تحریک مغناطیسی مغز یک روش غیر تهاجمی است که از میدان‌های مغناطیسی برای تحریک سلول‌های عصبی در مغز برای درمان اختلال افسردگی، وسواس فکری عملی استفاده نموده و جزو جدیدترین درمان میگرن است.

تحریک مغناطیسی مغز یا TMS چیست؟

تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال یا Transcranial Magnetic Stimulation که با اختصار به آن  TMS گفته می‌شود، یک روش درمان غیر دارویی و غیر تهاجمی، بدون درد با اثربخشی سریع جهت تحریک مغز است که می‌توان برای بهبود علائم و درمان طیف وسیعی از بیماری‌های مغز و اعصاب مورد استفاده قرار گیرد.

روش TMS معمولا زمانی استفاده می‌شود که سایر روش‌های درمانی موثر نبوده باشند. این روش که دارای تاییده FDA می‌باشد می‌تواند برای درمان اختلال افسردگی، وسواس فکری عملی، میگرن و آلزایمر استفاده شود. علاوه بر این، روش تحریک مغناطیسی مغز ابزاری موثر برای بازتوانی و توانبخشی در اختلال‌هایی مانند سکته مغزی، پارکینسون، دردهای نوروپاتیک، تقویت حافظه، کنترل استرس و  اضطراب و فلج بلز به شمار می‌رود.

تحریک مغناطیسی مغز برای درمان اختلالاتی همچون افسردگی شدید تا متوسط، اختلال دو قطبی در فاز افسردگی ، سردردهای میگرنی و اضطراب فراگیر شامل ارسال پالس‌های مغناطیسی تکراری است که با نام تحریک مکرر مغناطیسی فراجمجمه ای (rTMS) شناخته می‌شود.

نحوه انجام تحریک مغناطیسی مغز (TMS/rTMS)

در طول جلسه TMS، یک سیم پیچ الکترومغناطیسی روی پوست سر فرد نزدیک پیشانی او قرار می‌گیرد. الکترومغناطیس بدون درد یک پالس مغناطیسی ارسال می‌کند که سلول‌های عصبی را در ناحیه‌ای از مغز که در کنترل خلق و خو و افسردگی نقش دارند تحریک می‌کند. درواقع می‌توان گفت که این پالس مغناطیسی، نواحی از مغز را فعال می‌کند که در اثر بیماری، فعالیتشان کاهش یافته است.

اگرچه چرایی عملکرد TMS به طور کامل درک نشده است، اما به نظر می‌رسد این تحریک مغناطیسی عملکرد مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد و به نوبه خود علائم بیماری را کاهش می‌دهد و خلق و خو را بهبود می‌بخشد.

دستگاه تحریک مقناطیسی مغز به دلیل استفاده از یک سیستم خنک‌کننده مبتنی بر مکش هوا و همچنین تولید جریان الکتریکی در کویلی که بر روی سر قرار گرفته صداهایی را ایجاد می‌نماید. این صداها آسیبی به آستانه شنیداری مراجع وارد نمی‌کند اما در صورتی که باعث آزار وی شود می‌توان از گوش‌گیر استفاده کرد.

تحریک مغناطیسی مغز TMS

عوارض جانبی تحریک مغناطیسی مغز

عوارض جانبی روش درمانی تحریک مغناطیسی (TMS/rTMS) معمولا خفیف تا متوسط هستند و مدت کوتاهی پس از یک جلسه بهبود می‌یابند و به مرور زمان با جلسات اضافی کاهش می‌یابند.

یکی از شایع ترین عوارض درمان TMS، سردرد است. این عارضه جانبی ناشی از پاسخ پوست سر به میدان مغناطیسی دستگاه است. معمولا در طی جلسات ۱ الی ۳ درمانی TMS وقوع این عارضه جانبی محتمل است.

درمان با TMS باعث تشدید میگرن نمی‌شود. سردرد ناشی از عوارض TMS صرفا بر اساس واکنش پوست سر به میدان مغناطیسی دستگاه است. بنابراین اتفاقی در سطح قشر مغز روی نمی‌دهد که باعث سردرد شود. در صورت وقوع سردرد می‌توانید از مسکن‌های معمول (ژلوفن) استفاده کنید. معمولا این سردردها استمرار پیدا نمی‌کنند و بعد از مدتی برطرف می‌شوند.

به طور کلی عوارض تحریک مغناطیسی مغز شامل موارد زیر است:

• سردرد
• ناراحتی پوست سر در محل تحریک
• سوزن سوزن شدن، اسپاسم یا انقباض عضلات صورت
• سبکی سر
• تشنج (در افراد با سابقه تشنج و یا سابقه فامیلی تشنج)

برای جلوگیری از تشنج چه اقداماتی باید انجام شود؟

یکی از عارضه‌های جانبی احتمالی TMS تشنج مخصوصا در افراد با سابقه صرع است. تا قبل از سال ۱۹۹۵ هیچ چارچوب بالینی مشخصی برای مسائل ایمنی کار با دستگاه وجود نداشت برای همین هم بیشترین تشنج‌ها که حدودا نزدیک به ۱۰ مورد است تا آن زمان گزارش شد. از آن زمان تاکنون با به کار بردن راهبردهایی در جهت ارتقاء ایمنی، میزان تشنج ناشی از TMS به حداقل رسیده است.

افزایش میزان خطر وقوع تشنج به مواردی نظیر مصرف الکل، وابستگی به داروهای بنزودیازپین، استفاده از داروهای روانپزشکی که بر روی آستانه تشنج اثر میگذارند بستگی دارد. به همین دلیل قبل از شروع درمان تمامی موارد احتمالی موثر بر تنشج توسط پزشک چک می‌گردد.

نحوه آمادگی برای درمان با تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال

قبل از درمان با روش TMS ممکن است به موارد زیر نیاز داشته باشید:

• معاینه فیزیکی و احتمالا انجام برخی آزمایشات
• ارزیابی برای بحث در مورد اختلال بیمار

آمادگی برای درمان تحریک مغناطیسی مغز

این بررسی‌ها به پزشک کمک می‌کند تا مطمئن شود که TMS ایمن است و گزینه خوبی برای شماست. همچنین اگر باردار هستید یا در فکر باردار شدن هستید و یا هر گونه فلز یا وسایل پزشکی کاشته شده در بدن خود دارید، حتما پزشک خود را در جریان قرار دهید.

در برخی موارد، افرادی که دارای ایمپلنت یا دستگاه‌های فلزی هستند می توانند TMS داشته باشند. با این حال، به دلیل میدان مغناطیسی قوی تولید شده در طول درمان تحریک ترانس کرانیال، این روش برای برخی از افرادی که دارای دستگاه‌های زیر هستند توصیه نمی‌شود:

• گیره یا سیم پیچ آنوریسم
• استنت‌ها
• محرک‌های کاشته شده
• کاشت عصب واگ یا محرک‌های عمقی مغز
• وسایل الکتریکی کاشته شده، مانند ضربان ساز یا پمپ‌های دارویی
• الکترودهایی برای نظارت بر فعالیت مغز
• کاشت حلزون شنوایی
• هر گونه ایمپلنت مغناطیسی
• قطعات گلوله
• هر وسیله فلزی یا شی دیگری که در بدن شما کاشته شود

سایر مواردی که پیش از انجام TMS لازم است به اطلاع پزشک برسانید عبارتند از:

• اگر در حال مصرف داروی خاصی هستید، از جمله داروهای با نسخه یا بدون نسخه، مکمل‌های گیاهی، ویتامین‌ها و سایر مکمل‌ها
• سابقه تشنج یا سابقه خانوادگی صرع
• اگر دارای سایر اختلالات سلامت روان (غیر از اختلالی که برای درمان آن قصد انجام TMS دارید) هستید مانند سوء مصرف مواد، اختلال دوقطبی یا روان‌پریشی
• آسیب مغزی ناشی از بیماری یا آسیب، مانند تومور مغزی، سکته مغزی یا ضربه مغزی
• سردردهای مکرر یا شدید
• اگر قبلا تحت درمان TMS قرار گرفته‌اید

در اولین جلسه درمان تحریک مغناطیسی مغز چه کارهایی انجام می‌شود؟

TMS معمولا در مطب یا کلینیک پزشک متخصص مغز و اعصاب انجام می‌شود. برای موثر بودن درمان، نیاز است یک سری جلسات درمانی به صورت مداوم انجام شود. به طور کلی، جلسات به صورت روزانه و پنج بار در هفته به مدت چهار تا شش هفته انجام می‌شود.

قبل از شروع درمان، پزشک باید بهترین مکان برای قرار دادن آهنرباها روی سر و بهترین دوز انرژی مغناطیسی را برای شما شناسایی کند. اولین جلسه درمانی معمولا حدود ۲۰ دقیقه طول می‌کشد.

تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال

به احتمال زیاد در اولین جلسه درمانی TMS اقدامات زیر انجام می‌شود:

• شما به اتاق مخصوص می‌روید و از شما می‌خواهند که روی یک صندلی دراز بکشید و گوش گیرهایی به شما می‌دهند تا در طول درمان استفاده کنید.
• یک سیم پیچ الکترومغناطیسی روی سر شما قرار می‌گیرد و به طور مکرر خاموش و روشن می‌شود تا پالس‌های تحریک کننده تولید کند. این عمل منجر به تولید صدای ضربه زدن یا کلیک می‌شود که معمولا چند ثانیه طول می‌کشد و پس از آن یک مکث ایجاد می‌شود
• پزشک مقدار انرژی مغناطیسی مورد نیاز را با افزایش دوز مغناطیسی تعیین می‌کند تا زمانی که انگشتان یا دستان شما منقبض شوند. که به عنوان آستانه حرکتی شما شناخته می‌شود و به عنوان یک نقطه مرجع در تعیین دوز مناسب برای شما استفاده می‌شود. در طول دوره درمان، بسته به علائم و عوارض جانبی، میزان تحریک را می‌توان تغییر داد.

پس از پایان هر جلسه درمانی می‌توانید به فعالیت‌های عادی روزانه خود بازگردید.

اثر بخشی تحریک عصبی مغز به چه میزان است؟

اگر TMS برای شما موثر باشد، علائم اختلال شما بهبود می‌یابند و یا به طور کامل از بین می‌رود. کاهش علائم ممکن است چند هفته طول بکشد. اثربخشی روش تحرثک مغناطیسی مغز ممکن است با کسب اطلاعات بیشتر در مورد تکنیک‌ها، تعداد تحریکات مورد نیاز و بهترین محل‌های قرارگیری روی مغز برای تحریک بهبود یابد.

پس از تکمیل یک سری درمان TMS، مراقبت‌های استاندارد مانند دارو درمانی و روان درمانی ممکن است به عنوان درمان مداوم توصیه شود. با این حال، اگر اختلال فرد با استفاده از تحریک عصبی مغز بهبود یافت اما بعدا علائمی را تجربه کرد، درمان TMS شما می تواند تکرار شود. این سری درمان را القای مجدد می‌نامند.

