در قسمت اول مقاله آسیب های شایع ستون فقرات به بررسی گرفتگی ماهیچه و التهاب، پیچ خوردگی ها و کشیدگی هی ناگهانی حاد و برآمدگی دیسک پرداخته شد. در این مقاله سه مورد دیگر از آسیب های ستون فقرات را بررسی خواهیم کرد.

آناتومی دیسک کمر و ستون فقرات

همانطور که در بخش قبل گفته شد دیسک بین‌مهره‌ای میان استخوان‌های ستون فقرات قرار دارند، ‌و فضایی برای رشته‌های عصبی برای بیرون آمدن از طناب نخاعی و رفتن به بخش‌های دیگر بدن فراهم می‌کنند. این دیسک‌ها از حلقه سفت بیرونی متشکل از ماده فیبری لاستیکی که همان غضروف است، تشکیل شده‌اند.

اگر شما دیسک کمر را به صورت افقی ببرید، مانند آن به نظر می‌رسد که پیازی را از وسط آن بریده باشید. در مرکز این حلقه‌های بافت فیبروالاستیک مایع ضخیم وجود دارد که قوامی ژله‌ای دارد.

این حلقه‌ها به همراه مرکز ژله‌مانندشان بیشتر ضربه‌ها را که در حین راه رفتن، دویدن، پرش و حتی نشستن ممکن است روی ستون فقرات وارد آید،‌ جذب می‌کنند.

هر بار که شما به جلو و عقب خم می‌شوید یا می‌چرخید،‌ تغییری در فشار در ناحیه محتوی مایع ژله‌ای دیسک ایجاد می‌شود. این تغییر فشار در مقادیر متوسط در واقع برای دیسک‌ها خوب است.

اما در درازمدت، خم شدن بیش از حد به جلو، در حالیکه کمر گرد است و پاها در حالت مستقیم قرار دارند می‌توانند به این حلقه‌ها که مایع را درون خود نگه می‌دارند، آسیب وارد کنند.

انواع آسیب های ستون فقرات

شایع‌ترین آسیب های ستون فقزات شامل موارد زیر هستند:

• گرفتگی ماهیچه و التهاب
• پیچ خوردگی ها و کشیدگی هی ناگهانی حاد
• برآمدگی دیسک
• فتق دیسک
• خشکی مفاصل
• آرتروز

فتق دیسک کمر

پیشرفت برآمدگی دیسک منجر به ضایعه فتق دیسک می گردد. فتق دیسک کمر (قسمت پایین کمر) عارضه‌ای شایع در بین مردم است. عباراتی نظیر لغزش یا از بیرون‌زدگی دیسک برای توصیف فتق دیسک به کار می‌رود.

فتق ستون فقرات

فتق دیسک کمر یکی از دلایل مهم ایجاد کننده درد در قسمت تحتانی کمر و پاها (مثل سیاتیک کمر) است. دیسک‌های بین مهره‌ای به عنوان ضربه‌گیر در هنگام بروز شوک‌های ناگهانی به ستون فقرات عمل می‌کنند. یک لایه مانند تایر (بافت‌های حلقه‌ای متحدالمرکز) روی هسته ژله‌ای مانند دیسک را پوشانده است.

آسیب شناسی فتق دیسک کمر

در موارد حاد ممکن است لازم باشد بیمار چند هفته درازکش بخوابد یا ناحیه مبتلا را با محافظ گردنی یا کمری طبی بی‌حرکت نگه دارد. خوشبختانه بیماری فتق دیسک در مراحل اولیه قابل تشخیص و درمان است، چنانچه در مراحل اولیه آن به پزشک و یا فیزیوتراپیست مراجعه کنید درمان و مراقبت آنها بسیار اثر بخش است و نیازی به جراحی دیسک کمر نمی‌باشد ولی چنانچه بیماری شدت یابد عمل جراحی ضرورت پیدا می کند.

درمان فتق دیسک کمر

در غالب موارد برای درمان فتق دیسک کمر نیازی به عمل جراحی نیست. شواهد دیرینه نشان می‌دهد که درد ناشی از فتق دیسک کمر بدون نیاز به عمل جراحی ظرف مدت ۴ تا ۶ هفته آرام می‌شود.

