وضعیت و آینده شغل پزشکی و پزشکان در ایران

رشته پزشکی این روزها به آرزوی بیشتر جوانان در حال تحصیل تبدیل شده ­است.

در حال حاضر بین ۸ تا ۱۲ هزار پزشک جوان کشور بیکار هستند یا به خاطر نبود شغلی در این زمینه، به فعالیت‌های دیگری پرداخته­ اند.

بنا به گفته­ ی دکتر علیرضا زالی، رئیس کل سازمان نظام پزشکی در سال‌های اخیر حدود ۱۲ هزار نفر از جامعه پزشکی کشورکه عمدتاً پزشکان عمومی را در برمی‌گیرند به دلیل مشکلات فراوان، از وضعیت مناسبی برخوردار نیستند.

ضعف برنامه ­ریزی فرهنگی و آموزشی و نیز بی­ توجهی به وضعیت بازار کار طی سال­های گذشته، به تدریج سبب می­شود تا در آینده­ای نزدیک جمعیت پشت کنکوری­های رشته علوم تجربی با تعداد کل داوطلبان ورود به دانشگاه برابری­ کند؛

زیرا همه می­خواهند پزشک شوند!

آمار مسئولان از پزشکان بیکار در سال­های گذشته، نتوانست از ورود سیل جمعیت دانش آموزان به رشته علوم تجربی جلوگیری کند؛

برخی عوامل فرهنگی را هم دخیل می­دانند و می­گویند:

دیگر نمی­توان انتظار داشت خانواده­ها دنبال پرستیژ و درآمد پزشکی برای فرزند خود نباشند.

از حدود ۵۰ سال گذشته تب گرایش دانش آموزان و والدین به رشته علوم تجربی در جامعه فراگیر شده و در سال­های اخیر با توجه به وضعیت و شرایط اقتصادی شدت بیشتری نیز پیدا کرده است به طوری که گویا راهکاری برای درمان آن وجود ندارد.

آمار متقاضیان ورود به رشته های پزشکی در دانشگاه خود گویای وضع موجود است که بیشترین سهم دانش آموز را در بین سایر رشته­ ها به علوم تجربی اختصاص داده است:

نگاهی به آمارها در سال­های دیگر هم نشان می­دهد که این حکایت همچنان ادامه داشته است…

کاهش گرایش دانش آموزان به رشته ریاضی

به گفته علی زرافشان معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش اگر ظرفیت پذیرش و استخدام در بیمارستان­ها و مراکز درمانی تکمیل شود با خیل عظیم پزشکان بیکار مواجه خواهیم شد.

وی همچنین کاهش گرایش دانش آموزان به رشته ریاضی را نگران کننده دانسته و می­گوید:

شمار دانش آموزان رشته ریاضی در مقطع دوم متوسطه نسبت به سایر رشته­ ها به حدود ۱۱ درصد رسیده است؛

بازار کار مناسبت­ تر در بخش بهداشت و درمان رشته پزشکی را دلیل دیگر استقبال نکردن از رشته ریاضی دانست؛

باید با تغییر شیوه های آموزش، تسهیل یادگیری و ایجاد جذابیت زمینه علاقه مندی دانش آموزان به رشته ریاضی را فراهم کرد.

دانش ­آموزانی که در رشته تجربی تحصیل می­کنند به امید قبولی در رشته پزشکی، علوم تجربی را انتخاب می­کنند اما در واقعیت از ۶۴۰ هزار نفر شرکت ­کننده رشته علوم تجربی در نهایت یک هزار و ۵۰۰ نفر در رشته پزشکی قبول می­شوند.

مهمترین علت گرایش دانش آموزان به رشته علوم تجربی را می­توان کسب درآمد بالا، جذابیت این رشته و احتمال بازار کار مناسب دانست.

علاوه بر شرایط جامعه و مسایل اقتصادی، خانواده ها هم به این موضوع دامن می­زنند و چه رشته ­ای بهتر از پزشکی که علاوه بر درآمد بالا، منزلت و پرستیژ اجتماعی هم داشته باشد اما متأسفانه در واقعیت با پزشکان بیکاری مواجه می­شویم که به شغل­های دیگر روی آورده ­اند.

متأسفانه از بین داوطلبان شرکت ­کننده در کنکور تجربی تنها کمتر از پنج درصد آنها پذیرفته می­شوند و باقی داوطلبان پشت کنکور مانده یا مجبورند رشته­ای را که علاقه ندارند انتخاب کنند.

برخلاف تصور عمومی، عده زیادی از پزشکان از وضعیت درآمد خود راضی نیستند، طبق آمارها ۷ تا ۱۰ هزار پزشک به شغل­های دیگر روی آورده ­اند.

اگر نگاهی به هزینه ویزیت پزشکان شمال شهر تهران و رفت و آمدی که به مطبشان وجود دارد بیندازیم، می­گوییم این قشر درآمد خوبی دارند اما در سوی دیگر این ماجرا پزشکانی هستند که مجبورند برای تأمین هزینه­های زندگی، شغل دوم داشته باشند.

تنها ۱۰ درصد پزشکان درآمد خوبی دارند

طبق نظر دکتر ایرج خسرونیا، رئیس جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران، تنها ۱۰ درصد پزشکان درآمد خوبی دارند و ۴۰ درصد می­توانند عهده تأمین مخارج خود برآیند؛

اما ۵۰ درصد بقیه که اکثر آنها پزشکان عمومی­ اند دچار مشکل هستند. به گفته ایرج خسرونیا اغلب پزشکان در مناطق دور از پایتخت وضعیت معیشتی خوبی ندارند به طوری که برخی از آنها در روز دو نفر مریض هم برای ویزیت ندارند.