متخصص مغز و اعصاب کیست؟ و چه کاری انجام می‌دهد؟

دکتر متخصص مغز و اعصاب پزشکی است که ابتدا هفت سال دوره پزشکی عمومی را گذرانده باشد و بعد از اینکه در آزمون تخصصی قبول می‌شود، چهار سال دوره مغز و اعصاب یا نورولوژی را می‌گذراند. در این دوره فرد در مورد بیماری‌هایی که به هر نحوی آسیبی به سیستم مغز، نخاع و اعصاب محیطی انسان و یا محل اتصال عصب به عضله و یا عضلات انسان وارد شود را آموزش می‌بیند.

برخی از بیماری‌هایی که در اثر آسیب به مغز ایجاد می‌شوند شامل موارد زیر است:

1. بیماری‌هایی مانند سکته مغزی
2. بیماری‌هایی که باعث کوچک شدن مغز می‌شوند مانند آلزایمر، بیماری‌های لوی‌بادی، بیماری پارکینسون
3. بیماری‌های التهابی مغز مانند ام اس، نورولومیت اپتیکا (NMO)، بیماری دویک
4. بیماری‌هایی که در اثر التهاب سایر قسمت‌های بدن مغز را درگیر می‌کند مانند واسکولیت‌ها
5. سرگیجه
6. انواع سردردها
7. بیماری‌هایی که نخاع و بصل‌النخاع درگیر بشوند مانند als
8. بیماری‌های درگیری اعصاب محیطی مانند گیلن‌باره، cidp و میوپاتی‌ها

در این بین بیماری‌هایی مانند تومورهای مغزی و یا تومورهای نخاع چون علائمی شبیه به علائم سایر درگیری‌های مغزی دارند، باید به بهترین متخصص مغز و اعصاب مراجعه نمود تا پس از بررسی به درستی تشخیص داده شوند.

چه زمانی باید به پزشک مغز و اعصاب مراجعه کنیم؟

هر زمان علائم زیر دیده شود باید به بهترین متخصص مغز و اعصاب مراجعه شود:

1. سردرد
2. سرگیجه، تاری دید و دو بینی
3. تهوع و استفراغ‌های مداوم که هیچ علت گوارشی و عفونی ندارند
4. تشنج
5. لرزش دست
6. کندی حرکات
7. سفتی اندام‌ها
8. کوچک شدن عضلات
9. دردهای عضلانی ناگهانی
10. خواب رفتگی، لمس شدن و گز گز و مور مور یک طرف بدن
11. کاهش قدرت یک یا دو اندام تحتانی یا دو اندام فوقانی
12. قدرت عضلانی یک طرف بدن غیر قرینه بشود.
13. اختلال عدم تعادل وجود داشته باشد.
14. احساس کند که یک اندامش را حس نمی‌کند و کنترل آن از دستش خارج شده است و یا یک نیمه بدن را نمی‌تواند کنترل کند.
15. تکلم دچار اختلال شده و لغات یادش نمی‌آید.
16. حافظه دچار اختلال شود.
17. یک چشم نابینا شده و سپس خوب شده
18. تاری دید گذرا

بهترین متخصص مغز و اعصاب در تهران

بهترین دکتر مغز و اعصاب کیست؟ چه ویژگی‌هایی دارد؟

بهترین دکتر مغز و اعصاب کسی است که در ابتدا علائم مریض را گوش بدهد و آن‌ها را لیست کند و سپس بر اساس علائم مریض مشاهدات بالینی را انجام دهد.

پس از آن از طریق علائمی که بیمار می‌گوید و معاینه‌ای که انجام می‌دهد تشخیص دهد که کدام قسمت از سیستم اعصاب مرکزی درگیر است. مثلا مغز یا ساقه مغز درگیر است و یا مخچه یا نخاع درگیر است.

اگر نخاع درگیر بود تشخیص دهد کدام قسمت از نخاع درگیر است مثلا گردن، نخاع پشتی و یا نخاع کمری. تشخیص دهد که آیا بیماری اعصاب محیطی وجود دارد و بر اساس آن تشخیص اولیه که می‌دهد برای اثبات فرضیه درخواست پاراکلنیک می‌کند.

برخی از پاراکلینیک‌هایی که در نورولوژی وجود دارد و توسط متخصص مغز و اعصاب به بیمار پیشنهاد داده می‌شود، عبارتند از:

1. نوار مغز
2. سونوگرافی عروق گردن و مغز
3. نوار چشم
4. نوار عصب و عضله
5. ام آر آی از نواحی مختلف مغز با تکنیک‌های مختلف؛ یعنی اینکه با توجه به اینکه به دنبال چه بیماری هستید، بر اساس آن درخواست ام آر آی مخصوص آن کار را کند.

در نهایت بر اساس ام آر آی تشخیص صحیح داده می‌شود و بر اساس آن تشخیص، اقدام درمانی مناسب انجام می‌شود تا مریض در کوتاهترین زمان درمان شود. در این بین ممکن است آزمایشات خون خاصی نیز لازم باشد.

دکتر خوب مغز و اعصاب در تهران

تفاوت متخصص مغز و اعصاب با جراح مغز و اعصاب

دو رشته که از نظر اسمی شبیه به هم هستند و با یکدیگر نیز همپوشانی دارند، جراح مغز و اعصاب و داخلی مغز و اعصاب می‌باشد. داخلی مغز و اعصاب یا نورولوژی در زمینه بیماری‌هایی است که سیستم اعصاب مرکزی را دچار آسیب می‌کنند.

برخی از این موارد عبارتند از:

1. انواع تومور
2. سکته که خون‌رسانی به مغز را مختل می‌کند.
3. اختلالات عملکرد مغزی مانند آلزایمر و بیماری پارکینسون
4. التهابات و عفونت

در صورتی که بیمار مشکلاتی مانند تومورهای مغزی، تومورهای نخاعی، آنومالی مغزی، دیسک کمر و دیسک گردن داشته باشد، نیاز به نمونه‌برداری و جراحی خواهد داشت و باید زیر نظر جراح مغز و اعصاب باشد.

در سایر مواردی که در بالا اشاره شد و در موارد تشخیصی (مثلا فردی با سرگیجه به پزشک مراجعه می‌کند و پس از انجام بررسی‌ها مشخص می‌شود که فرد دارای تومور شوانومای گوش است)، فرد باید به متخصص مغز و اعصاب داخلی مراجعه کند.

بنابراین مرحله تشخیص زیر نظر پزشک مغز و اعصاب داخلی انجام می‌شود و پس از اینکه مشخص شد که فرد تومور دارد و یا برای برطرف کردن این مشکل نیاز به نمونه‌برداری یا عمل جراحی است، فرد به جراح مغز و اعصاب ارجاع داده می‌شود.

به طور کلی موارد زیر نمونه‌هایی از بیماری‌هایی هستند که در زمینه داخلی مغز و اعصاب یا نورولوژی هستند:

1. پارکینسون
2. ام اس
3. سردرد
4. سرگیجه
5. دو بینی و تاری دید

اگر عاملی پیدا شود که نیاز به نمونه‌برداری یا جراحی داشته باشد، فرد به جراح مغز و اعصاب ارجاع داده می‌شود.

تفاوت دکتر مغز و اعصاب و جراح مغز و اعصاب

تفاوت متخصص مغز و اعصاب و روانپزشک چیست؟

رشته دیگری که با مغز و اعصاب همپوشانی دارد، روانپزشکی است. خیلی از اوقات و در بسیاری از بیماری‌های روانپزشکی مانند افسردگی، روان‌پریشی، اسکیزوفرنی و بیماری‌های اضطرابی، علائم بیماری شبیه به علائم بیماری‌های مغز و اعصاب است.

در واقع می‌توان گفت که این بیماری‌های روان‌پزشکی می‌توانند علائم بیماری‌های مغز و اعصاب را تقلید کنند.

وظیفه دکتر متخصص مغز و اعصاب در این وضعیت این است که اثبات کند سیستم مغزی سالم است و پس از اثبات سلامت سیستم مغز و اعصاب شامل مغز، مخچه، نخاع، بصل‌النخاع و اعصاب محیطی، درمان فرد باید تحت اقدامات روان‌پزشکی و روان‌کاوی زیر نظر متخصص روان‌پزشک یا روان‌کاو انجام شود تا علائم بیمار کاهش پیدا کند.

در مشاهدات اولیه و در مراجعه اول هم می‌توان متوجه شد که چه علائمی بیشتر به سمت بیماری‌های روان‌پزشکی است. این علائم عبارتند از:

1. افرادی که به هر طریق افکار خودکشی و یا اقدام به خودکشی کرده‌اند. این افراد حتما باید به روان‌پزشک مراجعه کنند.
2. کسانی که به هر نحوی صدای اضافه می‌شنوند و تصاویر اضافه می‌بینند. اصطلاحا توهم بینایی و یا توهم شنوایی، درواقع illusion و delusion دارند.
3. وسواس‌های خیلی شدید مثلا افرادی که ساعت‌ها در حمام هستند یا ساعت‌ها ظرف می‌شویند.
4. افرادی که به هر دلیلی عملکرد زندگیشان به دلیل اختلالات رفتاری مشکل پیدا کرده است.

اما به طور کلی در سایر موارد، مثلا اگر فردی دچار خواب‌رفتگی یک طرف بدن است، باید به بهترین دکتر مغز و اعصاب تهران مراجعه کند تا بیماری‌های مختلف مانند ام اس، تومور، سکته و سایر علل بررسی شود.

تفاوت فوق متخصص مغز و اعصاب و روانپزشک

خدماتی که توسط دکتر مغز و اعصاب ارائه می‌شود

برخی از خدماتی که توسط دکتر مغز و اعصاب پیشنهاد و ارائه می‌شود عبارتند از:

1. نوروفیدبک
2. تحریک مغناطیسی مغز (TMS/rTMS)
3. نوار مغز
4. نوار عصب و عضله
5. سونوگرافی داپلر عروق مغزی

بهترین کلینیک مغز و اعصاب در تهران کجاست؟

یکی از دیگر از سوالاتی که خیلی از بیماران به دنبال آن هستند این است که بهترین کلینیک مغز و اعصاب در تهران کجاست و چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟! بهترین کلینیک داخلی مغز و اعصاب تهران علاوه بر این که باید محیطی آرام را در اختیار مراجعه‌کنندگان قرار دهد، نیازمند ویژگی‌هایی است که در ادامه بیان شده است:

1. استفاده از کادر مجرب
2. حضور بهترین متخصصین و درمانگران در کلینیک
3. تجهیزات پیشرفته و مدرن روز دنیا جهت انواع تست‌های پاراکلینیک و درمان و بهبود بیماران مانند نوروفیدبک ILF، تحریک مغناطیسی مغز (rTMS)، نوار مغز، نوار عصب و عضله و سونوگرافی داپلر عروق مغزی

تجهیزات پیشرفته در کلینیک داخلی مغز و اعصاب

برخی از تجهیزات و دستگاه‌های پیشرفته که در کلینیک مغز و اعصاب دکتر حمیدرضا رخصت‌یزدی استفاده می‌شود شامل موارد زیر است:

1. نوروفیدبک ILF
2. تحریک مغناطیسی مغز (rTMS)
3. نوار مغز (EEG)
4. نوار عصب و عضله
5. سونوگرافی داپلر عروق مغزی

نوروفیدبک ILF

نوروفیدبک در واقع یک فرآیند یادگیری است و بر اساس شرطی‌سازی امواج مغزی عمل می‌کند. نوروفیدبک ILF جدیدترین روش درمان با نوروفیدبک است و مانند آینه‌ای برای مغز عمل می‌کند و با نشان دادن عملکرد مغز به خودش، باعث بهبود و درمان فرد می‌شود که به این فرآیند خود تنظیمی می‌گویند.