در واقع، در ۸۰% از موارد فتق دیسک کمر خود به خود خوب می‌شود بدون اینکه به انجام عمل جراحی نیاز پیدا کند و پس از سه ماه از شروع درد التیام می‌یابد. متاسفانه امکان پیش‌بینی اینکه کدام موارد به صورت طبیعی بهبود می‌یابد وجود ندارد.

خشکی مفاصل

مفصل جایی است که دو استخوان در کنار هم حرکت کرده و سطوح آنها روی هم میلغزند. روی این سطوح را لایه‌ای از غضروف مفصلی پوشانده است که وظیفه آن صاف و لغزنده کردن سطح استخوان و در نتیجه تسهیل حرکت مفصل است. خشکی مفصلی با محدودیت در حرکت مفصل مشخص می‌شود.

وقتی فرد نمی‌تواند مفصل خود را به راحتی حرکت داده و احساس میکند حرکات مفصل نرمی خود را از دست داده و انعطاف مفصل کم شده، مفصل دچار خشکی شده است. به طور مثال فردی که عادت دارد هنگام نشستن قوز کند و به سمت جلو خمیده باشد به تدریج توانایی خم شدن به سمت عقب را از دست می‎دهد، زیرا مفاصل او نرمی خود را از دست داده‎اند.

خشکی مفاصل

آسیب شناسی خشکی مفصل

رباط‌های اطراف مفصل ضخیم و انعطاف‌پذیر می‌شوند. با هر تلاشی که بیمار برای حرکت دادن مفصل می‌کند، درد ایجاد می‌شود. این سفتی سبب مختل شدن گردش خون مفاصل ستون مهره‌ها شده و در نهایت ضایعات مفصلی به وجود می‌آید.

درمان خشکی مفصل

تمرینات کششی و تمریناتی که انعطاف‌پذیری بدن را افزایش می‌دهند به همراه اصلاح وضعیت های عادتی نادرست هنگام کار یا استراحت می توانند خشکی مفصلی را بهبود بخشند.

به طور کلی روش های درمان خشکی مفصل عبارتند از:

• فیزیوتراپی
• جراحی

فیزیوتراپی خشکی مفصل

وقتی که در اثر شکستگی در داخل یا اطراف یک مفصل محدودیت حرکتی ایجاد شده و مدت زمان زیادی از شکستگی نگذشته باشد با فیزیوتراپی و انجام حرکات کششی تحت نظر فیزیوتراپیست می‌توان خشکی مفصل را بهبود بخشید.

جراحی خشکی مفصل

اگر مدت زمان زیادی از شکستگی گذشته باشد ممکن است فیزیوتراپی تاثیری در رفع محدودیت حرکتی نداشته باشد که در این موارد اغلب جراحی انجام شده و دامنه حرکتی مفصل بهبود می‌یابد.

آرتروز

تغییرات مفصل درنتیجه سایش آنها موجب پدیدار شدن آرتروز می‌گردد. اگر چه آرتروز می‌تواند به تمام مفصل‌های بدن آسیب برساند، اما این اختلال معمولا مفاصل دستان، زانوها، باسن و ستون فقرات را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.

آسیب ستون فقرات

در آرتروز، غضروف‌ها متلاشی می‌شوند. این امر موجب ایجاد درد و تورم و مشکل در حرکت مفصل می‌شود. با گذشت زمان و بدتر شدن آرتروز، استخوان‌ها ممکن است بشکنند و ساختارهایی به نام خار استخوانی تشکیل شود. قطعاتی از استخوان‌ها یا غضروف‌ها ممکن است جدا شوند و در اطراف مفصل شناور بمانند.

آسیب شناسی آرتروز

ضایعه آرتروز منجر به پیامدهای چندگانه می‌شود که عبارتند از:

• دیسک بین مهره‌ها سائیده شده و باریک می‌گردد.
• سطوح خارجی بین مفاصل ناهموار شده و لغزندگی آنها کاهش می‌یابد.
• کپسول مفصلی و رباط‌ها ضخیم می‌گردد.
• سوراخی که اعصاب نخاعی از آن عبور می‌کند تنگ می‌شود به طوری که در موارد پیشرفته آرتروز، عصب تحت فشار قرار می‌گیرد.