بیشترین آمار بیکاری هم دامنگیر پزشکان عمومی است که سه چهارم اعضای جامعه پزشکی کشور را شامل می­شوند.

 عدم بازنگری طب عمومی در ۳۵ سال گذشته 

دکتر هاشمی وزیر سابق بهداشت با اشاره به آخرین آمار پزشکان بیکار در کشور معتقد است نظام آموزشی ما و به خصوص طب عمومی در این ۳۵ سال بازنگری نشده است و برای بیکاری ۲۰ هزار پزشک نیز فراخوان جذب دادیم و تنها ۲ هزار نفر جذب شدند؛

معتقدیم عده‌ای که به ما اعتقاد ندارند یا تمایل به انجام کاری غیر از پزشکی دارند ۵ هزار نفر بیشتر نمی‌شود پس عدد ۲۰ هزار را قبول نداریم و این اعدادی که عنوان می‌شود، حدس و گمان است و درست نیست.

اگر پزشکی کار بخواهد، برایش کار وجود دارد مگر اینکه خودش نخواهد به روستا یا حاشیه شهرها برود، پس نمی‌توان گفت پزشک بیکار داریم که خودشان نمی‌خواهند کار کنند.

درباره طرح ماندگاری پزشکان در مناطق محروم نیز برخلاف نظر ما، مجلس موضوع ۳۰ درصد بومی‌گزینی را برای دانشگاه‌ها به تصویب رساند، که از این موضوع استفاده‌ای بهینه کردیم و بدون آنکه به سهمیه آزاد ضربه‌ای بخورد، بومی‌گزینی را به دانشگاه‌های مناطق محروم اختصاص دادیم.

دانشگاه‌های تهران بومی‌گزینی ندارند و افراد در شهرستان ها ابتدا با کل کشور رقابت می‌کنند، سپس با استان خود، در مرحله اول در هر جای کشور بخواهند می‌توانند تحصیل کنند و در مرحله دوم در استان خود، اما این افراد زمانی که از بومی‌گزینی استفاده می‌کنند، موظفند تا سه برابر زمان تحصیل خود را در استانی که تحصیل کرده‌اند خدمت کنند و تا آن زمان مدرکی نمی‌گیرند.

اگر این طرح در دولت‌های بعد نیز اجرا شود، در ماندگاری پزشکان هیچ وقت با مشکل روبه‌رو نمی‌شویم.

فقدان جایگاه مشخص پزشکان عمومی در نظام سلامت

مهمترین و اساسی­ترین مشکل فعلی جامعه پزشکی طبق نظر دکتر حسن هویدا معاون رفاهی سازمان نظام پزشکی ایران، فقدان جایگاه مشخص پزشکان عمومی در نظام سلامت کشور است؛

البته به نظر می­رسد اگر طرح پزشک خانواده با موفقیت اجرا شود این مشکل حل شود.

آمارها نشان می­دهد جامعه پزشکی کشور ۲۰۰ هزار عضو دارد که هشت هزار نفر از پزشکان عمومی بیکار هستند؛

در حال حاضر در روستاها به ازای هر چهار هزار نفر یک پزشک و در شهرها به ازای هر دو هزار نفر یک پزشک داریم و باید نسبت به جمعیت به ازای هر هزار نفر یک پزشک وجود داشته باشد.

کم اشتغالی پزشکان

اکنون ۴ هزار و ۵۰۰ متخصص در مناطق محروم در حال فعالیت هستند و دولت از جیب خود برای ماندگاری پزشکان هزینه کرده است.

کم اشتغالی پزشکان به عنوان یکی از معضلات نظام سلامت مطرح است؛ منظور از کم اشتغالی این است که میزانی که یک پزشک در طول هفته از ظرفیت علمی، خدماتی، پزشکی و حرفه‌ای او استفاده می‌شود به مراتب کمتر از میزان مطلوب است.

به دلیل اینکه فرصت‌های شغلی درخور در اختیار جامعه پزشکی بویژه پزشکان جوان قرار نمی‌گیرد. این موضوع بی‌تردید به مرور به نظام سلامت لطمه وارد می‌کند.

یک پزشک جوان کشور با وضع موجود نیاز دارد، ۵ تا ۱۰ سال از عمرش را برای رساندن گردش اقتصادی مطب خود به وضعیت استاندارد، صرف کند، اذعان می‌دارد:

معافیت‌های مالیاتی، ایجاد ساز و کارهای تسهیلاتی برای استفاده از وام‌های بانکی با سود پایین، و موضوع پزشکان جوانی که در شروع کارشان نیازمند راه‌اندازی مطب یا واحد ارائه خدمات هستند به ویژه در مناطق محروم می‌تواند برای بهبود وضع موجود مفید باشد.

برخلاف آنچه تصور می­شود وضع پزشکان جراح خوب نیست؛

موضوع معیشتی در برخی رشته‌های جراحی باعث شده است دانشجویان تمایلی به ادامه تحصیل در این رشته‌ها نداشته باشند، براین اساس ادامه این روند به نفع مردم و نظام سلامت کشور نیست.

نیاز اورژانس های بیمارستان­ها به پزشک عمومی

هم اکنون ۴۰ هزار پزشک عمومی بیکار یا شاغل در حرفه ­های دیگر وجود دارند که اغلب آن‌ها تمایلی به حضور در سایر مناطق کشور را ندارند، این در حالی است که در بسیاری از شهرستان‌ها و بخش‌ها، تعداد معدودی پزشک عمومی در حال ارائه خدمت هستند.