تحریک مغناطیسی مغز (rTMS)

تحریک مغناطیسی مغز یک روش درمان غیر دارویی و غیر تهاجمی، بدون درد با اثربخشی سریع جهت تحریک مغز است که می‌توان برای بهبود علائم و درمان طیف وسیعی از بیماری‌های مغز و اعصاب مورد استفاده قرار گیرد.

نوار مغز (EEG)

تست نوار مغزی برای تشخیص فعالیت الکتریکی مغز انجام می‌شود. در این تست، از صفحه‌های فلزی کوچکی به نام الکترود استفاده می‌شود که به سر متصل می‌شوند.

نوار عصب و عضله

تست نوار عصب و عضله (EMG) یک روش تشخیصی برای ارزیابی سلامت عضلات و سلول‌های عصبی که آن‌ها را کنترل می‌کنند (نورون‌های حرکتی) می‌باشد.

سونوگرافی داپلر عروق مغزی

سونوگرافی داپلر مغز و کاروتید گردن روشی ساده و بی‌خطر می‌باشد که متخصص مغز و اعصاب توسط آن خونرسانی مغز را بررسی و عروق اصلی مغز را از نظر میزان جریان خون و باز بودن رگها ارزیابی می‌کند.

برای کدام بیماری‌ها به کلینیک مغز و اعصاب مراجعه کنیم؟

برخی از بیماری‌هایی که برای درمان آن باید به کلینیک مغز و اعصاب در تهران مراجعه نمایید شامل موارد زیر است:

1. انواع سردرد و میگرن
2. پارکینسون
3. سکته مغزی
4. ام اس
5. پارکینسون
6. آلزایمر
7. تشنج و صرع
8. سرگیجه
9. اختلالات خواب
10. و …

کلینیک داخلی مغز و اعصاب تهران

سردرد چیست؟

به دردی که از سر یا بخش بالایی گردن شروع می‌شود، سردرد می‌گویند. منشا درد بافت‌ها و ساختارهایی است که جمجمه یا مغز را دربر می‌گیرد؛ چرا که خود مغز هیچ عصبی ندارد تا باعث ایجاد حس درد شود. سردرد می‌تواند سنگین، تیز، ضربان‌دار، مداوم، دوره‌ای، خفیف یا شدید باشد.

میگرن چیست؟

میگرن به مجموعه‌ای از علائم عصبی ناتوان کننده می‌گویند که اغلب باعث درد شدید تکرارشونده در یک طرف سر می‌شود. در یک سوم از حملات و سردردهای میگرنی، درد در هر دو طرف سر ایجاد می‌شود.

سکته مغزی چگونه رخ می‌دهد؟

معمولا سکته مغزی از مشکلات ایجاد شده در رگ‌های خونی داخل یا خارج مغز ناشی می‌شود. پلاک‌هایی که از کلسترول، کلسیم، چربی و مواد دیگر تشکیل شده‌اند در دیواره رگ تجمع می‌کنند و موجب تصلب شرایین می‌شوند.

بیماری ام اس

بیماری ام اس (MS) یک بیماری طولانی مدت است که می‌تواند بر مغز، نخاع و اعصاب بینایی چشم‌ها تاثیر بگذارد. بیماری ام اس باعث مشکلاتی در بینایی، تعادل، کنترل عضلات و سایر عملکردهای بدن می‌گردد.

پارکینسون

بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی پیش‌رونده است که بر نحوه حرکت، صحبت و نوشتن فرد تاثیر می‌گذارد. علائم بیماری پارکینسون به تدریج ظاهر می‌شوند و ممکن است بیماری با لرزش خفیف دست شروع شود.

بیماری آلزایمر

بیماری آلزایمر در دسته بیماری‌های دمانس یا زوال عقل جای می‌گیرد. بیماری دمانس یا زوال عقل یک بیماری تحلیل برنده بافت مغز است. آلزایمر معمولا در افراد سالمند رخ می‌دهد و موجب شکل‌گیری علائمی مثل کاهش عملکرد شناختی، حافظه، تکلم و در نهایت مشکلات حسی و حرکتی در فرد می‌شود.

تشنج و صرع

صرع یا اپی‌لپسی جزو بیماری‌های شایع مغز و اعصاب به شمار می‌رود. صرع یک اختلال مزمن است که علامت اصلی آن تشنج‌های پی در پی است.

منظور از تشنج های تکرار شونده این است که با یک بار تشنج در فرد، تشخیص صرع داده نمی‌شود و همچنین اگر عوامل محرک ایجادکننده خاصی برای تشنج وجود داشته باشد (مانند قند خون یا کلسیم پائین) در این صورت نیز به آن بیماری صرع گفته نمی‌شود.

سرگیجه

علائمی مانند احساس مشکل عدم تعادل یا چرخیدن محیط به دور سر با نام سرگیجه شناخته می‌شوند. این مشکل شیوع بالایی دارد ولی در صورتی‌که علت سرگیجه عواملی مانند فشار پایین خون و یا بیماری پارکینسون باشند می‌تواند به عارضه‌ای جدی تبدیل شود.

اختلالات خواب

هر چیزی که در قابلیت خوابیدن اختلال ایجاد کند به عنوان اختلال خواب شناخته می‌شود. اگر اقدامات زیادی مانند اختصاص دادن زمان کافی برای خواب و تبدیل کردن اتاق خواب به محلی مناسب برای استراحت را امتحان کرده‌اید اما تاثیری نداشته است، پیشنهاد می‌کنیم که به دکتر مغز و اعصاب در زمینه اختلالات خواب مراجعه نمایید.

پاسخ به این سوال که ایا بیمار سکته مغزی خوب میشود یا خیر کاملا وابسته به نوع و شدت آن است. تشخیص سکته مغزی و تماس فوری با اورژانس اولین راه درمان و پیشگیری از عوارض جدی آن است. اما فوریت‌های اورژانسی که در ساعات اولیه بعد از سکته مغزی انجام می‌شود در جلوگیری از آسیب مغز و اندام‌های حیاتی بدن بسیار سرنوشت ساز است.

اهداف درمان سکته مغزی در ساعات اولیه چیست؟

اهداف درمان سکته مغزی در ساعات اولیه شامل موارد زیر است:

1. تثبیت وضعیت و علائم حیاتی بیمار
2. تشخیص نوع و محل سکته
3. انجام درمان اورژانسی سکته مغزی و نجات جان بیمار

تثبیت وضعیت و علائم حیاتی بیمار

با کنترل کردن تنفس، فشار خون، عملکرد قلب، خونریزی، توانایی بلع و سایر علائم بالینی.

تشخیص نوع و محل سکته مغزی

بلافاصله پس از رساندن فرد به بیمارستان، از بیمار یک اسکن مغزی (معمولا سی تی اسکن) گرفته می‌شود. این اسکن می‌‌تواند نوع سکته مغزی را مشخص کند که انسدادی است یا خونریزی دهنده. همچنین در سی تی اسکن، محل وقوع سکته در مغز مشخص می‌شود.

این یافته‌ها به تیم پزشکی کمک می‌کند تا بهترین روش درمان اورژانسی سکته مغزی را متناسب با بیمار انتخاب کنند. آزمایش‌های خون هم برای بررسی و ارزیابی بیشتر وضعیت بیمار انجام می‌شوند.

انجام درمان اورژانسی سکته مغزی و نجات جان بیمار

نوع درمان اورژانسی سکته مغزی به علت و نوع آن بستگی دارد که در ادامه مقاله به آن می‌پردازیم.

روش‌های درمان اورژانسی سکته مغزی چیست؟

برای اینکه بدانیم ایا بیماران سکته مغزی خوب میشوند یا خیر، ارزیابی دقیق بیمار و تسریع در شروع روند درمان برای ریکاوری و بهبودی بهتر بیمار حیاتی است. هرچه زمان بیشتری را از دست دهید، سلول‌های مغزی بیشتری از بین می‌روند و مغز بیشتر آسیب می‌بیند. بنابراین به محض این که متوجه علائم سکته شدید با ۱۱۵ تماس بگیرید.

درمان اورژانسی سکته مغزی به نوع سکته و این که کدام بخش از مغز آسیب دیده، بستگی دارد. ما در درمان هر نوعی از سکته مغزی هدف خاصی را در پیش می‌گیریم. مثلا هدف در درمان سکته‌ انسدادی یا ایسکمیک، برطرف کردن انسداد و برقراری مجدد جریان خون یا به عبارتی درمان گرفتگی رگهای مغز است، اما در درمان سکته‌ خونریزی دهنده یا هموراژیک، هدف کنترل خونریزی است.

درمان سکته مغزی ایسکمیک یا انسدادی

از آنجا که در سکته مغزی ایسکمیک عروق مغزی به دلایل مختلف مسدود می‌شوند، اولین هدف در درمان اورژانسی سکته مغزی ایسکمیک، باز کردن مسیر عروق خونی و رسیدن مجدد خون به بافت مغز است تا از آسیب بیشتر جلوگیری شود.

روش‌های درمانی زیاد و مشابهی برای برطرف کردن انسداد و گرفتگی عروق وجود دارد. در حقیقت سکته مغزی انسدادی اگر از نوع خفیف و گذرا باشد، با دارو درمانی غالبا خوب می‌شود و احتیاج به جراحی نیست.

انواع درمان های اورژانسی سکته مغزی انسدادی

درمان های اورژانسی سکته مغزی انسدادی به دو دسته تقسیم می‌شود:

1. دارو درمانی که روش غیر تهاجمی است.
2. جراحی که روش تهاجمی است.

روش غیر تهاجمی؛ دارو برای درمان سکته مغزی

یکی از مهمترین بخش‌های درمان اورژانسی سکته مغزی، دارو درمانی است تا فرد را زنده نگه دارد. نقش اصلی این داروها جلوگیری از تشکیل لخته‌های خونی و از بین بردن این لخته‌ها، پایین آوردن فشار خون و کاهش میزان کلسترول است.

انواع دارو برای درمان سکته مغزی عبارتند از:

1. داروهای حل کننده‌ لخته خون
2. داروهای فعال کننده پلاسمینوژن بافتی یا TPA
3. داروهای ضد انعقاد خون (Anticoagulant)
4. داروهای ضد پلاکتی (antiplatelet)
5. داروهای استاتین (Statins)
6. داروهای تنظیم فشار خون

داروهای حل کننده‌ لخته خون

داروهای حل کننده‌ لخته خون می‌توانند انسداد را برطرف کنند و مسیر رگ را باز کنند. این کار باعث کاهش صدمات بیشتر مغزی می‌شود.

داروهای فعال کننده پلاسمینوژن بافتی یا TPA

داروهایی مثل فعال کننده پلاسمینوژن بافتی یا TPA (Tissue plasminogen activator)، به عنوان درمان کننده‌های طلایی برای لحظات اولیه سکته ایسکمی هست که به فرد تزریق می‌شود. این دارو می‌تواند شریان‌‌های مسدود شده را در برخی از بیماران مبتلا به سکته ایسکمیک باز کند.