درمان آرتروز

روش های درمان آرتروز شامل موارد زیر هستند:

• درمان‌های طبیعی
• عمل جراحی

درمان های طبیعی آرتروز

بسیاری از افراد مبتلا به آرتروز برای مدیریت علائم و بهبود بهزیستی خود از درمان‌های طبیعی و جایگزین استفاده می‌کنند. برخی از این‌ها مکمل‌های تغذیه‌ای، طب سوزنی (طب فشاری)، ماساژ، تکنیک‌های آرامش‌بخش و آب‌درمانی را شامل می‌شوند.

عمل جراحی مفصل

جراحی مفصل می‌تواند مفصل‌های به‌شدت آسیب‌دیده‌ای مانند مفصل ران‌ها یا زانوها را ترمیم یا تعویض کند. داروهای آرتروز به‌شکل قرص و شربت‌ و کِرِم یا لوسیون در دسترس هستند یا اینکه ممکن است به داخل مفصل تزریق شوند.

ستون فقرات وظیفه حمایت از تمامی بخش‌های بدن را برعهده دارد، بنابراین تصور اینکه روزانه تحت فشارهای زیادی قرار می‌گیرد، دشوار نخواهد بود.

علت آسیب مهره های ستون فقرات چیست؟

هنگام سلامت، استخوان‌های ستون فقرات محکم و متراکم هستند. مانند همه استخوان‌ها،‌ مهره‌ها قدرت خود را به طور عمده از دو ماده معدنی مهم تحت عنوان کلسیم و فسفات می‌گیرند.

هنگامی که کمبود این مواد معدنی در بدن وجود داشته باشد، یا به علت سبک زندگی بی‌تحرک (فعالیت‌های تحمیل‌کننده وزن در واقع به حفظ استحکام استخوان کمک می‌کنند) یا بیماری مانند پوکی استخوان، استخوان ساختار و استحکامش را از دست می‌دهد.

مهره‌ها به جز در مواردی که استخوان‌ها به این ترتیب ضعیف شده‌ باشند یا به علت حادثه یا سقوط آسیب دیده باشند، به آسانی نمی‌شکنند یا دچار فرسودگی نمی‌شوند.

بخش‌های مختلف ستون فقرات که از گردن تا لگن امتداد پیدا می‌کنند، با یکدیگر کار می‌کنند تا حمایت و پایداری لازم برای تحمل بیشتر وزن بخش فوقانی بدن را فراهم کنند. هر یکی از مهره‌ها دارای منفذی است که تونلی را برای طناب نخاعی تشکیل می‌دهد،‌ بنابراین طناب نخاعی را در مسیرش از پایین تا مغز حمایت می‌کند.

اما ستون فقرات تنها یک لوله محافظتی نیست. ستون فقرات در عین حالیکه محافظت و حمایت از نخاع را فراهم می‌کند،‌ طراحی‌اش به صورتی است که به شما امکان می‌دهد، خم شوید،‌ بچرخید، و همچنین بخش بالایی تنه‌تان را به هر طرفی بچرخانید.

آناتومی ستون فقرات

این خود استخوان‌ها نیستند که خم می‌شوند یا می‌چرخند، انعطاف‌پذیری ستون فقرات ناشی از ساختارهایی است که بین استخوان‌ها قرار دارند، که شامل رویه‌های مفصلی و دیسک‌های بین‌مهره‌ای است.

برای تشخیص و درمان درد ستون فقرات و جلوگیری از آسیب‌های بعدی مهره ها لازم است در اسرع وقت به متخصص مغز و اعصاب مراجعه شود.

آسیب های شایع ستون فقرات

آسیب های ستون فقرات شامل موارد زیر است:

• گرفتگی ماهیچه و التهاب
• پیچ خوردگی ها و کشیدگی هی ناگهانی حاد
• برآمدگی دیسک
• فتق دیسک
• خشکی مفاصل
• آرتروز

گرفتگی ماهیچه و التهاب

از علائم اصلی التهاب عضلات، ضعف در عضلات بدن است. ضعف عضلات ممکن است واضح باشد و یا فقط با آزمایش معلوم شود. همچنین عضله ممکن است درد داشته باشد یا نه.