دولت هفت سال هزینه تربیت پزشک عمومی را پرداخته است که در مواقع لزوم از دانش آن ها در درمان مردم استفاده کند؛

طرح خدمت آن ها دو سال است و چه ایرادی دارد در این مدت در مناطقی که پزشک عمومی کمتر وجود دارد، حضور پیدا کنند و پس از گذران این مدت مختار هستند در هر نقطه ای از کشور که مایل هستند، مطب اختیار کنند؛

بسیاری از اورژانس­های بیمارستانی به پزشک عمومی نیاز دارد، اما متاسفانه همکاران عزیز، تمایلی به حضور در اورژانس­ها ندارند و اغلب اوقات، یک یا دو پزشک عمومی کشیک به سختی به بیماران رسیدگی می­کنند.

همچنین برخی پزشکان عمومی مایلند به جای حضور در مناطق مختلف کشور در بخش خصوصی یا نقاط خوش آب و هوا حضور پیدا کنند که در پیش گرفتن این روند صحیح نیست.

با توجه به کمبود پزشک عمومی در برخی نقاط کشور، اگر همکاران در برخی شهرستان­ها و بخش­های محروم حضور پیدا کنند، علاوه بر این که بار فعالیت پزشکان عمومی فعال کاهش پیدا می­کند و بیماران در دسترسی به پزشک با معضل مواجه نمی شوند.

کمبود پزشک در ۶ رشته تخصصی

طبق گفته  دکتر هاشمی وزیر بهداشت، ‌تعداد پزشکان متخصص و فوق تخصص یک دهم نیاز کشور بوده و این واقعیتی است که باید به جای رد آن، برایش راهکار پیدا کرد.

در برخی از رشته‌ها مانند جراحی مغز، چشم،گوش، حلق و بینی و ارتوپدی در کشور کمبود وجود دارد و مردم در سراسر کشور به ویژه در نقاط دوردست و مرزی نیازمند حضور این متخصصان هستند.

نگرانی وزیر بهداشت از کمبود پزشکان متخصص در ایران، در حالی است که آمار سرانه پزشکان در ایران، به نظر نگران کننده می­آید به خصوص وقتی سرانه پزشکان در ایران را با دیگر کشورها مقایسه می­کنیم.

عدم تناسب سرانه تعداد پزشکان با جمعیت کشور

طبق گفته وزیر بهداشت سرانه تعداد پزشکان متناسب با جمعیت کشور نیست و تعداد پزشکان اعم از پزشک عمومی و به ویژه متخصص در کشور کم است و این شکایتی است که مردم به ویژه در مناطق محروم دارند.

حدود ۵۲ یا ۵۳ هزار پزشک عمومی و نزدیک به ۴۰ هزار پزشک متخصص داریم؛ البته توزیع پزشک عمومی مان نسبتاً عادلانه است ولی درباره پزشک متخصص چنین نیست.

نسبت پزشک متخصص در کشور به ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت دو تا دو و نیم پزشک و پزشک عمومی به طور متوسط ۷/۶ نفر است.

تعداد پزشک متخصص در ایران طبق آمار ایرج حریرچی قائم مقام و معاون کل وزارت بهداشت، ۴۸/۰ به ازای هزار نفر است؛این در حالی است که در کشورهای دیگر این عدد به ۵/۱ تا ۵/۲ به ازای هر هزار نفر می رسد.

وی ادامه داد: در شرایط کنونی، ما هم در سرانه پزشک متخصص کمبود داریم هم در توزیع پزشکان با مشکل مواجه هستیم به نحوی که در بعضی رشته­ ها حدود ۴۰ – ۳۵ درصد پزشکان در تهران هستند.

توزیع پزشکان؛ اشکال اصلی

در کشورهای مختلف با توجه به گستردگی کشور، دسترسی ها و امکاناتی که در هر کشور وجود دارد، میزان سرانه پزشک متفاوت است.

در کشوری مثل ایران که سرانه پزشکان حدود ۵/۱ به ازای هر هزار نفر است می­توان گفت تقریباً پوشش خوبی وجود دارد.

البته این عدد در جهان دو به ازای هر هزار نفر است که با توجه به شرایط مختلف، این پزشکان و دندان­پزشکان حوزه سلامت را پوشش می­دهند.

با محاسبه پزشکانی که مهاجرت می­کنند یا فوت شده ­اند، حدود ۱۲۰ هزار پزشک و دندانپزشک به صورت فعال در کشور هستند.

اگر بخواهیم صرفاً تعداد پزشکان را در نظر بگیریم عدد کنونی کمتر از ۵/۱ به ازای هر هزار نفر است که در این قسمت حدود ۱/۱ مختص پزشکان و حدود ۴/۰ مختص دندان­پزشکانی است که در ایران کار می­کنند.

پزشک بیکار یا  کمبود تعداد پزشکان؟

هم اکنون تعداد پزشکان ما که فعالیت می­کنند کم است ولی پزشک، کم نداریم.

واقعیت این است که ما به طب عمومی توجه نکرده ­ایم آن هم در حالی که ۷۰ درصد پزشکان ما پزشک عمومی هستند.

این که نظام ارجاع یا پزشک خانواده ایجاد شود دلخوشی بالایی برای آن­ها نیست.

حتی برخی از افراد در خارج از حوزه پزشکی درآمدهای خوبی دارند. ما پزشکان عمومی را برای ارائه خدمت محدودکرده­ایم. موضوع دیگر نیز بحث فرهنگی است که باید روی آن کار شود.

برخی افراد حتی برای یک سرماخوردگی به فوق تخصص ریه مراجعه می­کنند.