همچنین شدت سکته را کاهش داده و برخی از عوارض آن را معکوس کند. البته نمی‌توان برای تمام بیمارانی که به سکته انسدادی یا ایسکمیک دچار شده‌اند از این دارو استفاده کرد.

اگر درمان دارویی در ۳ تا ۴ ساعت اول پس از شروع علائم آغاز شود، می‌تواند به سرعت لخته‌ خون موجود در عروق را حل کرده و مسیر رگ را باز کند. مطالعات نشان داده، افرادی که داروی TPA را در همان ساعات اولیه دریافت می‌کنند، کمتر دچار ناتوانی و صدمات مغزی می‌شوند و احتمال اینکه بیمار سکته مغزی خوب شود زیاد است.

داروهای ضد انعقاد یا لخته خون (Anticoagulant)

این داروها می‌توانند از تشکیل لخته خون و بزرگ شدن لخته خون‌‌های موجود جلوگیری ‌کنند، به همین دلیل از این داروها برای جلوگیری از ایجاد سکته مغزی و یا برای درمان اورژانسی سکته انسدادی و TIA یا حمله‌ ایسکمی زودگذر استفاده می‌کنند. یکی از شایع‌ترین داروهای ضد ‌انعقاد خون هم وارفاین است. داروهای ضد انعقادی و ضد پلاکتی باید در ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از شروع علائم سکته استفاده شوند.

داروهای ضد پلاکت خون (antiplatelet)

پلاکت‌ها با چسبیدن به یکدیگر باعث ایجاد لخته‌ خون می‌شوند و عاملی هستند که وقتی انگشتتان را می‌برید با ایجاد لخته‌ خون در ناحیه‌ زخم جلوی خونریزی بیشتر را می‌گیرند. این داروها از به هم چسبیدن پلاکت‌‌های خون جلوگیری کرده و باعث می‌شوند که لخته شدن خون کمتر و سخت‌تر اتفاق افتد.

از این داروها برای درمان اورژانسی سکته‌ انسدادی و یا جلوگیری از خطر سکته‌ بعدی استفاده می‌شود. یکی از شایعترین داروهای ضد پلاکت خون آسپرین است که می‌تواند با توجه به شرایط بیمار یکی از اولین اقدامات درمانی در برابر صدمات سکته مغزی باشد. این دارو معمولا اولین خط دفاعی در برابر آسیب و عوارض سکته است.

داروهای استاتین (Statins)

این داروها سطح بالای کلسترول خون را کاهش می‌دهند و باعث کم شدن خطر بروز سکته‌ بعدی می‌شوند. داروهای استاتین از تولید آنزیمی که باعث تبدیل کلسترول به پلاک چربی می‌شود، جلوگیری می‌کنند.

پلاک چربی ماده‌‌ای چسبناک و چرب است که در درون دیواره‌ عروق رسوب می‌کند و سکته‌ قلبی و مغزی ایجاد می‌کند.

داروهای تنظیم فشار خون

فشارخون بالا می‌تواند پلاک‌های چربی را که داخل عروق چسبیدند و رسوب کردند، از دیواره‌های رگ کنده و جدا کند. این کار باعث می‌شود پلاک‌های چربی آزادانه در خون حرکت کرده و در عروق باریک بدن مثل مویرگ‌های مغزی و قلبی گیر افتاده و مسیر عبور خون را مسدود کنند. بنابراین داروهای تنظیم فشار خون با کاهش و کنترل فشار خون می‌توانند از بروز مجدد سکته جلوگیری کنند.

روش های تهاجمی درمان سکته مغزی

روش های تهاجمی در درمان سکته مغزی عبارت است از:

1. خارج کردن لخته خون (ترومبکتومی)
2. استنت گذاری
3. جراحی

خارج کردن لخته خون (ترومبکتومی)

در این روش، پزشک یک لوله نازک به داخل یکی از شریان‌های بزرگ بیمار مثل شریان ران (از محل کشاله‌ ران) وارد می‌کند و آن را به سمت عروق خونی مغز هدایت می‌کند. در واقع این روش تهاجمی برای اطمینان از اینکه با سرعت بیشتری بیمار سکته مغزی خوب میشود و خطر آسیب به اندام‌های حیاتی کمتر می‌شود، انجام می‌گیرد.

سپس به وسیله یک دستگاه، لخته‌ خون را از درون رگ بیرون می‌کشد تا جریان خون به حالت طبیعی خودش برگردد. این روش نیز در صورتی که بین ۶ تا ۲۴ ساعت اولیه انجام شود، می‌تواند موفقیت آمیز باشد. ترومبکتومی می‌تواند جان افراد را نجات دهد و ناتوانی بعد از سکته را کم کند. این روش امروزه پایه درمان بسیاری از بیماران مبتلا به سکته انسدادی یا ایسکمیک است.

استنت گذاری

با مشخص شدن جای دقیق رگ مسدود شده و محل وجود لخته یا پلاک چربی، می‌توان با گذاشتن یک استنت (یک لوله فلزی یا پلاستیکی) مسیر رگ را باز کرد.

عمل جراحی سکته مغزی

اگر هیچکدام از روش‌‌ها موثر و کافی نباشند ممکن است عمل جراحی انجام شود. در جراحی ممکن است برای باز کردن عروق از کاتتر (لوله نازک) استفاده شود و در مواردی که لخته خون خیلی بزرگ باشد جراح مجبور به باز کردن عروق شود. در صورت ورم کردن مغز هم انجام عمل جراحی برای از بین بردن تورم و کاهش احتمال خونریزی مجدد در سکته‌ های هموراژیک یا خونریزی دهنده ضروری است.

درمان سکته خونریزی دهنده یا هموراژیک

سکته مغزی هموراژیک که در نتیجه خونریزی و پارگی عروق به ‌وجود می‌آید، خطر بسیار جدی دارد و آن را با داروهای فعال‌کننده پلاسمینوژن بافتی (tPA) نمی‌توان درمان کرد. این نوع از سکته دوران نقاهت طولانی‌تری نسبت به سکته انسدادی یا ایسکمیک دارد.

انواع روش های درمان سکته مغزی هموراژیک

در درمان سکته مغزی هموراژیک هم روش ‌های مختلفی وجود دارد، که عبارتند از:

1. دارو درمانی
2. کویلینگ (Coiling)
3. گیره بستن یا کلمپ (Clamping)
4. عمل جراحی

دارو درمانی در سکته مغزی هموراژیک

برخی از انواع دارو برای درمان سکته مغزی شامل موارد زیر است:

• داروهای لخته کننده خون
• داروهای کاهنده فشار خون

داروهای لخته ‌کننده‌ خون

بر خلاف سکته مغزی انسدادی یا ایسکمیک که در آن به فرد داروهای ضد لخته شدن خون داده می‌شود، در این نوع سکته از داروهایی که منجر به لخته شدن خون می‌شوند استفاده می‌گردد تا با لخته کردن خون، خونریزی را متوقف کنند. در نتیجه هر نوع رقیق کننده‌ای که در خون باشد، کاهش پیدا می‌کند.

داروهای کاهنده‌ فشار خون

داروهای کاهنده فشار خون باعث کاهش میزان خونریزی، کاهش خطر تشنج و کاهش میزان انقباض عروق می‌شوند. با استفاده از آن‌ها خونریزی کمتر شده و احتمال خطر و آسیب مغزی کاهش پیدا می‌کند.

کویلینگ (Coiling)

در این روش، جراح یک لوله‌ طویل و باریک را در محل خونریزی یا درون ناحیه‌ای که عروق ضعیفی دارد قرار می‌دهد. سپس با یک وسیله مارپیچی بخشی از دیواره رگ که ضعیف است و به بیرون برجسته شده را پر می‌کند. به این ترتیب خونریزی در آن ناحیه قطع می‌شود.

گیره بستن یا کلمپ (Clamping)

با استفاده از عکس‌‌برداری‌های مغزی می‌توان آنوریسم‌‌های عروقی که هنوز خونریزی نکرده‌اند یا خونریزی آن بند آمده را مشاهده کرد. آنوریسم به حالتی گفته می‌شود که دیواره قسمتی از رگ ضعیف شده و به سمت بیرون برجسته شود، این نواحی مستعد پارگی هستند.

برای جلوگیری از خونریزی مجدد، جراح و متخصص مغز و اعصاب ممکن است با استفاده از گیره‌هایی بسیار کوچک به نام کلمپ، محل آنوریسم را ببندد. بدین ترتیب آن بخش از آنورسیم بسته شده و احتمال خونریزی مجدد و سکته کاهش پیدا می‌کند.

عمل جراحی در سکته مغزی

در مورد این نوع از سکته، پزشک تشخیص می‌دهد که آیا واقعا نیاز به جراحی هست یا نه. اگر جراح مشاهده کند که آنوریسم پاره شده، ممکن است آن رگ را جراحی کرده و برای جلوگیری از خونریزی آن را ببندد. حتی ممکن است در سکته های شدید، برای کاهش فشار داخل مغزی، نیاز باشد بخشی از جمجمه برداشته شود (کرانیوتومی).

به طور کلی هدف از انجام عمل جراحی در سکته مغزی موارد زیر است:

1. کنترل خونریزی در مغز
2. ترمیم عروق آسیب دیده
3. کم کردن فشار داخل مغز

درمان سکته مغزی با rTMS آر تی ام اس

دستگاه rTMS یا تحریک مغناطیسی مغز یکی از جدیدترین روش‌های درمانی و با تاثیرات مثبت جهت درمان سکته مغزی است که به عنوان یک روش غیرتهاجمی استفاده می‌شود.

بهبودی و پیشگیری از عوارض سکته مغزی

برای بهبودی بیشتر بعد از سکته مغزی و اطمینان از اینکه عوارض سکته مغزی سریعتر خوب شود، لازم است یکسری اقدامات هنگامی که بیمار در بیمارستان بستری است صورت گیرد.

این اقدامات عبارتند از:

1. جلوگیری از لخته شدن خون
2. جلوگیری از زخم بستر
3. آزمایش بلع توسط پرستار

جلوگیری از لخته شدن خون

درصورتی که بیمار نتواند از تخت بلند شود و راه برود، باید از لخته شدن خون (ترومبوز عروق عمقی) در پاهای بیمار جلوگیری شود تا خطر بروز مجدد سکته کاهش پیدا کند (اینکار را می‌توان با شلوارهای بادی فشاری انجام داد). به محض آن که بیمار مقداری توانایی حرکت کردن را پیدا کرد باید با کمک فرد دیگری، سعی کند بنشیند، بایستد و کم کم راه برود.

جلوگیری از زخم بستر

اگر بیمار قادر به تکان خوردن نیست و یا هوشیاری لازم را ندارد باید به طور مداوم وضعیتش را در تخت تغییر داد و از تشک مواج برقی استفاده کرد تا از ایجاد زخم بستر جلوگیری شود.

در این بیماران ضعف عضلات و مشکلات تعادلی ممکن است فرد را مستعد افتادن کند. بهتر است که در ابتدا با کمک فرد دیگری راه برود و یا از عصا یا واکر استفاده کند.

