سنکوپ یا غش کردن به حالتی گفته می‌شود که فرد برای مدت کوتاهی هوشیاری خود را از دست می‌دهد و پس از گذشت مدت زمان کوتاهی به حالت طبیعی باز می‌گردد.

غش یا سنکوپ چیست؟

وقتی فردی غش می‌کند به مدت چند ثانیه هوشیاری خود را از دست می‌دهد. به این عارضه بیهوشی ناگهانی یا سنکوپ ناگهانی نیز گفته می‌شود. ممکن است فرد در ابتدا احساس بیماری و تعریق داشته باشد یا بدون هشدار یا علامتی بیهوش شوید.

وقتی فردی به طور ناگهانی بیهوش می‌شود به زمین می‌افتد، اما این بیماری شبیه به تشنج که معمولا با تکان و پرش اندام همراه است، نیست. فرد بیمار پس از چند ثانیه به هوش آمده و به حالت طبیعی باز می‌گردید. برخی از افراد پس از به هوش آمدن احساس خستگی زیادی دارند.

معمولا غش کردن به دلایلی مانند درد داشتن یا به مدت طولانی در محل گرم ایستادن رخ می‌دهد. این حالت به دلیل نیاز مستمر مغز به اکسیژن به وجود می‌آید. اگر میزان اکسیژن مغز به کمتر از مقدار معینی برسد فرد به زمین می‌افتم زیرا در این حالت اکسیژن‌رسانی به مغز راحت‌تر اتفاق می‌افتد.

آیا سنکوپ خطرناک است؟

سنکوپ ممکن است همراه با علائم و هشدارهایی اتفاق بیفتد یا بدون هیچ علامتی فرد ناگهان غش کند. این اتفاق ممکن است یک بار حادث شود یا چندین مرتبه تکرار شود. سنکوپ در برخی موارد علائمی مشابه با بیماری صرع مانند تکان‌های شدید، تشنج و افتادن‌های ناگهانی دارد.

حمله عصبی و غش کردن

اگر حمله دوباره دست داد یا شما احساس کردید که به طور کامل به حالت طبیعی بازنگشته‌اید باید به یک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. اقدامات درمانی به علل احتمالی سنکوپ یا غش کردن بستگی دارد.

در افراد جوان، زمانی که غش کردن با مشکلات قلبی یا بیماری‌های سیستم عصبی همراه نیست، جای نگرانی وجود ندارد. در افراد مسن‌تر ممکن است خطرات بیشتری برای آنها ایجاد کند اما این خطرات به دلیل شرایط زمینه‌ای و خطرات احتمالی زمین خوردن است.

علت سنکوپ می‎تواند چه مواردی باشد؟

کمبود موقتی گلبول‌های قرمز خون که حامل اکسیژن به مغز هستند دلیل سنکوپ یا غش کردن می‌باشد. مشکلات مختلفی ممکن است جریان خون به سمت مغز را کاهش دهد که برخی از آنها عبارتند از:

• سنکوپ وازوواگال
• فشار خون بالای ارتواستاتیک
• نقایص قلبی
• ریتم‌های نامنظم یا سریع قلب
• التهاب عضلات قلب

سنکوپ وازوواگال

زمانی که عصب واگ تحریک شود، باعث کاهش نرخ ضربان قلب و انقباض عروق خونی بدن می‌شود. با کاهش نرخ ضربان قلب و انقباض عروق خونی، خون کمتری به مغز می‌رسد و باعث غش کردن فرد می‌شود.

در افراد مستعد، درد و استرس‌های عاطفی می‌تواند باعث سنکوپ وازوواگال شود که شایع‌ترین نوع سنکوپ است. این بیماری در برخی خانواده‌ها بیشتر اتفاق می‌افتد.

فشار خون بالای ارتواستاتیک

کاهش فشار خون پس از این که فرد به مدت زیاد ایستاده باشد یا پس از تغییر موقعیت از نشسته به ایستاده اتفاق می‌افتد. خون تمایل دارد که در پاها جمع شود و به همین دلیل خون کمتری به سمت قلب باز می‌گردد که باعث می‌شود خون کمتری از قلب خارج شده و به سمت اعضای دیگر بدن جریان یابد. پس از افت لحظه‌ای جریان خون به سمت مغز، فرد می‌افتد.