باید بدانیم که پزشکان عمومی ما تبحر لازم برای تشخیص اولیه و درمان را دارند و ۱۰ تا ۱۵ درصد خدمات ما به خدمات تخصصی و فوق تخصصی نیاز دارد و به طور قاطع می­توان گفت ۸۰ درصد نیاز مردم با خدمات پزشکان عمومی مرتفع می­شود و اگر این فرهنگ­سازی صورت بگیرد بدون تردید این امر به اقتصاد پزشکان عمومی کمک خواهد کرد.

پایین ­ترین رده سرانه پزشک

آمار حاکی از آن است که تعداد پزشکان ایرانی نه تنها زیاد نیست بلکه حتی سرانه پزشکان ما نسبت به کشورهایی چون فلسطین، تاجیکستان، یا دیگر کشورهای منطقه کم هم است؛

سرانه پزشک نسبت به جمعیت (هر پزشک به ازای هر هزار نفر) با شاخص های مختلف اندازه­ گیری می­شود گفت:

درکشورهای توسعه یافته و پیشرفته، این شاخص از سه به بالاست.

به عبارتی تردیدی وجود ندارد که ما از نظر حضور پزشکان متخصص و فوق تخصص با مشکل روبه رو هستیم.

بیکاری پزشکان زن

زن حتی اگر پزشک هم بشود احتمال خانه‌نشینی‌اش وجود دارد.

این درددل پزشکان زنی است که به دلیل مشکلات خانوادگی و دغدغه‌های شخصی مجبور شده‌اند طبابت را کنار بگذارند.

آمار دقیقی از تعداد پزشکان زن بیکار، انصراف داده از کار یا آنهایی که به شغلی جز طبابت مشغول هستند، وجود ندارد؛

اما شواهد گویای این است که تعدادی از پزشکان زن یا هیچ‌گاه شانس طبابت پیدا نمی‌کنند یا به دلیل برخی مشکلات و محدودیت‌ها مجبور می‌شوند از شغل مورد علاقه‌شان دست بکشند.

هر چند آمار دقیقی از تعداد پزشکان زن بیکار در کشور وجود ندارد، اما شواهد نشان می‌دهد کم نیستند پزشکان زنی که به‌دلایلی همچون ازدواج، فرزنددار شدن، مشکلات شخصی و محدودیت‌های شغلی فرصت طبابت را به‌طور موقت یا دائم از‌دست می‌دهند.

نگرانی از بابت احتمال کمبود تدریجی پزشکان زن در رشته‌های مختلف، مسئولان وزارت بهداشت را برآن داشته تا با اجرای راهکارها و سیاست‌های تشویقی موانع اشتغال پزشکان زن را از میان بردارند.

راهکارهای تشویقی وزارت بهداشت برای جذب پزشکان زن عبارتند از:

ارائه تسهیلات و امکانات رفاهی برای پزشکان زنی که در مناطق محروم و دور افتاده خدمت کنند، افزایش ۴۰‌درصدی درآمد آنها نسبت به سایر پزشکان، کاهش ساعت موظفی کار و برخورداری از درآمد ثابت

آمار نامعلوم پزشکان بیکار زن

آمار دقیقی از تعداد پزشکان زن جویای کار یا آنهایی که به هر دلیل از شغل‌شان انصراف داده و خانه‌نشین شده‌اند، در دست نیست.

نه در وزارت بهداشت و نه در سازمان نظام پزشکی تاکنون برای جمع‌آوری آماری دقیق از تعداد پزشکان زن که به هر دلیل طبابت نمی‌کنند یا به شغل دیگری جز طبابت مشغول هستند، هیچ ضرورتی احساس نشده است.

نسخه پزشک خانواده برای جذب پزشکان زن

مسئولان وزارت بهداشت برای جذب پزشکان بیکار زن عمومی و تخصصی در برنامه پزشک خانواده نیز سیاست‌های تشویقی در پیش گرفته‌اند.

آنها تلاش می‌کنند برای پزشکان زنی که به هر دلیل فعلاً شرایط طبابت را ندارند، حتی به‌طور موقت و در ساعات محدود به خدمت بگیرند.

مسئولان وزارت بهداشت می‌گویند چون برای تحصیل و تخصص‌آموزی پزشکان زن سرمایه ملی هزینه شده بنابراین نباید از کنار این موضوع به‌سادگی گذشت و باید شرایطی را فراهم کرد که از توان و تخصص این افراد هم استفاده شود.

رئیس ستاد اجرایی برنامه کشوری پزشک خانواده و نظام ارجاع می‌گوید:

پزشکان زن که به هر دلیل فعلاً شرایط طبابت کردن تمام وقت را از دست داده‌اند، می‌توانند با ثبت‌نام و پیوستن به طرح پزشک خانواده به‌طور نیمه‌وقت طبابت کنند.

دکتر شریعتی توضیح می‌دهد:

پزشکی که باردار است یا به‌دلیل فرزند داشتن نمی‌تواند تمام وقت کار کند با شرکت در طرح پزشک خانواده می‌تواند ساعت کارش را کاهش دهد.

به این ترتیب این پزشک می‌تواند در روز حداقل چهار ساعت موظفی خود را پر کند و ۱۲۵۰ نفر را تحت‌پوشش بگیرد و در مقابل روی یک درآمد ثابت حدود پنج میلیون تومان در ماه در برنامه پزشک خانواده حساب باز کند.

وی می‌گوید: پزشکان زنی که توانایی دایر کردن مطب به‌طور شخصی را ندارند نیز می‌توانند با معاونت بهداشتی وزارت بهداشت وارد مذاکره شده و داخل مراکز بهداشتی را به‌عنوان مطب اجاره کنند.