آزمایش بلع توسط پرستار

پیش از این که بیمار بتواند چیزی بخورد باید آزمایش بلع را توسط پرستار انجام دهد تا اطمینان حاصل شود که عضلاتی که عمل بلع و قورت دادن غذا را انجام می‌دهند به اندازه‌ کافی قوی هستند. این کار باعث می‌شود تا مطمئن شوید خوردن غذا باعث خفگی بیمار سکته مغزی نمی‌شود.

اهمیت توانبخشی بعد از سکته مغزی

توانبخشی بعد از سکته مغزی از اهمیت بسیاری برخوردار است. شروع به موقع توانبخشی و انجام تمرینات ورزشی بعد از سکته مغزی در یک محیط حرفه‌ای می‌تواند از بروز سایر عوارض بعد از سکته مغزی مثل تشنج، زخم بستر، آسپیراسیون، عفونت و حتی بروز سکته مجدد جلوگیری کند.

هدف اصلی توانبخشی پس از سکته مغزی بهبود کیفیت زندگی فرد و بازیابی سلامت فرد از طریق ریکاوری عصبی و عملکردی با تمرینات مناسب و تکنیک‌‌های پیشرفته است.

اغلب در ۳ ماه اول بعد از سکته نشانه‌‌های قابل توجهی از بهبودی در فعالیت‌های روزمره فرد مشاهده می‌شود. در صورتی که توانبخشی زود، منظم و مداوم انجام شود، می‌توان اکثر عوارض عصبی ناشی از سکته را کاهش داد.

سکته مغزی بر اثر گرفتگی عروق مغز یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها و مشکلات مغز و اعصاب به‌شمار می‌رود.

عروق کاروتید گردن چیست؟

عروق کاروتیدی، دو رگ بزرگ هستند که به قسمت‌های بزرگی که در جلوی مغز قرار دارند خون‌رسانی می‌کنند. این قسمت از مغز مسئول فکر کردن، گفتار، شخصیت، عملکردهای حسی و حرکتی انسان است. شما می‌توانید نبض رگ‌های کاروتیدی را در دو طرف گردن خود حس کنید. این نبض درست در زیر زاویه استخوان فکی قرار دارد.

گرفتگی و انسداد عروق کاروتید مغزی

بیماری گرفتگی عروق کاروتید یا تنگی عروق کاروتیدی مغز بدین معناست که این رگ‌ها به دلیلی دچار گرفتگی شده‌اند. دلیل گرفتگی عروق مغز اغلب تجمع رسوبات چربی و کلسترول است که به آنها پلاک گفته می‌شود.

انسداد عروق کاروتیدی نیز به حالتی گفته می‌شود که رگ کاروتید کاملا مسدود و بسته شده است. در صورت مسدود شدن عروق کاروتیدی در فرد، ریسک بروز سکته مغزی بسیار بالا است.

کنترل کردن دیابت (درمان نوروپاتی دیابتی) و سایر بیماری‌ها می‌تواند خطر بروز عوارض بلند مدت مانند گرفتگی رگهای مغز و سکته مغزی را تا حدود زیادی کاهش دهد.

در مورد یافتن بهترین راه برای حفظ سلامت مغز و عروق مغزی خود می‌توانید با بهترین دکتر مغز و اعصاب تهران مشورت کنید.

علائم انسداد عروق مغزی

بیماری عروق کاروتید معمولا هیچ علائمی ندارد تا این که نهایتا منجر به سکته مغری ایسکمیک می‌شود. به همین دلیل، بسیار مهم است که اگر دچار گرفتگی رگهای مغزی هستید به صورت مرتب به پزشک مراجعه کنید تا وضعیت شما را ارزیابی کند.

پزشک با توجه به علائم فعلی شما و سوابق پزشکی، از جمله سابقه سکته مغزی در گذشته، بهترین برنامه درمانی را برای شما تدوین می‌کند.

تغییر در سبک زندگی، دارو درمانی و انجام برخی عمل‌های جراحی از جمله روش‌های پیشگیری و درمان بیماری عروق کاروتیدی به شمار می‌رود که به کمک آن‌ها می‌توان خطر بروز سکته مغزی را کاهش داد. نتایج بلند مدت درمان شما به شدت بیماری بستگی دارد.

علت تنگی عروق مغز چیست؟

بیماری تنگی عروق مغزی معمولا بر اثر تصلب شرایین ایجاد می‌شود که در آن، پلاک‌ها (رسوبات چربی) به دیواره رگ می‌چسبند و موجب تنگی رگ می‌شوند. مشابه همین اتفاق در عروق قلبی نیز می‌افتد که موجب بیماری عروق کرونری می‌شود.

پلاک‌هایی که در دیواره رگ تجمع پیدا می‌کنند عموما از مواد زیر تشکیل شده‌اند:

• کلسترول
• چربی
• ضایعات سلولی
• پروتئین
• کلسیم

تصلب شرایین موجب تنگی و نهایتا مسدود شدن عروق مغزی می‌شود و دیواره رگ نیز به مرور زمان انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهد. به همین خاطر میزان خونی که از شریان عبور می‌کند محدود می‌شود.

لازم به ذکر است که بیماری تنگی عروق مغز خود می‌تواند بر اثر بیماری دیگری در بدن ایجاد شده باشد.

عوامل گرفتگی عروق مغزی

برخی از بیماری‌ها و مشکلات می‌تواند به عروق بدن آسیب برسانند و در نتیجه شخص را در معرض خطر ابتلا به اسپاسم عروق مغزی و تنگی رگهای کاروتیدی گردن قرار دهد.

عوامل گرفتگی رگهای مغز عبارتند از:

• فشار خون بالا موجب تضعیف دیواره رگ‌ها و آسیب‌پذیری آنها می‌شود.
• کلسترول بالا اصلی‌ترین عامل خطر برای ابتلا به گرفتگی رگ سر است.
• دیابت بر توانایی بدن در جذب قند خون تاثیر می‌گذارد و خطر بروز گرفتگی رگ های مغزی و فشار خون را بالا می‌برد.
• چاقی، خطر ابتلا به دیابت، انسداد عروق مغزی و فشار خون را بالا می‌برد.
• کم‌تحرکی و نداشتن فعالیت فیزیکی نیز احتمال بروز فشار خون بالا، دیابت و چاقی را افزایش می‌دهد.
• سیگار کشیدن موجب حساسیت و تحریک جداره داخلی رگ‌ها می‌شود و همچنین ضربان قلب و فشار خون را بالا می‌برد.
• با بالا رفتن سن، دیواره‌های رگ انعطاف‌پذیری کمتری دارند و بیشتر آسیب‌پذیر می‌شوند.
• سابقه ابتلای سایر اعضای خانواده به تصلب شرایین و بیماری‌های عروقی، ریسک بروز بیماری عروق کاروتیدی در شما را نیز افزایش می‌دهد.

علائم تنگی عروق کاروتید مغزی

بیماری عروق کاروتیدی و انسداد عروق مغز در مراحل اولیه خود، به ندرت موجب بروز علائم می‌شود. معمولا علائم بسته شدن رگهای مغزی تنها زمانی بروز می‌کنند که یکی از عروق به طور کامل یا تقریبا کامل، مسدود می‌شود.

در صورتی که رگ کاروتیدی بیش از ۸۰ درصد گرفتگی داشته باشد، تحت عنوان انسداد رگ شناخته می‌شود. در این مرحله، ریسک بروز سکته مغزی ایسکمیک گذرا بسیار زیاد است.

سکته مغزی ایسکمیک گذرا با نام سکته مغزی جزئی نیز شناخته می‌شود چرا که موجب بروز علائم سکته مغزی بین چند دقیقه تا چند ساعت می‌شود.

علائم سکته مغزی جزئی عبارتند از:

• احساس ضعف یا بی‌حسی ناگهانی در صورت، بازوها، یا پاها (معمولا در یک طرف بدن)
• اختلال تکلم یا مشکل در فهمیدن صحبت دیگران
• تاری دید ناگهانی در یک یا هر دو چشم
• سرگیجه
• سردرد شدید و ناگهانی
• افتادگی یک طرف صورت

روش های تشخیص گرفتگی رگهای کاروتیدی

اگر بیمار به هر دلیل در معرض خطر ابتلا به بیماری تنگی عروق کاروتیدی باشد، لازم است که توسط پزشک معاینه شود تا علائم ابتدایی این بیماری در او ارزیابی شده و تشخیص داده شود.

در حین معاینه فیزیکی، پزشک به صدای عروق کاروتیدی گردن گوش می‌دهد. شنیدن صدای غیرعادی از این رگ‌ها می‌توان نشان‌ دهنده احتمال گرفتگی عروق باشد. پزشک همچنین قدرت عضلانی، حافظه و توانایی گفتاری بیمار را می‌سنجد. برای تشخیص قطعی بیماری عروق کاروتیدی تست‌های دیگری نیز انجام می‌شوند.

برای تشخیص انسداد رگهای کاروتیدی می‌توان تست‌های زیر را انجام داد:

• اولتراسوند کاروتیدی
• سی تی آنژیوگرافی
• سی تی اسکن مغزی
• آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی
• اسکن ام آر آی
• آنژیوگرافی مغزی

تشخیص گرفتگی و انسداد عروق مغزی

اولتراسوند کاروتیدی و تشخیص گرفتگی رگهای مغزی

اولتراسوند کاروتیدی یک تست غیرتهاجمی است که از امواج صوتی برای اندازه‌گیری جریان و فشار خون در رگ‌ها استفاده می‌شود.

سی تی آنژیوگرافی برای تشخیص تنگی رگ مغز

در آنژیوگرافی به روش خاصی از رگ‌های بیماری عکسبرداری اشعه ایکس انجام می‌شود. یک ماده کنتراست رنگی در رگ بیمار تزریق می‌شود و سپس با کمک دستگاه سی تی اسکن از زوایای مختلفی از بیمار عکسبرداری می‌شود.

سی تی اسکن مغزی جهت تشخیص بسته بودن رگ مغز

سی تی اسکن مغزی تصاویری دقیق از مغز بیمار می‌گیرد که در آن می‌توان خونریزی مغزی را تشخیص داد.

آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی و تشخیص گرفتگی عروق مغزی

در این روش از ماده کنتراست رنگی برای متمایز کردن رگ‌های موجود در مغز و گردن استفاده می‌شود و سپس با استفاده از آهنرباهای بزرگ، تصاویر سه‌بعدی دقیق از سر و گردن گرفته می‌شود.

اسکن ام آر آی برای تشخیص گرفتگی رگهای مغزی

در روش ام آر آی مغزی بدون استفاده از ماده کنتراست رنگی، تصاویر دقیقی از بافت مغز تهیه می‌شود.

آنژیوگرافی مغزی برای تشخیص تنگی عروق مغزی

در آنژیوگرافی مغزی، پزشک یک لوله باریک و منعطف را وارد شریان کاروتیدی می‌کند. ماده کنتراست رنگی در رگ تزریق می‌شود و سپس تصاویر اشعه ایکس گرفته می‌شود تا وجود هرگونه چیز غیرعادی در شریان تشخیص داده شود. این تست نسبت به سایر تست‌ها تهاجمی‌تر است و ریسک بالاتری دارد.

