اختلال دو قطبی چیست؟

تقریبا همه افراد حداقل یکبار در زندگی خود برای دوره کوتاهی احساس غم و اندوه و ناراحتی یا انرژی بالا و خوش‌بینی را تجربه می‌کنند. این امری طبیعی و بخشی از انسان بودن است. بااین‌حال بخش قابل‌توجهی از جمعیت وجود دارند که اختلالاتی در خلق و خوی آن‌ها هست که طبیعی نیست.

افراد جای گرفته در این گروه از اختلالی رنج می‌برند که به‌صورت بالینی به‌عنوان اختلال خلقی شخصیتی یا اختلال دو قطبی شناخته می‌شود.

اختلالات خلقی شخصیتی گروهی از بیماری‌های روانی است که بر احساس شما و تفکر در مورد خود، دیگران و زندگی به‌طورکلی تاثیر می‌گذارد. در این زمان هیچ راهی برای جلوگیری یا کاهش بروز اختلالات دو قطبی وجود ندارد.

با این حال، تشخیص زودهنگام و درمان توسط متخصص مغز و اعصاب می‌تواند شدت علائم دو قطبی را کاهش دهد، رشد طبیعی و پیشرفت فرد را بهبود بخشد و کیفیت زندگی افراد مبتلا به اختلالات دو قطبی را بهتر کند.

تفاوت اختلال دو قطبی با افسردگی

بیشتر اختلالات خلقی و شخصیتی قابل درمان هستند بااین‌حال حتی با درمان، برخی از اختلالات خلقی به مدت طولانی ادامه می‌یابند یا به‌صورت دوره‌ای تجدید می‌شوند.

به‌عنوان مثال برخی از افراد یک اختلال حاد و نسبتا کوتاه افسردگی دارند که با درمان مناسب حل می‌شود اما ممکن است سایرین نوعی از افسردگی را تجربه کنند که برای چند ماه یا حتی سال‌ها طول بکشد یا دوره‌های مکرر از آن را در طول عمر خود داشته باشند.

برخلاف افسردگی، اختلال دوقطبی اختلالی مادام‌العمر است که نیاز به درمان مداوم دارد. برای اکثر افراد اختلالات دوقطبی با مصرف دارو و صحبت درمانی (روان‌درمانی) با موفقیت درمان می‌شود.

انواع اختلال خلقی و شخصیتی

برخی از نمونه‌های اختلالات خلقی و شخصیتی عبارت‌اند از:

• اختلال افسردگی حاد
• اختلال دو قطبی
• اختلال عاطفی فصلی
• اختلال سیکلوتیومیک
• اختلال دیس فور قبل از قاعدگی
• اختلال افسردگی مداوم (دیستیوم)
• اختلال درهم گسیخته حال
• افسردگی مرتبط با بیماری‌های دیگر

اختلال افسردگی حاد

این نوع اختلال شامل دوره‌های طولانی و مداوم ناراحتی شدید است.

اختلال دو قطبی

اختلال دوقطبی همچنین به نام افسردگی‌مانی یا اختلال عاطفی دو قطبی شناخته می‌شود و نوعی افسردگی است که شامل زمان متناوب غم و اندوه (افسردگی) و شادی شدید (مانیا) است.

اختلال عاطفی فصلی

اختلال عاطفی فصلی شکلی از افسردگی که اغلب با ساعت‌های کوتاه روز مرتبط است و از پاییز تا اوایل بهار اتفاق می‌افتد.

اختلال سیکلوتیومیک

اختلال سیکلوتیومیک اختلالی است که موجب بروز هیجانات شدید می‌شود که کمتر از اختلال دو قطبی هستند.

اختلال دیس فور قبل از قاعدگی

در این نوع اختلال تغییرات خلقی و تحریک‌پذیری که در مرحله پیش از قاعدگی زن اتفاق می‌افتد و با شروع خونریزی رحم از بین می‌روند.

اختلال افسردگی مداوم (دیستیوم)

منظور از اختلال افسردگی مداوم، نوع دراز مدت (مزمن) افسردگی است.

اختلال درهم گسیخته حال

اختلال مزمن، شدید و ماندگار در کودکان که اغلب شامل بدخلقی‌های مکرر می‌شود که با سن رشد کودک مرتبط است.

افسردگی مرتبط با بیماری‌های دیگر

اختلال مداوم خلق و خو و عدم لذت بردن از اکثر یا تمام فعالیت‌ها است که به‌طور مستقیم با اثرات فیزیکی بیماری‌های دیگر مرتبط است.

علت اختلال دو قطبی چیست؟

تعیین علت دقیق اختلالات خلقی و شخصیتی دشوار است. به نظر می‌رسد افسردگی با ترکیبی از عوامل محیطی، روان‌شناختی، بیولوژیکی و ژنتیکی ایجاد می‌شود. تئوری‌های زیادی به نقش انتقال‌دهنده‌های عصبی، که مواد شیمیایی در مغز هستند و موجب عدم تعادل و منجر به افسردگی می‌شوند، اشاره‌کرده‌اند.

دانشمندان هنوز در حال مطالعه علل اختلال دو قطبی هستند اما توافق بر این است که اختلال دوقطبی ناشی از عوامل متعددی است که باهم کار می‌کنند. از آنجایی که اختلال دوقطبی به نظر ارثی می‌رسد، محققان در حال حاضر در جستجوی یافتن ژنی هستند که ممکن است خطر ابتلا اختلال دو قطبی را افزایش دهند.