به گفته شریعتی، براساس توافقی که با شهرداری‌ها انجام شده و البته هنوز نهایی نشده است پزشکان زن می‌توانند بزودی با توافق شهرداری‌ها در خانه‌های سلامت مشغول به کار شوند.

مسئولان وزارت بهداشت امیدوارند نسخه‌ای که برای اشتغال پزشکان زن پیچیده‌اند جواب بدهد تا در آینده‌ای نه‌چندان دور با جمعیتی از پزشکان زن که باید به جای طبابت خانه‌داری کنند، مواجه نباشیم.

شغل پزشک ، رشته پزشکی

شغل پزشک شامل تشخیص و درمان طیف گسترده ای از مشکلات شایع سلامتی و بهداشت، بیماری ها، اختلالات و آسیب های جسمی و روانی است. پزشکان برای مراقبت از بیماران به روش های مختلف از درمان بیماری های مزمن گرفته تا ارائه مشاوره و مراقبت های بهداشتی پیشگیرانه کار می کنند.

در حالی که در شغل پزشک تخصص های متفاوت تعریف شده، وجه اشتراک آنها در درجه اول تشخیص و درمان آسیب ها و بیماری ها است. آنها اغلب این کار را با انجام معاینات فیزیکی، گرفتن شرح حال پزشکی، انجام و تفسیر آزمایشات تشخیصی و توصیه برنامه های درمانی انجام می دهند.

صاحبان شغل پزشک به سطح بالایی از تحصیلات نیاز دارند که معمولاً شامل مدرک دکترا از دانشکده پزشکی است که مدت زمان زیادی را نیز برای اخذ آن طی می کنند. برای اینکه یک پزشک موفق باشید، باید با بیماران خود با مهربانی و دلسوزی رفتار کنید و از مهارت های ارتباطی و بین فردی عالی برخوردار باشید.

وظایف شغل پزشک

• بررسی وضعیت بیماران، گرفتن شرح حال پزشکی، رسیدگی به نگرانی های بیماران و پاسخ به سوالات آنها
• تشخیص و درمان آسیبها، بیماری ها و اختلالات
• انجام آزمایشات تشخیصی و توضیح نتایج برای بیماران
• مشاوره بیماران در مورد رژیم غذایی، رعایت نکات بهداشتی، مراقبت های بهداشتی پیشگیرانه و سایر تغییرات مورد نیاز در شیوه زندگی
• پیشنهاد و ارائه برنامه های درمانی از وظایف مهم شغل پزشک است.
• تجویز داروها یا روشهای درمانی و توضیح آنها
• مشورت با سایر پزشکان، ارجاع بیماران به متخصصان دیگر در صورت لزوم و کار با اعضای دیگر کادر مراقبت های بهداشتی مانند پرستاران، دستیاران و سایر پزشکان
• رعایت قوانین و اصول پزشکی در شغل پزشک ضروری است.

الزامات و نیازمندی های شغل پزشک

• داشتن مدرک پزشکی
• مجوز و گواهینامه های لازم برای فعالیت پزشکی
• دانش و تجربه در تشخیص و درمان انواع مختلف بیماریها
• ارتباطات قوی و مهارتهای بین فردی
• صبر و شکیبایی که یک ویژگی اساسی در شغل پزشکی است.
• بروز کردن دانش و اطلاعات همراه با نوآوری ها و پیشرفتهایی که در حوزه علم پزشکی رخ می دهند.

شخصیت و علایق شغل پزشک

پزشکان به طور معمول به تفکر کردن علاقه مند هستند که نشان می دهد فرد بر انجام تحقیقات و بالا بردن دانش و  درک خود از قوانین طبیعی متمرکز است. پزشکان نیز باید دارای ویژگی های خاص زیر باشند:

مهارت های ارتباطی قوی. صاحبان شغل پزشک باید بتوانند با افراد و شخصیت های مختلف ارتباط برقرار کنند. آنها باید بتوانند به طور موثر با بیماران خود و سایر کارکنان حوزه بهداشت و درمان در ارتباط و تعامل باشند.

شکیبایی و  دلسوزی. پزشکان باید بتوانند با بیمارانی که درد شدیدی را تحمل می کنند و همچنین خانواده های آنان با دلسوزی و مهربانی رفتار کنند و شرایط آنان را به خوبی درک کنند.  

جزئی گرا بودن. صاحبان شغل پزشک باید اطمینان حاصل کنند که بیماران تحت روش های درمانی مناسب قرار می گیرند و از داروهای موثر استفاده می کنند. آنها همچنین باید اطلاعات مختلف مربوط به مراقبت از بیمار را رصد و ثبت کنند.

تخصص و مهارت. پزشکان باید در کار با دستان خود مهارت داشته باشند. آنها با ابزارهای بسیار دقیق و گاه تیز کار می کنند و اشتباهات می تواند عواقب جدی در پی داشته باشد.

مهارت های رهبری و مدیریت تیم. صاحبان شغل پزشک باید رهبرانی موثر باشند و بتوانند دیگر پزشکان و کارکنان حوزه درمان را مدیریت کنند.

صبر. پزشکان ممکن است برای مدت طولانی با بیمارانی که نیاز به توجه ویژه دارند همکاری کنند. آنها در درمان کودکان و بیماران بالغی که از برخی روشهای درمانی یا داروها می ترسند، نیاز به صبر بیشتری دارند.