نقایص قلبی

نقایص قلبی اگر باعث محدود شدن جریان خون از بطن چپ به سمت اعضای بدن شود باعث غش کردن می‌شود. تنگی آئورت و کاردیومیوپاتی هایپرتروفیک از نمونه‌های این مشکلات هستند.

ریتم‌های نامنظم یا سریع قلب

وقتی که قلب به صورت نامنظم یا تند می‌زند، بطن‌ها زمان کمتری دارند تا از خون پر شوند و آن را به سمت ریه‌ها و اندام‌های بدن پمپ کنند. در خلال این اختلالات ریتمی قلب، خون کمتر از حد معمول از قلب خارج شده و در آئورت جریان می‌یابد. بدن به این کاهش جریان خون به سمت مغز با غش کردن واکنش نشان می‌دهد.

التهاب عضلات قلب

التهاب عضلات قلب به عنوان مایوکاردیت نیز شناخته می‌شود. تضعیف عضلات قلب باعث ناتوان شدن آن در پمپ خون به صورت موثر در بدن می‌شود. در این مورد هم بدن به کاهش جریان خون به سمت مغز به صورت غش کردن واکنش نشان می‌دهد.

برخی بیماری‌ها و علل دیگر که باعث غش کردن و سنکوپ می‌شوند عبارتند از:

آسیب‌دیدگی‌های سر

• صرع
• سکته مغزی
• مشکلات گوش داخلی
• کم‌آبی بدن
• کاهش قند خون
• نگهداشتن نفس برای مدتی

علائم سنکوپ چیست؟

معمولا وقتی ایستاده‌اید غش می‌کند. این عارضه ممکن است به طور ناگهانی اتفاق بیافتد یا پس از بروز برخی احساسات زیر ایجاد شود:

• سرگیجه
• افتادن بدون دلیل
• عرق کردن یا گرم شدن کف دست‌ها
• حالت تهوع
• تاری دید

این علائم در برخی موارد به علائم پیش از سنکوپ معروف هستند و معمولا فرد آنها را قبل از غش کردن تجربه می‌کند. اگر فرد در حال ورزش کردن یا پس از سرگیجه غش کنید، دچار تپش قلب با علائم شبیه صرع می‌شود که باید در این مواقع به پزشک مراجعه کند.

تفاوت تشنج و سنکوپ

خیر، اما ممکن است تمایز دادن بین تشنج صرعی و سنکوپ بسیار مشکل باشد. سنکوپ ممکن است باعث ایجاد علائم و رفتاری‌هایی شبیه تشنج شود. تفاوت آنها در این است که تشنج صرعی باعث ایجاد اختلالات جزئی در عملکرد الکتریکی مغز می‌شود در حالی که سنکوپ باعث کاهش جریان خون حامل اکسیژن به مغز می‌شود. تشنج در برخی مواقع با سنکوپ همراه است و سنکوپ نیز در برخی موارد با تشنج همراه می‌شود.

کمکهای اولیه در سنکوپ

فردی که واکنش وازوواگال را تجربه می‌کند غالبا با دراز کشیدن روی کمر و بالا نگه داشتن پاها از غش کردن و افتادن جلوگیری می‌کند. یک روش دیگر، نشستن و قرار دادن سر در بین زانوها است. زمانی که ناراحتی برطرف شد، فرد باید به آرامی به وضعیت طبیعی و عادی خود بازگردد. افرادی که به دلیل سنکوپ وازوواگال غش می‌کنند، معمولا به سرعت هوشیاری خود را به دست می‌آورند.

کمکهای اولیه در سنکوپ

دراز کشیدن روی کمر و بالا نگه داشتن پاها بالای سطح سر و دراز کشیدن به مدت ۱۵ تا ۳۰ دقیقه باعث بهبود شرایط فرد می‌شود. با این کار زمان کافی برای جریان یافتن خون و بازگشت به وضعیت طبیعی وجود داشته و از غش کردن دوباره فرد پیشگیری می‌شود.

در صورتی که فردی که غش کرده است پس از یک دقیقه هوشیاری خود را بازنیافت یا در تنفس او اختلال ایجاد شد باید با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.