پزشکان ممکن است یک معاینه فیزیکی، تست‌های آزمایشگاهی، آزمایش های تصویری و بیوپسی عضله برای تشخیص التهاب عضلات استفاده کنند. گزینه های دیگر شامل داروها، درمان فیزیکی، ورزش، گرما درمانی است.

هنگامی که در عضلات شما آسیب و دردی به وجود می آید. بدن با بی حرکت نمودن منطقه ای که دردناک شده آن را از آسیب بیشتر حفظ میکند.

دلایل گرفتگی عضلات

علل گرفتگی عضلات شامل موارد زیر است:

• کار کشیدن بیش از حد از عضلات.
• انجام دادن تمرینات بدنی شدید و خستگی عضلات.
• کم آبی بدن.
• قرار گرفتن عضلات در یک وضعیت ثابت به مدت طولانی.
• انجام ندادن حرکات کششی و گرم نکردن بدن پیش از اقدام به فعالیتهای بدنی.
• بهم خوردن تعادل مایعات، هورمونها و الکترولیتهای بدن.
• تهی شدن عضلات از عناصر منیزیم، کلسیم و پتاسیم که برای انقباض مناسب عضلات ضروری میباشند.
• مصرف برخی از داروها مانند مدرها.
• مصرف مشروبات الکلی.
• نارسایی کلیه ها، کم کاری تیروئید، حاملگی و اختلالات عصبی.

آسیب شناسی گرفتگی ماهیچه و التهاب

عضله‌ای که دردناک و حساس شده است گردش خون کمتری دارد و ملتهب می‌گردد.

درمان گرفتگی ماهیچه و التهاب

چرخه معیوب یاد شده می‌تواند با اقداماتی مثل کاربرد سرما، گرما، ماساژ و تحریکات الکتریکی و… متوقف گردد. به هرحال درمان این مشکل مراجعه به پزشک است که معمولا پزشکان متخصص پس از تشخیص ضایعه، بیمار را برای آموزش و اصلاح روش کار و استراحت به متخصصین فیزیوتراپی ارجاع می‌دهند.

پیچ خوردگی ها و کشیدگی های ناگهانی عضلات و رباط ها

در صورتی که یک عضله بدن بیش از حد کشیده شود بعضی از الیاف ماهیچه صدمه می‌بینند. گاهی نیز یک یا چند رباط (نوارهای الیافی که استخوان‌ها را در مفصل به هم وصل می‌کنند) در یکی از مفاصل بیش از حد کشیده یا پاره می‌شود. مفصل مچ پا بیش از هر مفصل دیگری دچار کشیدگی رباط‌ها می شود که معمولا در اثر افتادن یا پیچ خوردن پا روی لبه بیرونی آن رخ می‌دهد.

کشیدگی و پیچ خوردگی عضله

آسیب شناسی پیچ خوردگی ها و کشیدگی های ناگهانی عضلات و رباط ها

بیشتر کشیدگی‌ها و پیچ خوردگی‌های شدید موجب پارگی و خونریزی رشته‌های عضلات و رباط‌ها می‌شود. معمولا میزان درد آنقدر شدید است که بیمار ناگزیر است اندام آسیب دیده را بی‌حرکت نگه دارد و همین اقدام موجب می‌شود که بهبودی سریخ‌تر رخ دهد.

درمان پیچ خوردگی ها و کشیدگی های ناگهانی عضلات و رباط ها

روش های درمان پیچ‌خوردگی و کشیدگی عضلات شامل موارد زیر است:

• انجام حرکات کششی عضلات در گیر.
• استفاده از کمپرس سرد و یا گرم.
• نوشیدن آب کافی.
• ماساژ دادن موضع به طور صحیح.

اگر کشیدگی خفیف باشد با چند روز استراحت و دوری از فعالیت‌های تشدید کننده درد، بهبودی به سرعت حاصل می‌شود. اما چنلانچه ضایعه شدیدتر باشد زمان بیشتری برای التیام و درمان لازم است. در چنین شرایطی بیمار نیاز دارد انعطاف پذیری و قدرت اولیه خود را به دست آورد. بنابراین مشاوره با پزشک و فیزیوتراپیست ضرورت دارد.