توانایی جسمانی. صاحبان شغل پزشک باید کارهای فیزیکی، مانند بلند کردن یا چرخاندن بیماران معلول، بدون هیچگونه دشواری انجام دهند. جراحان ممکن است زمان زیادی را در خم شدن روی بیماران در حین عمل جراحی صرف کنند.

مهارت حل مسئله. پزشکان باید علائم بیماران را ارزیابی کرده و درمانهای مناسب برای آنها تجویز کنند. این کار اغلب باید با سرعت زیادی انجام شود، تا جان بیمار از دست نرود.

انواع پزشکان کدامند؟

صاحبان شغل پزشک می توانند پزشکان عمومی باشند که مراقبت های اولیه پزشکی را در چندین زمینه مختلف ارائه می دهند، یا می توانند در زمینه خاصی تخصص داشته باشند. تخصص ها نیاز به تحصیلات تکمیلی با دوره های خاص  مانند کارآموزی دارند که در آن مهارت های خاص به افراد در شغل پزشکی آموزش داده می شود. در ادامه به برخی از انواع تخصص های پزشکی بعد از گذراندن پزشکی عمومی اشاره می کنیم:

متخصصان بیهوشی

متخصصان بیهوشی پزشکانی هستند که به مطالعه و مدیریت "درد" می پردازند. آنها به بیماران با تسکین دادن دردشان در حین و بعد از اقدامات پزشکی کمک می کنند و با جراحان همکاری می کنند تا بیمار در حین جراحی راحت و آرام باشد.

شغل پزشکی در حوزه بیهوشی علائم حیاتی بیمار را در حین عمل جراحی زیر نظر گرفته و میزان بیهوشی را برای ثابت نگه داشتن آنها تنظیم می کنند. آنها همچنین در بخش مراقبت های ویژه کار می کنند، به زنان باردار در کنترل درد زایمان کمک می کنند و با سایر پزشکان برای ایجاد برنامه های درمانی ایمن همکاری می کنند.

متخصصان اطفال

افراد در شغل پزشکی که به طور خاص با کودکان، نوجوانان و نوزادان کار می کنند، متخصص اطفال نامیده می شوند. متخصصان اطفال بیماری ها، جراحات و سایر شرایط پزشکی را که اغلب بیماران جوان را تحت تأثیر قرار می دهد، مطالعه می کنند.

این افراد در شغل پزشک واکسیناسیون کودکان را طبق برنامه مناسب انجام می دهند، عفونت ها را درمان می کنند و برای درک علت علائم آنها با کودکان ارتباط برقرار می کنند.

روانپزشکان

روانپزشکان پزشکانی هستند که بر مراقبت و پیشگیری از بیماری های سلامت روان تمرکز می کنند. آنها چگونگی تاثیرگذاری بیماری های روانی بر رفتار، خلق و خو و سلامت جسمی افراد را مطالعه می کنند. روانپزشکان تکنیک های مختلفی مانند گفتاردرمانی، مشاوره خانواده و تجویز داروهای روانپزشکی را بکار می گیرند.

این صاحبان شغل پزشک می توانند بیماری های روانی را تشخیص دهند، بیماران را با سایر متخصصان ارتباط دهند و به بیماران آموزش دهند که چگونه علائم خود را در طول درمان مدیریت کنند.

جراحان

جراحان پزشکانی هستند که عمل های جراحی را انجام می دهند؛ بافت ها را ترمیم می کنند، تومورها را برمی دارند یا ظاهر بیمار را برای بهبود و افزایش زیبایی تغییر می دهد. جراحان بیماران را معاینه و برنامه ای برای شرایط جراحی ایجاد می کنند و به شرایط غیر منتظره در اتاق عمل پاسخ می دهند.

این صاحبان شغل پزشک می توانند در اندام و یا سیستم عملکردی خاصی در بدن تخصص داشته باشند. برخی پزشکان فوق متخصص علاقمند به جراحی شامل موارد زیر هستند:

• جراح پلاستیک
• جراح قلب و عروق
• جراح مغز و اعصاب
• جراح ارتوپدی

تحصیلات لازم برای شغل پزشک

افرادی که در دانشگاه دوره پزشکی را می گذرانند آمادگی برعهده گرفتن شغل پزشک را پیدا می کنند. در واقع دانشجویان رشته پزشکی با اتمام دوره تحصیل به عنوان پزشک عمومی شروع به فعالیت می کنند و همچنین می توانند برای اخذ تخصص یک دوره تحصیلی دیگر را  در حوزه هایی مانند قلب، مغز و اعصاب، زیبایی و یا پوست بگذرانند و تخصص بگیرند.

چه چیزهایی شما را به یک پزشک خوب تبدیل می کند؟

در این قسمت چند ویژگی شخصیتی شگفت آور و مفید که به افراد در شغل پزشکی کمک می کند، ارائه شده است:

• پزشکان خوب، ارتباطات خوبی دارند

یک پزشک خوب شنونده بسیار خوبی نیز هست. در واقع برقراری ارتباط تنها برای ایجاد حس صمیمت نیست، بلکه این موضوع یکی از مهمترین مهارت های شغل پزشک است تا بتوانند نگرانی های بیماران خود را درک کرده و تشخیص خود را با استفاده از زبانی واضح و بدون استفاده از اصطلاحات پزشکی زیاد توضیح دهند.

• پزشکان خوب همدل و دلسوز هستند

یک پزشک خوب می داند چگونه به بیمار این احساس را بدهد که تحت مراقبت است و به نگرانی های او توجه می شود. در واقع در شغل پزشک، بیمار فقط لیستی از مشکلات پزشکی و داروها نیست.