درمان تنگی عروق مغزی

روش های درمان تنگی رگهای مغز عبارتند از:

• دارو درمانی
• جراحی
• تغییر در سبک زندگی

درمان گرفتگی رگهای سر با استفاده از دارو درمانی

ممکن است پزشک برای کاهش خطر بروز سکته مغزی بر اثر لخته‌های خون، داروهای آسپرین یا کلوپیدورگل را تجویز کند. پزشک همچنین در صورت نیاز، داروهایی برای کاهش کلسترول و فشار خون تجویز می‌کند. در برخی از موارد داروی وارفارین که نوعی رقیق‌کننده خون است، تجویز می‌شود.

قرص برای گرفتگی عروق مغزی

درمان تنگی عروق سر از طریق جراحی

در صورتی که گرفتگی یا انسداد رگ مغز بسیار شدید باشد عمل جراحی برای باز کردن رگ انجام می‌شود. با باز کردن گرفتگی و انسداد عروق، جریان خون به مغز افزایش پیدا می‌کند و از بروز سکته مغزی جلوگیری می‌شود.

پزشک ممکن است یکی از روش‌های زیر را برای جراحی بسته شدن رگهای سر تجویز کند:

• اندآرترکتومی کاروتید (CEA)
• استنت گذاری کاروتید(CAS)

جراحی گرفتگی عروق مغز

اندآرترکتومی کاروتید (CEA)

این عمل اغلب برای بیمارانی انجام می‌شود که به گرفتگی شریان کاروتیدی و سکته مغزی گذرا مبتلا شده‌اند. در حالی که بیمار تحت بیهوشی عمومی است، برش کوچکی در گردن او و در محل گرفتگی رگ، ایجاد می‌شود.

پزشک در ابتدا جریان خون رگ را متوقف می‌کند و سپس پلاک‌های موجود در رگ و یا قسمت آسیب‌دیده از رگ را جدا می‌کند و سپس دو قسمت رگ را به هم متصل می‌کند تا جریان خون به مغز بهبود پیدا کند.

مزایا و معایب این عمل جراحی به سن بیمار و میزان انسداد رگ و سابقه بروز سکته در بیمار، بستگی دارد.

استنت گذاری کاروتید (CAS)

استنت گذاری کاروتید روش جدیدتری است که از روش قبلی کم تهاجمی‌تر است. در این روش برش کوچکی در کشاله ران ایجاد می‌شود و سپس یک لوله‌ی باریک مخصوص از طریق رگ موجود در کشاله ران به سمت رگ کاروتیدی هدایت می‌شود.

زمانی‌که لوله به محل انسداد رگ رسید، از سر آن، بالون کوچکی در رگ شروع به بزرگ‌شدن می‌کند و برای چند ثانیه به دیواره‌های رگ فشار وارد می‌کند تا رگ را باز کند و سپس یک لوله بسیار کوچکی به نام استنت در دیواره رگ قرار داده می‌شود تا رگ را باز نگه دارد.

استنت معمولا از جنس فلزی است و به طور دائمی در این محل از رگ باقی می‌ماند. البته در مواردی ممکن است استنت از موادی ساخته شده باشد که به مرور زمان جذب بافت بدن می‌شوند.

برخی از استنت‌ها نیز دارای دارویی هستند که از انسداد مجدد رگ جلوگیری می‌کند. این روش نسبتا جدید است و در مورد تاثیر آن در پیشگیری از سکته مغزی هنوز بحث‌هایی وجود دارد.

پیشگیری از گرفتگی رگهای مغز با تغییر در سبک زندگی

برای پیشگیری از پیشروی بیماری گرفتگی رگ مغز لازم است تغییرات زیر را در عادات زندگی خود اعمال کنید:

• کشیدن سیگار را ترک کنید.
• فشار خون خود را کنترل کنید.
• دیابت خود را کنترل کنید.
• به صورت منظم به پزشک مراجعه کنید.
• رژیم غذایی سالم داشته باشید که به‌خصوص به سلامت قلب کمک می‌کند.
• از پزشک بخواهید کلسترول خون شما را چک کند و در صورت نیاز اقدام به درمان کنید.
• وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید.
• در اغلب روزهای هفته حداقل ۳۰ دقیقه ورزش کنید.

آیا تا به حال شده است که نتوانید به خوبی تفکر و تمرکز کنید یا تصورات ذهنی شما به صورت کامل واضح نباشد؟ اگر شما به‌طور مداوم احساس خستگی، حواس‌پرتی و تغییر خلق‌وخوی دارید ممکن است دچار عارضه مغز مه آلود یا خستگی مغز شده باشید.

بیماری مغز مه آلود چیست؟

با بالا رفتن سن، انسان ممکن است شروع به ضعیف شدن کرده و خطای لحظه‌ای ناشی از تفکر گیج‌کننده ممکن است شایع‌تر شود. این یک روند طبیعی است اما در برخی موارد، ممکن است ناشی از عارضه‌ای تحت عنوان مغز مه آلود باشد.

مغز مه آلود که به آن خستگی مغز یا مه مغز نیز گفته می‌شود، عارضه‌ای است که منجر به احساس فراموشی، عدم تمرکز و وضوح ذهنی در فرد می‌شود.

پیشگیری از بیماری مغز مه آلود

برای پیشگیری از بیماری مغز مه آلود و انجام اقدامات بهداشتی مناسب به منظور حفظ سلامت مغز، لازم است درک درستی از دلایل رایج خستگی مغز داشت. گاهی اوقات درمان مغز مه‌آلود از طریق اصلاح کردن کمبودهای تغذیه‌ای، تغییر داروها یا بهبود کیفیت خواب ممکن می‌شود.

مه مغزی می‌تواند همراه با سردرگمی ذهنی خفیف تا شدید باشد و معمولا بدون هیچ هشداری واقع شود. وقتی این اتفاق می‌افتد، شخص عدم تمرکز، ضعف یادآوری ذهنی و کاهش هوش ذهنی را تجربه می‌کند.

چه چیزی برای خستگی مغز خوب است؟

اگر علت خستگی مغز درمان نشوند، این وضعیت می‌تواند تا جایی ادامه پیدا کند که به صورت منفی زندگی شخصی و حرفه‌ای فرد را تحت تأثیر قرار دهد.

اگر به طور مداوم با عدم وضوح تفکر مواجه هستید و این وضعیت به جای بهبود در حال بدتر شدن است، حتما با یک پزشک مغز و اعصاب صحبت کنید.

مغز مه آلود ممکن است یه عارضه ناامیدکننده باشد، اما بهبود آن امکان‌پذیر می‌باشد. زمانی که علت ایجاد کننده آن رفع شد، عملکرد ذهن شما نیز بهتر می‌شود.

یکی از اقدامات مفیدی که در جهت پیشگری خستگی مغز می‌توان انجام داد، تقویت مغز است. عملکرد مغز انسان در طول دوره جوانی به اوج خود می‌رسد و به‌تدریج با افزایش سن کاهش پیدا می‌کند. سبک زندگی مدرن نیز نقش بسیار مهمی در کاهش توانایی‌های شناختی دارد.

برای پیدا کردن راه ‌های تقویت مغز باید چندین فاکتور مخرب مانند رژیم غذایی ضعیف، قرار گرفتن در معرض سموم، استرس، کمبود خواب و سایر فاکتورهای نادیده گرفته‌شده را مدنظر داشت.

آیا می‌دانید علت خستگی مغز چیست؟

مه و خستگی مغز می‌تواند به وسیله دسته‌ای از عوامل ایجاد شود. در تمامی موارد، بررسی ریشه‌ای آنچه که باعث مه مغزی شده است، کلید غلبه بر این وضعیت ناتوان‌کننده می‌باشد.

علت خستگی مغز یا مغز مه آلود

دلایل مغز مه آلود عبارتند از:

• کمبود خواب
• بارداری
• مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس
• سندورم خستگی مزمن (CFS)
• لوپوس
• استرس
• افسردگی
• یائسگی
• دیابت
• نقص‌های تغذیه‌ای
• درمان سرطان
• عوارض جانبی داروها

کمبود خواب و خستگی مغز

مغز برای بازیابی خود، به خواب نیازمند است. بنابراین اگر خواب فرد به صورت مرتب قطع شود یا زمانی که فرد از اختلال خواب رنج می‌برد، احتمال تجربه مغز مه آلود در هنگام صبح و به محض بیدار شدن، افزایش می‌یابد.

برای برخی افراد، یک فنجان قهوه‌ برای بازگرداندن وضوح مغز کافی می‌باشد، اما برای برخی دیگر که به صورت جدی از خواب محروم هستند، این نوع مه مغزی می‌تواند تا مدتی باقی بماند و منجر به کند شدن مغز گردد.

کمبود خواب و بیماری مه مغزی

نقش بارداری در عارضه مغز مه آلود

برخی خانم‌ها، یادآوری مسائل در طول بارداری را دشوار می‌یابند. حمل یک جنین، می‌تواند سیستم بدن را از راه‌های زیادی تغییر دهد و مواد شیمیایی آزاد شده برای محافظت و تغذیه کودک، ممکن است باعث بروز مشکلاتی در حافظه خانم باردار شود.

بیماری مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس

بیماری ام اس سیستم عصبی مرکزی فرد را تحت تأثیر قرار داده و می‌تواند در چگونگی فرمان مغز بر بدن شخص تغییر ایجاد کند. تقریباً نیمی از افرادی که از بیماری ام اس رنج می‌برند، دارای مشکلاتی در حافظه، توجه، برنامه‌ریزی یا زبان هستند که این امر احتمال ابتلا به خستگی زودرس مغز را تشدید می‌کند.

تمرین‌های یادگیری و حافظه می‌توانند به بهبود این وضع کمک کرده و یک درمان‌گر می‌تواند برای کنترل وظایفی که با آنها مشکل دارد، روش‌های جدیدی را به شخص پیشنهاد کند.

سندورم خستگی مزمن (CFS)

در این بیماری، بدن و ذهن فرد برای مدت طولانی خسته می‌شود. او ممکن است احساس سردرگمی و فراموشی کرده و قادر به تمرکز نباشد. هیچ درمان شناخته شده‌ای برای سندروم خستگی مزمن وجود ندارد اما دارو، ورزش کردن و صحبت درمانی، ممکن است کمک‌کننده باشند.

ارتباط لوپوس با خستگی مغز

بیماری لوپوس در طولانی مدت باعث می‌شود که سیستم ایمنی فرد به بدن او حمله کند و علائم آن در موارد مختلف، متفاوت است. تقریبا نیمی از افراد مبتلا به لوپوس دارای مشکلاتی در حافظه و تمرکز بوده و پریشانی و سردرگمی را تجربه می‌کنند.

هیچ درمانی برای آن وجود ندارد، اما داروها و صحبت با درمان‌گر، می‌توانند در مدیریت وضعیت کمک کنند.