برآمدگی یا بیرون زدگی دیسک

دیسک‌های بین مهره‌ای، بافت‌های مسطح و دایره‌ای شکلی هستند که در بین مهره‌های ستون فقرات قرار دارند و باعث جذب فشار‌های وارد شده به ستون فقرات می‌شوند.

زمانی که این دیسک‌ها سالم هستند، به عنوان یک عامل جذب‌کننده فشار و ضربه عمل می‌کنند و همچنین به منعطف‌بودن ستون فقرات کمک می‌کنند. اما در صورتی که دیسک‌ها آسیب ببینند، ممکن است دچار برآمدگی شوند یا پوسته بیرونی آن‌ها پاره شود که به این حالت بیرون‌زدگی و پارگی دیسک گفته می‌شود.

بیرون‌زدگی دیسک ممکن است در هر قسمتی از ستون فقرات ایجاد شود، اما در اغلب موارد در ناحیه گردنی (سرویکال) و در ناحیه کمری (لومبار) بروز می‌کند.

آسیب شناسی بیرون زدگی دیسک

کشش بیش از حد الیاف و رباط‌ها. بیرون‌زدگی دیسک معمولا بر اثر فرسایش دیسک است که جزئی از روند طبیعی بالا رفتن سن بیمار است. با بالا رفتن سن، بافت دیسک‌ها مقداری از مایعات خودشان را از دست می‌دهند و خشک می‌شوند. این مایعات برای منعطف ماندن بافت دیسک ضروری هستند.

بیرون زدگی دیسک گردن یا کمر همچنین می‌تواند بر اثر آسیب‌های وارده به ستون فقرات ایجاد شود. ضربات وارد شده به ستون فقرات باعث ایجاد ترک‌های بسیار ریز در لایه‌ی خارجی دیسک (به نام کپسول یا آنولوس) می‌شود.

درمان بیرون زدگی دیسک

قوی کردن عضلات و انجام تمرین های انعطاف پذیری به درمان فرد کمک می کند. در ابتدا با به کارگیری روش‌های غیرجراحی درمان می‌شود، مانند اصلاح فعالیت‌ها، دارو درمانی برای کاهش درد و التهاب، فیزیوتراپی و احتمالا تجویز داروهای قوی‌تر مانند تزریق استروئید. علائم ناشی از پارگی دیسک گردن، معمولا به مرور زمان بهبود پیدا می‌کنند.

اما در صورتی که بیرون زدگی دیسک موجب ایجاد فشار شدید به طناب نخاعی شده و مشکلات شدیدی را به وجود آورده است که با درمان دیسک گردن به روش‌های غیر جراحی برطرف نمی‌شوند، در این صورت احتمالا عمل دیسکتومی قدامی دیسک گردنی و یا جراحی فیوژن مهره‌های گردنی به عنوان روش‌های درمانی مدنظر قرار می‌گیرند تا دیسک مورد نظر از گردن خارج شود و ستون فقرات دوباره تثبیت شود.

مسئول بیماران خاص و صعب العلاج معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی گفت: سرطان مری و معده، شایع ترین سرطان در این استان است.