مطالعات تصویربرداری مغز نشان می‌دهد که مغز افراد مبتلا به اختلال دوقطبی و افسردگی با مغزهای سالم متفاوت است که نشان می‌دهد که ساختار و عملکرد مغز ممکن است در ایجاد اختلالات خلقی نقش داشته باشد.

عوامل تشدید کننده اختلال خلقی دو قطبی

هرکسی ممکن است احساس کند غمگین یا افسرده است. با این حال اختلالات خلقی و شخصیتی شدیدتر و سخت‌تر از ناراحتی‌های طبیعی است. کودکان، نوجوانان و بزرگ‌سالانی که دارای والدین با اختلال خلقی و اضطراب هستند، احتمال بیشتری برای ابتلا به اختلال دو قطبی دارند. با این حال، حوادث زندگی و استرس می‌تواند احساس غم و اندوه را شدیدتر و تبدیل به افسردگی کند.

گاهی اوقات، مشکلات زندگی می‌تواند باعث افسردگی شود. اخراج شدن از کار، از دست دادن یکی از عزیزان، مرگ اعضای خانواده و مشکلات مالی همگی می‌توانند دشوار باشند و مقابله با فشار ناشی از آن نیز مشکل است. این حوادث زندگی و استرس می‌تواند احساس غم و اندوه و یا افسردگی ایجاد کند و کنترل اختلال دوقطبی را سخت کند.

خطر افسردگی در زنان تقریبا دو برابر بیشتر از مردان است. هنگامی‌که فردی در خانواده دارای این اختلال است، در برادران، خواهران و یا فرزندان آن‌ها احتمال بیشتری برای تشخیص اختلال دو قطبی وجود دارد.

علاوه بر این بستگان افراد دارای افسردگی نیز در معرض خطر ابتلا به اختلال دوقطبی هستند.

تشخیص اختلال دوقطبی چگونه انجام می‌شود؟

اختلالات خلقی و شخصیتی مشکل جدی پزشکی است. پزشک معمولا اختلالات شخصیتی را از طریق بررسی کامل سابقه پزشکی و ارزیابی روان‌پزشکی بیمار تشخیص می‌دهد.

درمان اختلال دو قطبی شخصیتی چگونه است؟

اختلالات خلقی و شخصیتی قابل‌درمان هستند و با انجام درمان مناسب اکثر افراد دیگر هیچ نشانه‌ای از آن ندارند.

بعضی از درمان‌های رایج که به‌تنهایی یا به‌صورت ترکیبی استفاده می‌شوند عبارت‌اند از:

• مشاوره
• درمان با دارو
• الکتروکانوالسیو تراپی
• نور درمانی

مشاوره برای درمان اختلال دو قطبی

رایج‌ترین نوع مشاوره برای افراد مبتلا به اختلالات خلقی و شخصیتی شامل موارد زیر است:

1. درمان شناختی رفتاری
2. روان درمانی بین فردی

درمان شناختی رفتاری

درمان رفتاری یا CBT رایج‌ترین درمان برای اختلالات خلقی و شخصیتی است و به بیمار کمک می‌کند رابطه بین خلق‌وخوی، افکار و رفتارها را درک کند. همچنین مهارت‌هایی مانند حل مسئله را آموزش می‌دهد که ممکن است به پیشگیری از بازگشت علائم در آینده کمک کند.

روان درمانی بین فردی

هنگامی‌که بیمار مبتلا به افسردگی می‌شود، روابط او با دیگران اغلب دچار آسیب می‌شود. روان درمانی بین فردی به بیماران مهارت‌های لازم برای بهبود نحوه ارتباط با دیگران را آموزش می‌دهد.

درمان دارویی اختلال دو قطبی

افسردگی معمولا با گروهی از داروهای ضد افسردگی و اختلال دوقطبی معمولا با گروهی از داروهای تثبیت‌کننده‌های خلق‌وخو درمان می‌شوند. ممکن است داروهای دیگری نیز برای درمان روان‌پریشی یا اضطراب تجویز شود.

الکتروکانوالسیو تراپی

الکتروکانوالسیو تراپی ممکن است به افرادی که دچار افسردگی شدید یا اختلال دوقطبی هستند کمک می‌کند به خصوص اگر درمان‌هایی مانند مشاوره و دارو کمک نکرده باشد.

درمان در بیمارستان انجام می‌شود و شامل گذراندن جریان الکتریکی از طریق مغز به مدت چند ثانیه است در حالی که بیمار تحت بیهوشی عمومی به سر می‌برد. الکتروکانوالسیو تراپی مدرن بسیار امن، سریع و مؤثر است.

نور درمانی برای مبتلایان به اختلال افسردگی دو قطبی

نور درمانی ممکن است برای افراد مبتلا به اختلال خلقی و شخصیتی یا افسردگی دو قطبی مفید باشد. در نوردرمانی از نوع خاصی از نور استفاده می‌شود که ممکن است گزینه خوبی برای همه بیماران نباشد، بنابراین قبل از اینکه بیمار شروع به نوردرمانی کند باید با پزشک صحبت کند.

درمان خانگی اختلال دوقطبی

بیمار برای کمک به بهبود احساساتش می‌تواند کارهایی را به‌تنهایی در خانه انجام دهد. ورزش منظم، خوردن به‌اندازه کافی، داشتن خواب کافی و حفظ برنامه غذایی صحیح، مدیریت استرس، صرف وقت با دوستان و خانواده و معنویت می‌تواند به کنترل مشکلات خلقی و شخصیتی کمک کند.