مفید باشد. پزشک ممکن است داروهایی مانند گاباپنتین (گرالیز ، نورونتین) و توپیرامات (توپاماکسی ، کودکسی اکسی آر) را تجویز کند. عوارض جانبی این داروها عبارتند از، خواب آلودگی و استفراغ که معمولا این علائم پس از مدت کوتاهی از بین می‌روند.

آرام بخش‌ها

ممکن است پزشک برای درمان بیمارانی که استرس و عصبانیت باعث بدتر شدن رعشه در آنها می‌شود. داروهایی مانند کلونازپام را تجوبز کند. خستگی و خواب آلودگی از عوارض جانبی این داروها هستند. باید در مصرف این داروها احتیاط کرد زیرا ممکن است بیمار به مصرف آنها عادت کند.

درمان های غیر دارویی لرزش بدن

درمان های غیر دارویی لرزش بدن شامل موارد زیر است:

• بوتاکس
• فیزیوتراپی
• انجام عمل جراحی

بوتاکس

تزریق بوتاکس (سم بوتولونیوم A) می‌تواند ظرف مدت سه ماه به کاهش و بهبود لرزش بدن کمک کند. با این حال اگر از بوتاکس برای درمان لرزش دست استفاده شود، می‌تواند باعث ضعیف شدن انگشتان بیمار شود. اگر برای درمان لرزش صدا مورد استفاده قرار بگیرد، می‌تواند باعث ایجاد مشکل در فرآیند بلع و خش دار شدن صدا شود.

فیزیوتراپی

ممکن است پزشک برای درمان رعشه و لرزش دست و پا انجام فیزیوتراپی را تجویز کند. پزشک فیزیوتراپ به بیمار کمک می‌کند زندگی‌اش را با رعشه مطابقت دهد یا آنکه دستگاه‌هایی را برای کاهش عوارض جانبی رعشه بر فعالیت‌های روزمره بیمار پیشنهاد دهند که عبارتند از:

• عینک و وسایل سنگین
• مچ‌بند‌های سنگین
• وسایل سنگین مخصوص نوشتن

انجام عمل جراحی

اگر رعشه بیمار بسیار شدید باشد و باعث ناتوانی بیمار شود و به داروها پاسخ ندهد، انجام عمل جراحی می‌تواند گزینه مناسبی برای درمان لرزش بدن باشد.

در این روش، پزشک الکترودهایی را درون قسمتی از مغز بیمار قرار می‌دهند که باعث لرزش بدن می‌شود. یک سیم نازک از الکترود به دستگاهی که شبیه تنظیم کننده ضربان قلب است و درون سینه بیمار کاشته شده، وصل می‌شود. این دستگاه، امواج بدون درد الکتریکی را برای قطع کردن سیگنال‌های تالاموس که باعث رعشه بیمار می‌شوند ارسال می‌کند.

عوارض عمل جراحی

عمل جراحی درمان رعشه بدن هم مانند سایر عمل‌های جراحی عوارض جانبی دارد. برخی از این عوارض عمل جراحی عبارتند از:

• از کار افتادن تجهیزات
• مشکلات مربوط به کنترل حرکات
• عدم تعادل
• مشکل در صحبت کردن
• سردرد و ضعف

با گذر زمان یا تنظیم دستگاه، معمولا این عوارض از بین می‌روند.

اصلاح سبک زندگی و درمان های خانگی لرزش بدن

برای کاهش رعشه باید موارد زیر را رعایت کنید:

1. پرهیز از مصرف کافئین
2. حفظ آرامش
3. تغییر سبک زندگی

از مصرف کافئین پرهیز کنید

کافئین و سایر محرک‌ها می‌توانند باعث افزایش رعشه شوند.

آرامش داشته باشید

استرس و عصبانیت باعث بدتر شدن رعشه می‌شوند و داشتن آرامش به بهبود آن کمک می‌کند. اگرچه بیمار نمی‌تواند استرس را از زندگی خود حذف کند، می‌تواند با استفاده از برخی تکنیک‌های خاص مانند مدیتیشن یا نوشتن، نحوه‌ی واکنش به موقعیت‌های استرس‌زا را مدیریت کند.

سبک زندگی خود را تغییر دهید

از دستی که لرزش ندارد بیش‌تر برای انجام فعالیت‌های خود استفاده‌ کنید. روش‌هایی را پیدا کنید که از نوشتن با دستی که لرزش دارد جلوگیری کنید.