به گزارش وب دا، مهری فرشاد با اشاره به اینکه شایع ترین سرطان ها در خراسان شمالی میان آقایان به ترتیب معده، پوست، مری، کولورکتال(روده بزرگ) و حنجره است، اظهار کرد: شایع ترین سرطان در میان بانوان نیز سرطان پستان، مری، معده، کولورکتال، پوست و مغز می باشد.
 وی مهم ترین دلیل ابتلا به انواع سرطان ها را، سبک غلط زندگی در دنیای امروزی دانست و با اشاره به پرداخت هزینه های کمک درمان بیماران مبتلا در این استان از سوی دانشگاه، خاطرنشان کرد: بیمارستان امام علی(ع) بجنورد مرکز درمان سرطان با حضور پزشکان رادیوتراپیست و انکولوژیست است و خدمات مربوط به درمان از جمله شیمی درمانی به صورت رایگان انجام می شود.
وی با بیان اینکه برای پرتو درمانی و بستری بیمار، بخشی از هزینه درمان دریافت می شود، ادامه داد: با بررسی شرایط مالی بیمار و در صورت عدم توان در پرداخت هزینه ها تا 70 درصد تخفیف ارائه می شود و
واحد مددکاری بیمارستان و معاونت غذا و دارو به بیماران جهت تهیه داروها تخفیف می دهند.
فرشاد گفت: در صورت عدم توان بیمار سرطانی در پرداخت هزینه ها، شخص به انجمن های حمایتی معرفی می شود تا خدمات درمان را به صورت تجمیعی دریافت کند.
مسئول بیماران خاص و صعب العلاج دانشگاه با بیان اینکه خدمات آزمایشگاهی و کلینیکی بیماران سرطانی هزینه های بالایی دارد، تصریح کرد: در صورت ابتلای سرپرست خانوار، فرد شغل خود را از دست داده و برای درمان نیازمند یاری دانشگاه و انجمن های حمایتی است.
وی یادآور شد: دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی ، همه تلاش خود را مبنی بر کاهش دغدغه های هزینه درمان بیماران سرطانی به کار بسته است.
فرشاد اضافه کرد: در حال حاضر بیمارستان امام علی(ع) بجنورد و سازمان هلال احمر استان داروهای بیماران سرطانی که نیاز به درمان سرپایی دارند را در اختیارشان قرار می دهد.
*بیش از دو هزار نفر در خراسان شمالی مبتلا به سرطان هستند
مسئول بیماران خاص و صعب العلاج معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، اعلام کرد: در جدیدترین آمار ثبت شده بیش از دو هزار نفر در این استان مبتلا به انواع سرطان ها هستند.
فرشاد 30 درصد علل ابتلا به سرطان ها را سیگار کشیدن دانست و تصریح کرد: علت مبتلا شدن به سرطان سبک غلط زندگی و پیروی نکردن از شیوه های زندگی سالم است.
وی ادامه داد: چاقی، بی تحرکی، استفاده از مشروبات الکلی و رژیم غذایی نامناسب می تواند از دلایل دیگر ابتلا به انواع سرطان ها باشد.

سه سرطان شایع در خراسان شمالی

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی گفت: بیماریابی و غربالگری سرطان ها در سه سرطان شایع ( پستان ، دهانه رحم و روده بزرگ ) با هدف تشخیص به موقع با اجرای طرح تحول نظام سلامت در حوزه بهداشت در استان در حال اجراست که نقش موثری در شناسایی به موقع بیماران مبتلا داشته است.

دکتر سید احمد هاشمی در گفت و گو با خبرنگار ایسنا، منطقه خراسان شمالی، افزود: مهمترین علت افزایش آمار بیماری سرطان؛ افزایش موفقیت در شناسایی بیماران مبتلا است.

وی با اشاره به اینکه سومین علت مرگ و میر در کشورهای در حال توسعه سرطان است ، بیان کرد: در سال های اخیر روند ابتلا به سرطان رو به افزایش است که مهم ترین علت آن افزایش موفقیت در شناسایی بیماران مبتلا است و بعد از آن افزایش سن سالمندی، افزایش بیماری سرطان و کاهش مرگ و میر ناشی از بیماری های واگیردار می باشد.

هاشمی با بیان اینکه 40 درصد از سرطان ها قابل پیشگیری است، تصریح کرد: تشیخص به موقع سرطان ها علاوه بر اینکه شانس موفقیت در درمان را افزایش می دهد هزینه های گزاف درمان را نیز کاهش می دهد.

وی با تاکید بر خود مراقبتی و اصلاح سبک زندگی بیان کرد: عدم استعمال دخانیات ، عدم مصرف الکل ، فعالیت منظم بدنی روزانه به مدت 30 دقیقه ، کنترل وزن و تغذیه سالم ، محافظت اصولی از پوست در برابر اشعه خورشید ، کنترل عفونت ها و عدم تماس با مواد شیمیایی و سموم و آفت کش ها از مهمترین عوامل پیشگیری از ابتلا به سرطان است.