بیماری مغزی عروقی به مشکلات رگ‌های خونی در مغز گفته می‌شود که از شایع‌ترین بیماری‌های کشنده در سراسر جهان بوده و منجر به آمار بالایی از سکته مغزی، خونریزی مغزی و عوارض دیگر می‌شود.

بیماری های عروق مغزی به چه اختلالاتی گفته می‌شود؟

بیماری های عروق مغزی یا گرفتگی عروق مغزی به شرایطی گفته می‌شوند که جریان خون در مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهند. این بیماری‌ها شامل بیرون زدگی و یا خونریزی (مثل آنوریسم مغزی)، محدودیت در جریان خون (مثل بیماری‌های آترواسکلروتیک کاروتید) و مالفورماسیون عروقی می‌شوند.

جریان خون ممکن است در بخش‌های سطحی مغز، درون مغز و یا ساقه‌ی مغز یا در طول گردن یا طناب نخاعی که به مغز متصل است تحت تاثیر قرار گرفته شود. علائم بیماری های عروقی مغز ممکن است پس از چند ساعت تا چند روز نمایان شوند.

زمانی که عروق تغذیه‌‌کننده‌ و بحرانی مغز که سرشار از خون اکسیژن‌دار هستند، آسیب می‌بینند و یا مسدود می‌شوند، فرد بیمار باید تحت مراقبت ویژه قرار گیرد تا بافت و عملکرد مغز حفظ شود. اختلال در هر یک از این مسیرهای حیاتی کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد و حتی زندگی شما را تهدید خواهد کرد. به همین دلیل بررسی فوری توسط یک دکتر مغز و اعصاب بسیار مهم است.

روشهای درمان بیماری های عروقی مغزی بسیار متنوع است و شامل طیف وسیعی از روش‌ها نظیر میکروسرجری پیچیده جمجمه و روش‌هایی با تهاجم حداقل مثل جراحی درون عروقی و رادیوسرجری می‌شوند.

صرف نظر از شرایط و علت، هدف متخصصین مغز و اعصاب این است که جریان خون را به طور کامل حفظ و بازیابی کنند و هر چه سریع‌تر اکسیژین را به بافت مغز برسانند.

انواع بیماری های عروق مغزی

انواع مختلفی از بیماری‌های مغزی عروقی وجود دارند که در زیر شرح داده شده اند:

• فیستول شریانی وریدی سخت شامه
• مالفورماسیون شریانی وریدی
• آنوریسم مغزی
• مالفورماسیون کاورنوس ( کاورنوما، آنژیوما کاورنوس)
• خونریزی هیپرتانسیو ( خونریزی داخل جمجمه‌ای)
• سکته مغزی
• خونریزی زیر عنکبوتیه

فیستول شریانی وریدی سخت شامه

این بیماری یک ارتباط غیرطبیعی بین شریان و ورید در پرده پوشاننده مغز است.

مالفورماسیون شریانی وریدی

این اختلال یک کلاف غیرطبیعی از عروق خونی است که شریان‌ها و وریدها را به هم وصل کرده است و ممکن است در درون یا پیرامون مغز ایجاد شود و حتی ایجاد خونریزی کند و یا باعث ایجاد علائم عصبی مثل تشنج شود.

آنوریسم مغزی

آنوریسم‌ها انواع شایعی از بیماری‌های مغزی عروقی هستند. این‌ها از دیواره شریان‌های تغذیه کننده مغز بیرون می‌زنند که امکان پاره شدن و خونریزی دارند و در نتیجه ایجاد خونریزی زیر عنکبوتیه می‌کنند.

مالفورماسیون کاورنوس (کاورنوما، آنژیوما کاورنوس)

مالفورماسیون، عروق مغزی دیگری است که در مغز ایجاد خونریزی می‌کند.

خونریزی هیپرتانسیو (خونریزی داخل جمجمه‌ای)

خونریزی در نتیجه‌ی فشار خون بالا یکی از اشکال سکته مغزی است که افراد با اختلال در کنترل فشار خون را درگیر می‌کند.

بیماری مویا مویا

یک شرایط نادر نسبی است که به سمت انسداد بعضی از عروق خونی مغز پیشروی می‌کند.

سکته مغزی

انواع سکته مغزی شامل موارد زیر است:

• سکته مغزی خونریزی دهنده
• سکته مغزی ایسکمیک (انفارکتوس مغزی)
• حمله ایسکمیک گذرا

خونریزی زیر عنکبوتیه

گرچه در ضربه به سر هم اتفاق می‌افتد اما خونریزی زیر عنکبوتیه ناشی از بیماری های عروقی مغزی، شایع‌ترین بیماری مرتبط با پارگی آنوریسم است.

دلایل بیماری های مغزی عروقی

دلایل عارضه مغزی عروقی شامل موارد زیر است:

1. فشار خون بالا ( هایپرتانسیون)
2. سیگار کشیدن
3. تغذیه ناسالم
4. کلسترول خون بالا
5. عدم تحرک
6. داشتن اضافه وزن و چاقی
7. دیابت
8. استرس شدید

نحوه تشخیص گرفتگی عروق مغزی

تست‌های متعددی وجود دارند که پزشکان برای تشخیص بیماری عروقی مغزی از آن‌ها کمک می‌گیرند. اغلب تست‌های مربوطه برای یافتن بیماری‌های شریان کاروتید قبل از این که فرد دچار سکته مغزی شود، طراحی شده‌اند.

بیماری عروق کاروتید یا انسداد عروق مغزی برخلاف بیماری‌های مغزی عروقی خونریزی‌دهنده، اغلب در طی سال‌ها پیشرفت می‌کنند. این در حالی است که این بیماری‌ها در نود و پنج درصد موارد، هیچ علامتی را از خود نشان نمی‌دهند.