• پزشکان خوب کنجکاو هستند

هنگامی که با علائم گیج کننده مواجه می شوید، یک پزشک خوب باید با کنجکاوی، آنها را به دقت تشخیص دقیق دهد. انجام تحقیقات بیشتر، تماس با همکاران و درواقع جمع آوری اطلاعات بیشتر برای جلوگیری از تشخیص نادرست است.

• پزشکان خوب در درمان از بیماران خود مصر هستند

صاحبان شغل پزشک برای رفع نیازهای بیماران خود هر کاری لازم است را انجام می دهند. خواه به معنای کمک به آنها در سیستم مراقبت های بهداشتی یا یافتن متخصصان دیگر و یا نسخه های مورد نیاز آنها باشد.

• پزشکان خوب شیوه زندگی عالی دارند

صاحبان شغل پزشک باید دارای شخصیتی خوب، شنونده ای بزرگ و همدل بیمار خود باشد. آنها نباید متکبر یا مغرور باشند. و باید با دیگران آن گونه رفتار کنند که می خواهند با آنها رفتار شود.

بخش هایی که صاحبان شغل پزشک می توانند فعالیت کنند

پزشکان می توانند در بخش های مختلفی مشغول به کار و فعالیت شوند که در ادامه به برخی از آنها اشاره می شود:

• مطب شخصی خود پزشک در می تواند در مناطق مختلف شهری و روستایی تاسیس شود و به بیماران خدمات پزشکی و درمانی ارائه گردد.
• بیمارستانها، کلینیک ها و درمانگاه های خصوصی و دولتی
• مراکز بهداشتی و درمانی شهری یا روستایی با مدیریت و سرپرستی پزشکان عمومی
• دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی برای انجام تحقیقات علمی در حوزه پزشکی و همچنین تدریس به دانشجویان پزشکی
• وزارت خانه ها و سازمان های دولتی مانند سازمان انتقال خون

شرایط بازار کار شغل پزشک در ایران

علی رغم تصوری که برای شغل پزشک در میان مردم وجود دارد، شرایط کار به دلیل تعداد زیاد پزشکان در شهرهای بزرگ چندان مطلوب نیست و برای دریافت مجوز مطب محدودیت های سختتری در نظر گرفته شده است. متاسفانه مشاهده می شود که تعدادی از پزشکان بیکار هستند.

االبته با شیوع کرونا در کشور باز هم نیاز به صاحبان شغل پزشک افزایش یافته است اما به طور کلی باید گفت رفته رفته در این حوزه اشباع شده و تعداد فارغ التحصیلان رشته پزشکی بیش از تقاضاست و این باعث شده که از نظر درامدی هم این پزشکان در سطح متوسطی باشند و حتی برخی شغل دوم برای خود انتخاب کنند.

با اینحال هستند هنوز شهرها و روستاهایی که با کمبود شغل پزشک مواجهند. متاسفانه به دلیل نبود مدیریت و برنامه ریزی صحیح در این حوزه با توزیع نامناسب پزشکان در کشور روبرو هستیم.

یکی از راه حل هایی که برای این مسئله درنظر گرفته شده، طرح سازمان نظام پزشکی است که در آن پزشکان بیکار وارد سایت سازمان شده و یک درخواست ثبت می کنند. در این سایت همچنین اطلاعاتی درباره فرصتهای شغلی پزشکی در کشور قرار داده شده است.

شغل پزشکی ، بازار کار پزشکان

پزشک به کسی گفته می شود که در صورت بروز بیماری , آسیب دیدگی در اشخاص از طریق علوم پزشکی مانند آناتومی , فیزیولوژی و.. سلامت افراد را به آن ها بازگرداند.پزشک می تواند در بیمارستان ها با مجموعه ای از کادر درمان به طبابت بپردازد و یا در مطب خود به صورت شخصی کار مداوای افراد بیمار را انجام دهد و در صورت لزوم آن ها را به بیمارستان ارجاع دهد.پزشک همچنین از طریق ارائه خدمات جهت پیشگیری از برور بیماری ها می تواند به مردم کمک کند.در صورتی که علاقه مند به رشته پزشکی هستید و تمایل دارید تا آن را به عنوان حرفه خود در دانشگاه برگزینید ما به شما خواندن این مقاله را توصیه می کنیم تا با شرحی از وظایف و مهارت و دانش و دشواری های این شغل آشنا شوید.

بازارکار رشته پزشکی

یک پزشک می تواند در بیمارستان ها و درمانگاه های دولتی و یا حتی خصوصی مشغول به کار شود و در آن جا به کار درمان بپردازد.مراکز بهداشتی سرایر کشور از جمله مکان های دیگری است که نیازمند به حضور یک پزشک هستند.این مراکز درمانی و بهداشتی می توانند در روستاهای دورافتاده و یا شهرهای بزرگ و نزدیک باشند.اما اغلب روستاها از داشتن پزشک های حاذق جهت درمان و تشخیص بیماری های خود محروم هستند.تدریس در دانشگاه ها و مراکز عالی  از زمینه های شغلی دیگر یک پزشک است که می تواند در کنار تدریس به انجام تحقیقات علمی بپردازد و از دانشجویان پزشکی نیز در راستای تحقیق خود کمک بگیرد.از طرفی یک پزشک می تواند مطب شخصی خود را دایر کند و بیماران را ویزیت کند .از طرفی اگر به آگهی های استخدام دقت کرده باشید  سازمان های دولتی مانند انتقال خون و.. نیز  نیازمند استخدام پزشک هستند.امروزه رشته پزشکی نسبت به سایر رشته ها از  بازار کار و درآمد خوبی برخوردار است .درآمد یک پزشک با توجه به محل خدمت و نوع رشته ایی که درآن تخصص دارد می تواند متفاوت باشد.در یک آمار متوسط حقوق یک پزشک عمومی نزدیک به سه میلیون برآورد شده است اما در مورد پزشکان متخصص آمار دقیقی در دست نیست اما بدون شک میزان دریافتی قابل قبولی دارند.