نقش استرس در ابتلا به مغز مه آلود

استرس بسیار قدرتمند بوده و می‌تواند به صورت منفی و از راه‌های گوناگون، مانند ایجاد خستگی مغزی و عدم تمرکز بر بدن تاثیر بگذارد. در حالی که بروز خستگی مغزی در دوره‌های استرس شدید مانند از دست رفتن یک عزیز، شایع است، استرس‌های نرمال روزانه نمی‌توانند موجب آن شوند.

اگر شخصی خستگی مغزی را به دلیل استرس‌های طبیعی روزانه تجربه کرد، علت احتمالا چیز دیگری می‌باشد.

رابطه بین افسردگی و خستگی مغزی

در زمان بروز مشکلات، شخص ممکن است به خوبی چیزها را به یاد نیاورد و یا به خوبی قادر به فکر کردن نباشد. دشوار است که بدانیم این وضعیت به کمبود انرژی و تحرک ناشی از افسردگی مرتبط است یا افسردگی طوری بر مغز شخص تاثیر گذاشته است که باعث خستگی و مه مغز آن شده است.

درمان افسردگی که شامل دارو درمانی و صحبت درمانی می‌باشد، باعث بازیابی مغز از خستگی یا به عبارتی رفع خستگی مغز می‌شود.

بروز بیماری مه مغز پس از یائسگی

زمانی که یک خانم به دوره یائسگی وارد می‌شود، گاهی مه مغزی را به دلیل نوسانات هورمونی تجربه می‌کند. زمانی که هورمون‌ها دوباره منظم شدند، علائم خستگی مغزی ناپدید می‌گردند.

اختلال مغز مه آلود در اثر دیابت

از آنجا که گلوکز یک منبع انرژی خوب برای مغز است، نوسانات سطح گلوکز در خون می‎‌تواند باعث بروز علائم خستگی مغزی کوتاه مدت شود. به همین دلیل، افراد مبتلا به دیابت در خطر ابتلا به مغز مه آلود می‌باشند.

خستگی مغز ناشی از نقص‌های تغذیه‌ای

عملکرد قوی مغز وابسته به تامین صحیح منیزیم، ویتامین B12 و آمینواسیدها در بدن است. زمانی که این مواد کم باشند یا بدن آب خود را از دست بدهد، اختلال خستگی مغزی ممکن است بروز کند.

تغذیه و بیماری مغز مه آلود

ابتلا به اختلال خستگی مغز در دوره درمان سرطان

افراد مبتلا به سرطان در دوره شیمی درمانی از داروهای قوی‌ای استفاده می‌کنند که می‌تواند به وضعیتی منجر شود که گاهی اوقات به نام مغز شیمیایی خوانده می‌شود.

بیمار ممکن است در به یادآوری جزئیات مانند نام‌ها و تاریخ‌ها مشکل پیدا کند، در انجام کارهای چند وظیفه‌ای به معضل خورده و زمان طولانی‌تری را برای تمام کردن کارها صرف کند که این موارد جزو علائم مغز مه آلود به شمار می‌روند.

معمولا این مشکل، نسبتا سریع رفع می‌شود، اما برخی افراد ممکن است برای مدت طولانی پس از درمان خود، با آن مواجه باشند.

خستگی مغز در دوره درمان سرطان

عارضه خستگی مغز ناشی از عوارض جانبی داروها

داروهای خاصی مانند آنها که برای فشار خون بالا، کاهش درد و تسکین آلرژی استفاده می‌شوند، به علت داشتن عوارض جانبی، می‌توانند باعث بروز مشکلات ذهنی و عدم تمرکز در فرد شوند. این اتفاق می‌تواند برای در اثر استفاده از هر نوع دارو، چه با نسخه و چه بدون نسخه، رخ بدهد.

تشخیص مه مغزی

انجام یک آزمایش به تنهایی نمی‌تواند در تشخیص اختلال مه مغزی کمک کند. مه مغزی ممکن است نشانه‌ای از یک مسئله زیربنایی باشد. بنابراین پزشک در ابتدا معاینات فیزیکی انجام می‌دهد و از بیمار درباره موارد زیر سوال می‌پرسد:

• سلامت ذهنی
• رژیم غذایی
• سطح فعالیت فیزیکی
• داروها و مواد معدنی حال حاضر

بیمار باید به پزشک اجازه دهد تا درباره دیگر علائم احتمالی او بداند. برای مثال، فردی که دارای کم کاری تیروئید است ممکن است مغز مه آلود را همراه با ریزش مو، خشکی پوست، افزایش وزن یا ناخن‌های شکننده تجربه کند.

آزمایش خون، می‌تواند به پزشک در تشخیص علت مه مغزی کمک کند. از طریق آزمایش خون می‌توان موارد زیر را بررسی کرد:

• سطوح غیرطبیعی گلوکز
• عملکرد ضعیف کبد، کلیه و تیروئید
• نقص‌های تغذیه‌ای
• عفونت‌ها
• بیماری‌های التهابی

بر اساس نتایج، پزشک تصمیم می‌گیرد که آیا معاینات بیشتر نیاز است یا خیر.

دیگر ابزارهای تشخیص خستگی مغز می‌تواند شامل آزمایش‌های عکس‌برداری برای مشاهده داخل بدن باشد. برای تشخیص مغز مه آلود می‌توان از عکس برداری اشعه‌ی ایکس، ام آر آی و سی تی اسکن استفاده کرد.

پزشک همچنین ممکن است یک آزمایش آلرژی یا مطالعه بر روی خواب فرد را برای بررسی اختلال خواب در فرد درخواست کند.

کنترل و درمان خستگی مغز

خستگی مغز غالبا یک وضعیت قابل کنترل است، در صورتی که فرد قادر باشد که علت ایجادکننده آن را مشخص کند. برخی از کارهایی که می‌تواند به کاهش دوره‌های خستگی مغز کمک کنند، شامل موارد زیر می‌باشند:

• خواب کافی
• نکشیدن سیگار
• رژیم غذلیی سالم
• کاهش استرس

خواب کافی داشته باشید

هشت ساعت خواب مداوم، برای سلامت مغز ضروری است. برای کاهش خستگی مغزی در طول روز، تلاش کنید که کیفیت خواب خود را بالا ببرید.

پیشگیری از مغز مه آلود با خواب کافی

سیگار کشیدن را متوقف کنید

مصرف دخانیات به طور چشم‌گیری، تولید رادیکال‌های آزاد در بدن را افزایش داده و از این طریق می‌تواند نقشی مهم در ایجاد عارضه مغزی و کاهش سلامت مغز داشته باشد. کاهش مصرف دخانیات به آنتی اکسیدان‌های بدن اجازه می‌دهد تا فورا این وضعیت را بهبود دهند.

رژیم غذایی سالم‌تری را دنبال کنید

یک رژیم غذایی شامل مقدار زیادی از غذاهای تازه که با امگا۳، اسیدهای چرب ۶ و ۹، منیزیم و ویتامین‌های B کمپلکس غنی شده‌اند، به کاهش احتمال ابتلا به خستگی مغز کمک می‌کند. خوردن غذاهای سالم به صورت طبیعی آنتی اکسیدان‌های فرد را افزایش می‌دهد.

اما حتی این موضوع هم همیشه برای مقابله با سطوح بالای رادیکال‌های آزاد در بدن کافی نیست. برخی افراد به منظور حفظ وضوح مغزی در بالاترین حد خود، از مواد معدنی اسپیرولینا بهره می‌جویند.

نقش تغذیه سالم در بیماری مه مغزی

استرس را کاهش دهید

استرس، به معنای واقعی کلمه می‌تواند کشنده باشد، بنابراین به‌کارگیری روش‌هایی که باعث کاهش استرس در زندگی رومزه می‌شود، می‌تواند کاملا مفید باشد. از هر طریقی که می‌توانید، خواه از طریق ورزش کردن، دارو یا دیگر روش‌های آرام‌بخش، استرس خود را کاهش دهید تا باعث تسکین خستگی مغز شود.

سی تی اسکن یک روش عکس‌برداری رایج به منظور تشخیص بیماری‌های مغز و اعصاب می‌باشد. سی تی اسکن شامل عکس‌های با زوایای مختلف است که با استفاده از اشعه ایکس گرفته می‌شود.

سی تی اسکن به چه نوع عکس برداری گفته می‌شود؟

سی تی در لغت به معنی مقطع‌نگاری کامپیوتری بوده و نام دیگر سی تی اسکن، کت اسکن می‌باشد. سی تی اسکن شامل ترکیبی از عکس‌های گرفته شده با اشعه ایکس است که از زوایای مختلف گرفته شده و با پردازش کامپیوتری به شکل یک تصویر با مقطع عرضی یا برش‌های مختلف تبدیل شده‌اند.

این عکس‌ها ممکن است از استخوان‌ها، عروق خونی و یا بافت‌های نرم بدن گرفته شده باشند. عکس های دستگاه سی تی اسکن نسبت به عکس‌های معمولی گرفته شده با اشعه ایکس جزئیات بیشتری را نشان می‌دهند.

موارد استفاده از سی تی اسکن

سی تی اسکن استفاده‌های متفاوتی دارد ولی بیشترین استفاده آن برای معاینه سریع افرادی است که دچار آسیب‌های داخلی ناشی از تصادفات رانندگی یا دیگر حوادث شده‌اند. از سی تی اسکن می‌توان برای عکس‌برداری از تقریبا همه جای بدن استفاده کرد. این روش برای تشخیص بیماری‌ها و جراحات و همچنین برنامه‌ریزی درمان، جراحی و پرتودرمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اسکن مغز و اعصاب

سی تی اسکن کرانیال یک ابزار تشخیصی است که برای ایجاد تصاویر با جزئیات بالا از داخل سر (جمجمه، مغز، سینوس‌های جانبی، حفره‌ها و حدقه‌ی چشم) مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این روش غیرتهاجمی است، یعنی برای انجام آن نیازی به عمل جراحی نخواهد بود. معمولا توصیه می‌شود که قبل از روی آوردن به روش‌های تهاجمی، علائم متعددی که بر روی سیستم عصبی تأثیر می‌گذارند بررسی شوند.

سی تی اسکن می‌تواند نیاز به فرآیندهای تهاجمی برای تشخیص مشکلات داخل جمجمه را کاهش دهد. این روش یکی از بی‌خطرترین راه‌هایی است که پزشک برای بررسی مشکلات سر و گردن از آن استفاده می‌کند.

مزایای سی تی اسکن

فوآید سی تی اسکن شامل موارد زیر است:

• جامع بودن
• سرعت
• محدودیت‌های کمتر نسبت به اسکن ام آر آی

جامع بودن

سی تی اسکن می‌تواند از استخوان، بافت نرم و عروق خونی به‌طور هم‌زمان عکس‌برداری کرده و نسبت به عکس‌برداری عادی با اشعه‌ی ایکس مزایای بسیار واضحی دارد.

توانایی تشخیصی سی تی اسکن می‌تواند نیاز به بیوپسی با عمل جراحی و یا عمل‌های جراحی تشخیصی را از بین ببرد. توانایی عکس‌برداری به هنگام و زنده در این روش را می‌توان برای هدایت سوزن بیوپسی و دیگر روش‌های مشابه به کار گرفت.