تشخیص بیماری عروقی مغزی

پزشک معمولا سکته مغزی را در طی معاینه بالینی در فرد دارای علائم تشخیص می‌دهد. پزشک تلاش می‌کند تا محل آسیب را در مغز بیمار پیدا کند و این کار را از طریق سی تی اسکن و یا ام آر آی انجام می‌دهد که احتمالا در رد تشخیص خونریزی مغزی یا تومور مغزی نیز کمک‌کننده است.

پزشک سوالاتی درباره سن بیمار و سابقه بیماری‌های قلبی و عروقی و مغزی بیمار می‌پرسد. پزشک تلاش می‌کند تا تعیین کند که آیا علت ایجاد سکته مغزی خونریزی یا ایسکمی بوده است؟

سکته‌های مغزی ایسکمیک معمولا به دنبال سایر سکته‌های مغزی ایجاد می‌شوند مگر این که مشکل اولیه درمان شود. ممکن است که پزشک در صورتی که بیمار تشنج کرده باشد، درخواست نوار مغز کند یا اگر فرد از قبل مبتلا به یک شرایط قلبی باشد، درخواست نوار قلب کند.

پزشک برای رد تشخیص مواردی مثل انسفالیت، مننژیت، خونریزی داخل جمجمه‌ای، اختلالات تخریبی مغزی، آبسه مغزی و میگرن به عنوان دلایل ایجادکننده علائم سکته مغزی تلاش خواهد کرد.

چگونگی درمان بیماری های عروق مغزی

درمان بیماری های عروقی مغزی وابسته به ویژگی‌های فردی، طبیعت بیماری و شدت بیماری است. برای مثال، هدف از درمان بیماری خونریزی کننده، قطع خونریزی مرتبط با بیماری است در حالی که از خونریزی مجدد نیز جلوگیری شود. این هدف ممکن است از طریق جراحی، تعبیه کاتتر و استنت محقق شود. درمان کامل بیماری خونریزی دهنده، ممکن است که از آسیب‌های جدی‌تری که فرد را تهدید می‌کند، جلوگیری کند.

هدف از درمان بیماری عروق کاروتید جلوگیری از آمبولی است. آمبولی تکه‌ای چربی و یا لخته خون است که پتانسیل کنده شدن از دیواره عروق را دارد و در طول رگ جابه‌جا می‌شود و ممکن است که در عروق کوچک‌تر به دام بیفتد. افراد مبتلا به بیماری عروق کاروتید ریسک انسداد عروق توسط آمبولی را دارند که باعث ایجاد سکته مغزی می‌شوند.

گزینه های درمان گرفتگی عروق مغز

پزشک برای درمان بیماری عروق مغز می‌تواند از گزینه‌های زیر استفاده کند:

• دارو درمانی
• تغییر سبک زندگی
• جراحی
• تعبیه کاتتر

درمان بیماری های عروق مغزی

درمان دارویی با داروهای باز کننده عروق مغز به جلوگیری از ایجاد آمبولی در فرد مبتلا به بیماری عروقی کاروتید کمک می‌کند. این داروها از طریق مهار روند انعقاد خون کمک می‌کنند تا ریسک تولید لخته خون و سکته مغزی در فرد کاهش یابد. آسپیرین معمولی یک داروی ضد پلاکت است که در خط اول درمان بیماری عروق کاروتید استفاده می‌شود.

افرادی که به درمان‌های دارویی پاسخ نمی‌دهند و یا تنگ شدگی قابل توجه در شریان‌های خود دارند، احتمالا روش‌هایی برای درمان بیماری عروق کاروتید خود دریافت خواهند کرد که شامل استنت گذاری شریان کاروتید یا اندآرترکتومی کاروتید می‌شود.

اندآرترکتومی کاروتید شامل یک عمل جراحی باز است که شریان کاروتید از طریق یک برش بر یک طرف گردن خود در دسترس قرار می‌گیرد. شریان فرد سپس کلامپه می‌شود و مواد آترواسکلروتیک از طریق جراحی حذف می‌شوند.

استنت گذاری شریان کاروتید یک رویکرد نسبتا جدید است که از سکته مغزی در فرد مبتلا به بیماری عروق کاروتید جلوگیری می‌کند. این روش شامل تعبیه کاتتر به درون شریان کاروتید فرد است.

یک بالون برای فشار به پلاک‌های رسوبی که شریان کاروتید فرد را مسدود کرده‌اند استفاده می‌شود و بعد از آن یک استنت یا لوله‌ی مش در رگ فرد کاشته می‌شود تا آن را باز نگه دارد.

بعضی از این استنت‌ها پوشیده از داروهایی برای جلوگیری از تشکیل لخته و باز نگه داشتن رگ هستند. استنت ریسک کنده شدن پلاک‌های چربی و مهاجرت آن‌ها به عروق مغز را کاهش می‌دهد. تعدادی از افراد که این روش را امتحان می‌کنند یک روز بعد از عمل، به منزل می‌روند اگرچه بعضی دیگر به دلیل از دست دادن خون و کاهش فشار خون و عدم ثبات در ضربان قلب، تحت مراقبت‌های ویژه قرار می‌گیرند.

پیشگیری از گرفتگی عروق مغزی

برای پیشگیری از بیماری عروق مغزی رعایت نکات زیر لازم است:

• بهبود سطوح کلسترول خون (کاهش LDL و افزایش HDL خون)
• استفاده از رژیم غذایی سالم برای قلب که چربی اشباع و ترانس کمی دارند.
• دوری از استرس و عصبانیت مزمن
• حفظ وزن سالم
• کنترل فشار خون
• تمرینات روزانه و منظم
• کنترل قند خون
• ترک سیگار