دانش لازم برای رشته پزشکی

افرادی که دانش آموخته رشته پزشکی در دانشگاه هستند می توانند در این زمینه فعالیت کنند. البته در صورت تمایل می توانند با گذراندن دوره در مقاطع بالاتر در یکی از رشته های زیر مدرک تخصصی دریافت کنند. جراحی کلیه و مجاری ادراری , بیماری های پوست , جراحی مغز و اعصاب , بیماری های قلب و عروق , رادیولوژی , زنان و زایمان , بیماری های عفونی , بیماری های داخلی , روانپزشکی ,  گوش، گلو، بینی و جراحی سر و گردن , ارتوپدی و....

 وظایف یک پزشک

اولین وظیفه یک پزشک کمک به حفظ سلامت افراد است و در صورت بروز بیماری کمک برای رفع آن است. داشتن احساس مسئولیت در قبال بیمار از جمله وظایف اخلاقی یک پزشک حاذق است. پیگیری وضعیت بیمار و دادن مشاوره های لازم از جمله مواردی است که یک پزشک باید در انجام آن کوشا باشد. فردی که شغل پزشکی را برای خود انتخاب می کند باید آگاه باشد که انجام یک سری از وظایف اخلاقی از جمله مواردی است که او را در رسیدن به موفقیت کمک خواهد کرد. به عنوان مثال رازدار بودن پزشک یک مساله بسیار مهم در بحث درمان است. شاید برخی از افراد تمایل نداشته باشند تا از نوع و شدت بیماری آن ها فرد دیگری مطلع باشد. روش های درمانی پیشنهادی توسط پزشک باید کاملا بررسی شوند و در صورت وجود عوارض, به صورت صادقانه با بیمار در میان گذاشته شود تا فرد بیمار بتواند به صورت آزادانه ادامه درمان را انتخاب کند. امروزه با توجه به این که علم در هر لحظه در حال تغییر است و دائما روش ها و تجهیزات جدیدی را در تمام علوم به ویژه در علم پزشکی به دنیا عرضه می کند از دیگر وظایف پزشک به روز کردن خود با علوم جدید و تجهیزات جدید پزشکی است.

مهارت های یک پزشک

از مهارت های اولیه یک پزشک مهارت شنیداری است.یک پزشک باید بتواند به خوبی به شرح حال بیمار گوش کند. گاهی ممکن است یک بیمار در اثر درد و یا خستگی از جملات مناسبی برای شرح حال خود استفاده نکند پزشک باید با آرامش او را به مسیر یک گفتگوی درست بکشد تابتواند روش درمانی مناسب را اعمال کند. مهارت انجام معاینه های صحیح بیماران از جمله مهارت های کلیدی یک پزشک است. در شرایط بحرانی امکان معاینه های طولانی مدت وجود ندارد یک پزشک باید بتواند با معاینه سریع, در مورد نحوه درمان تصمیم گیری کند.

از مهارت های دیگر پزشک حفظ خونسردی در برخورد با افرادی است که ممکن است بیماری های لاعلاجی داشته باشند.یک پزشک باید با آرامش با فرد بیمار صحبت کند و اطلاعات لازم را درباره بیماری به آن ها بدهد و درباره ی روش های درمانی موجود نیز صحبت کند.دادن امید به بیماران از مهمترین وظایف یک پزشک است. در صورتی که یک پزشک مسئولیت مدیریت یک بخشی از بیمارستان و یا درمانگاه را برعهده دارد باید دارای مهارت های مدیریتی نیز باشد. از طرفی باید یک پزشک بتواند در  تعداد جلسات کم بیمار را مداوا کند و نیازی به حضور چندباره بیمار نباشد.

ویژگی های فردی یک پزشک

کسی شغل پزشکی را انتخاب می کند باید در وهله ی اول بسیار دلسوز و مهربان باشد تا بتواند با بیمار همدردی کند و شرایط او را درک کند .یک پزشک باید ذاتا علاقه به نوع دوستی  و کمک به مردم داشته باشد.یک پزشک باید تحمل فشار کاری بالا را داشته باشد زیرا ممکن است در برخی شرایط تا ساعات طولانی در مطب مشغول ویزیت باشد و یا در بیمارستان مشغول جراحی باشد.افراد پر استرس برای انتخاب رشته پزشکی توصیه نمی شوند زیرا از ویژگی های یک پزشک خوب حفظ آرامش در بحرانی ترین شرایط ممکن است.علاقه به یادگیری و تلاش برای به روز کردن اطلاعات از جمله ویژگی هایی است که یک پزشک برای رسیدن به موفقیت به آن نیاز دارد.

دشواری های رشته پزشکی

پزشکان درکنار داشتن درآمد بالا با مشکلات زیادی نیز روبرو می شوند.گذراندن واحدهای درسی سنگین و سال های طولانی تحصیل باعث می شود تا آن ها بیشتر عمر خود را در حال مطالعه و تحصیل باشند .از طرفی پزشکان در بسیاری از موارد با افراد در شرایطی بحرانی برخورد می کنند که شرایط روحی مناسبی ندارند و نمی توانند رفتار مناسبی ازخود نشان دهند حتی گاهی کار به تهدید و فریاد می کشد که پزشکان باید صبر و حوصله شرایط آن ها را درک کنند.