نحوه تشخیص سنکوپ

پزشک برای تشخیص بیماری، سوابق پزشکی بیمار را بررسی کرده و او را معاینه می‌کند. جزئیات سنکوپ، هر چند وقت یک بار این اتفاق می‌افتد، بیمار قبل از غش کردن به چه فعالیتی مشغول بوده است و احساس‌ها یا علائم دیگر او قبل از سنکوپ چه بوده است، اطلاعاتی هستند که برای پزشک جهت تشخیص علت ابتلا به این بیماری مفید واقع می‌شوند.

به علاوه، ممکن است فشار خون بیمار در حالت ایستاده و نشسته برای بررسی احتمال ابتلا به فشار خون بالای اورتواستاتیک اندازه‌گیری و بررسی شود.

برخی انواع تست سنکوپ شامل موارد زیر است:

• آزمایش‌های خون
• الکتروکاردیوگرام (ای سی جی یا ای کی جی)
• آزمایش میز تیلت
• مانیتور و نظارت هول‌تر
• اکوکاردیوگرام (یا اکو)

آزمایش‌های خون

آزمایش‌های خون به ارزیابی علل احتمالی مانند پایین بودن قند خون و کم‌آبی بدن کمک می‌کند.

الکتروکاردیوگرام (ای سی جی یا ای کی جی)

در این آزمایش فعالیت الکتریکی قلب مورد بررسی قرار گرفته و ناهنجاری‌ها و اختلالات ریتمی (آریتمی یا اختلالات ریتمی) قلب مشخص می‌شود.

آزمایش میز تیلت

فشار خون و نرخ ضربان قلب بیمار در حال دراز کشیده روی یک تخت اندازه‌گیری می‌شود و سپس پس از این که تخت کج و شیب‌دار شد دوباره این متغیرها اندازه‌گیری می‌شوند.

مانیتور و نظارت هول‌تر

دستگاه ای کی جی قابل حل به مدت ۲۴ ساعت یا بیشتری به بدن بیمار وصل شده و اختلالات ریتمی و تندی ضربان قلب را در حالت انجام فعالیت‌های عادی مورد اندازه‌گیری قرار می‌دهد.

اکوکاردیوگرام (یا اکو)

در این فرآنید، عملکرد قلب با استفاده از امواج صوتی برای تولید تصاویر متحرک از قلب و دریچه‌های آن مورد مطالعه یا ارزیابی قرار می‌گیرد.

بهترین روش های درمان سنکوپ

پزشک برنامه درمانی را برای معالجه سنکوپ بر اساس موارد زیر تنظیم می‌کند:

• سن، سلامت عمومی و سوابق پزشکی بیمار
• شدت و علت ابتلا به این عارضه
• قدرت تحمل بیمار برای مصرف برخی داروها و انجام برخی فرآیندها و درمان‌ها
• انتظارات در مورد این وضعیت برای یک مدت زمان

درمان سنکوپ یا غش

انتخاب روش درمان قطعی سنکوپ به علت یا پیش‌آگهی‌های ابتلا به آن بستگی دارد. برخی اقدامات درمانی در این زمینه عبارتند از:

• اجتناب از وضعیت‌هایی که بیماری فرد را تحریک می‌کنند
• دارو
• درمان‌های فیزیکی
• تغییر در رژیم غذایی
• پیس میکر

اجتناب از وضعیت‌هایی که بیماری فرد را تحریک می‌کنند

برای بیماران مبتلا به سنکوپ وازوواگال، اجتناب از وضعیت‌هایی که بیماری فرد را تحریک می‌کنند.

درمان دارویی سنکوپ

برای درمان پایین بودن فشار خون از داروهایی استفاده می‌شود که می‌توانند به کاهش این شرایط کمک کنند.

درمان‌های فیزیکی

ورزش‌ها و کمک‌های پا مانند استفاده از جوراب‌های مخصوص واریس ممکن است به پیشگیری از تجمع خون در پاها کمک کنند.

تغییر در رژیم غذایی برای درمان سنکوپ مغزی

افزایش سدیم (نمک) و مصرف مایعات می‌تواند فشار خون را افزایش دهند و از بروز حملات غشی جلوگیری کنند.

پیس میکر

این ابزار تحت عمل جراحی در قلب بیمار کاشته شده و از سیگنال‌های الکتریکی برای پیشگیری از افت ضربان قلب استفاده می‌کند.