سرعت

اکثر موارد سی تی اسکن تنها چند ثانیه زمان می‌برند و اسکن کل بدن تنها به حدود نیم ساعت زمان احتیاج خواهد داشت. این سرعت به پیدا کردن جراحات داخلی و خونریزی‌های داخلی در زمان مناسب و درنتیجه نجات جان فرد کمک می‌کند.

محدودیت‌های کمتر نسبت به اسکن ام آر آی

CT-SCAN همانند اسکن ام آر آی (MRI) نیازی به بی‌حرکت ماندن مطلق بدن نخواهد داشت. همچنین سی تی اسکن محدودیتی در مورد تجهیزات پزشکی قرار داده شده در بدن ندارد.

کاربردهای سی تی اسکن

تصاویر گرفته شده با سی تی اسکن کرانیال برای دیدن جزئیات بیشتر نسبت به عکس‌برداری معمولی با اشعه ایکس استفاده می‌شوند. این تصاویر می‌توانند به تشخیص طیف وسیعی از عارضه‌ها کمک کنند ازجمله:

• موارد غیرطبیعی در استخوان‌های جمجمه
• بدشکلی‌های عروقی یا وجود رگ‌های خونی غیرطبیعی
• آتروفی بافت‌های مغزی
• نقایص مادرزادی
• آنوریسم مغزی
• خونریزی مغزی
• هیدروسفالی یا تجمع مایعات در جمجمه
• عفونت یا تورم
• آسیب به سر، صورت یا جمجمه
• سکته
• تومور

در مورد برخی آسیب‌ها و یا در مواردی که بیمار بدون وجود دلیل خاصی علائم زیر را نشان می‌دهد، پزشک CT-SCAN مغز درخواست خواهد کرد. این موارد عبارتند از:

• غش کردن
• سردرد
• تشنج به‌خصوص در مواردی که اخیرا تشنج اتفاق افتاده باشد.
• تغییرات رفتاری ناگهانی و یا تغییر در نحوه‌ی تفکر
• کاهش شنوایی
• کاهش بینایی
• ضعف عضلانی یا بی‌حسی و خارش
• اختلالات کلامی
• اختلال در بلع

همچنین از کاربرد CT-SCAN، می‌توان برای کمک به انجام جراحی یا بیوپسی نیز استفاده کرد.

نحوه آماده سازی برای سی تی اسکن

برخی از انواع سی تی اسکن مغز نیازمند جوهر مخصوص بوده که به آن ماده حاجب گفته می‌شود. این ماده قبل از شروع عکس‌برداری وارد بدن می‌شود. این جوهر کمک می‌کند تا نقاط خاصی از بدن وضوح بیشتری در تصاویر داشته باشند.

جوهر را می‌توان از طریق یک ورید در دست یا ساعد بیمار وارد بدن او کرد. در صورت استفاده از جوهر، از بیمار درخواست می‌شود تا به مدت ۴ تا ۶ ساعت قبل از انجام عکس‌برداری، چیزی نخورد و ننوشد.

در صورت واکنش‌های قبلی بیمار نسبت به ماده حاجب، پزشک را در جریان قرار دهید. ممکن است برای انجام بی‌خطر این روش، نیاز به استفاده از داروهای خاصی باشد.

قبل از تزریق ماده حاجب، در صورتی که بیمار از داروی دیابتی متفورمین (گلوکوفاژ) استفاده می‌کند، پزشک را مطلع سازید. ممکن است موارد احتیاطی دیگری نیز وجود داشته باشند که بیمار باید آن‌ها را رعایت کند. همچنین در صورتی که بیمار به مشکلات کلیوی مبتلاست پزشک را مطلع سازید چراکه جوهر استفاده شده برای عکس‌برداری می‌تواند این مشکلات را تشدید کند.

در صورتی که بیمار بیش از ۱۳۵ کیلوگرم وزن دارد، در مورد محدودیت وزنی دستگاه عکس‌برداری سوال کنید. برخی از دستگاه‌ها این محدودیت‌ها را دارند.

چگونه سی تی اسکن انجام میشود؟

در سی تی اسکن کرانیال، چندین عکس با اشعه ایکس از شما گرفته می‌شود. سپس یک کامپیوتر این عکس‌ها را با یکدیگر ترکیب کرده و تصاویر پر جزئیاتی از سر بیمار ایجاد می‌کند. این تصاویر به پزشک برای انجام تشخیص کمک می‌کنند. این روش معمولا در بیمارستان یا مراکز عکس‌برداری انجام می‌شود.

عکس‌برداری از بیمار تنها ۱۵ دقیقه زمان خواهد برد. برای عکس‌برداری بیمار باید جواهرات و دیگر اشیای فلزی را از بدن خود دور کند. این فلزات می‌توانند به دستگاه عکس‌برداری آسیب رسانده و باعث اختلال در اشعه ایکس شوند.

احتمالا از بیمار خواسته می‌شود تا لباس مخصوص بیمارستان را بپوشد. بسته به علت درخواست سیتی اسکن مغز، بیمار باید به پشت یا به شکم خود بر روی یک تخت باریک بخوابد. ثابت ماندن کامل بیمار در طول عکس‌برداری اهمیت زیادی دارد. کوچک‌ترین مقدار حرکت باعث تار شدن عکس‌ها خواهد شد.

برخی از افراد از سی تی اسکن هراس داشته و از فضای بسته داخل دستگاه می‌ترسند. در این موارد پزشک یک داروی آرام‌بخش برای حفظ آرامش بیمار در طول عکس‌برداری تجویز خواهد کرد.

آرام‌بخش همچنین به بی‌حرکت ماندن بیمار نیز کمک خواهد کرد. در صورت درخواست برای کودکان نیز، از داروی آرام‌بخش به دلایل ذکر شده استفاده خواهد شد.

بیمار بر روی تخت خوابیده و تخت به آرامی وارد دستگاه می‌شود تا جایی که سر بیمار درون دستگاه قرار بگیرد. ممکن است از بیمار خواسته شود تا برای مدت کوتاهی نفس خود را حبس کند.

دستگاه عکس‌برداری اشعه ایکس دور سر بیمار چرخیده و عکس‌های متعددی با زوایای مختلف از او می‌گیرد. به هر یک از این عکس‌ها یک برش گفته می‌شود. کنار هم قرار دادن این برش‌ها، یک تصویر سه‌بعدی ایجاد می‌کند. این عکس‌ها را می‌توان بلافاصله بر روی نمایشگر مشاهده کرد. سپس این تصاویر ذخیره شده و چاپ می‌شوند.

برای امنیت بیمار، دستگاه سی تی اسکن مغز دارای میکروفون و بلندگو بوده که بیمار می‌تواند از طریق آن با تکنسین عکس‌برداری سی تی اسکن در تماس باشد.

عوارض سی تی اسکن

عوارض جانبی و خطرات سی تی اسکن شامل ناراحتی، قرار گرفتن در معرض تشعشعات و واکنش آلرژیک نسبت به ماده حاجب می‌باشد. نگرانی‌های خود را قبل از عکس‌برداری سی تی اسکن با پزشک در میان بگذارید تا خطرات احتمالی کاهش یافته و بتوان عکس‌برداری مفیدتری را انجام داد.

ناراحتی

انجام سی تی اسکن مغز یک فرایند بدون درد است. برخی از افراد ممکن است به دلیل سختی تخت احساس ناراحتی کرده و یا نتوانند بی‌حرکت بمانند.

ممکن است بیمار به هنگام وارد شدن ماده حاجب به ورید، اندکی احساس سوزش کند. برخی از افراد نوعی مزه فلزی در دهان و احساس گرما در کل بدن خواهند داشت. این واکنش‌ها طبیعی بوده و معمولا کمتر از یک دقیقه زمان می‌برند.

قرار گرفتن در معرض تشعشعات

سیتی اسکن بیمار را در معرض مقداری اشعه قرار می‌دهد. پزشکان معمولا عقیده دارند که خطر این عکس‌برداری نسبت به خطر تشخیص داده نشدن عارضه‌های جدی در بدن ناچیز است.

خطر یک مرتبه عکس‌برداری کم است ولی با عکس‌برداری‌های متعدد با اشعه‌ی ایکس و سی تی اسکن، این خطر افزایش خواهد یافت. اسکنرهای جدید، بیمار را در معرض اشعه کمتری نسبت به مدل‌های قدیمی‌تر قرار می‌دهند.

در صورت باردار بودن بیمار، پزشک را مطلع سازید. ممکن است پزشک بتواند با استفاده از دیگر روش‌های عکس‌برداری، از قرار گرفتن جنین در معرض اشعه جلوگیری کند. ازجمله این روش‌ها می‌توان به اسکن سر ام آر آی یا اولتراسوند که از اشعه استفاده نمی‌کند اشاره کرد.

واکنش آلرژیک نسبت به ماده حاجب

در صورتی که بیمار قبلا نسبت به ماده حاجب واکنش آلرژیک نشان داده است، پزشک را در جریان قرار دهید. ماده حاجب معمولا حاوی ید بوده و ممکن است باعث حالت تهوع، استفراغ، راش پوستی، کهیر، خارش و یا عطسه در افرادی که به ید حساس هستند شود.

قبل از تزریق این ماده به بدن، داروهای استروئیدی و آنتی هیستامین به بیمار داده می‌شوند تا با این علائم مقابله کند. پس از عکس‌برداری سیتی اسکن، در صورت ابتلای بیمار به دیابت یا بیماری‌های کلیوی، ممکن است برای خارج کردن ید از بدن، لازم باشد تا بیمار مقادیر زیادی مایعات بنوشد.

در موارد بسیار نادر سی تی اسکن مغز، ممکن است ماده حاجب باعث شوک آنافیلاکسی شود که یک واکنش آلرژیک کلی در بدن بوده و می‌تواند کشنده باشد. در صورت اختلالات تنفسی بیمار، بلافاصله تکنسین عکس‌برداری را مطلع کنید.

تومور مغزی در اثر تجمع غیر عادی سلول‌‌ها در مغز ایجاد می‌شود. امروزه روشهای درمانی متنوعی برای تومورهای مغزی وجود دارد که پزشک متخصص با توجه به شرایط بیمار تجویز می‌کند.

تومورهای مغزی و انواع آن

تومور مغزی توده‌ای از سلول‌های غیرعادی در مغز یا در اطراف آن است. تومور مغزی انواع بسیار متنوعی دارد. برخی از تومورهای مغزی غیر سرطانی (خوش‌خیم) بوده و برخی دیگر، تومورهای مغزی سرطانی (بدخیم) هستند.

ممکن است تومورهای مغزی از مغز شروع شده (تومورهای مغزی اولیه) یا ممکن است سرطان در هر نقطه‌ای از بدن وجود داشته باشد و به سمت مغز گسترش یابد (تومورهای مغزی ثانویه یا متاستاز). سرعت رشد تومورهای مغزی ممکن است بسیار متفاوت باشد. نرخ رشد و محل تومور مغزی در چگونگی تاثیر این عارضه بر سیستم عصبی تاثیر می‌گذارد.

روش‌های درمان تومورهای مغزی به نوع تومور و سایز و محل آن بستگی دارد. همانطور که گفته شد، تومور مغزی به دو نوع خوش‌خیم و بدخیم (سرطانی) تقسیم می‌شود و علائمی مانند سرگیجه، سردرد شدید، تهوع و اختلالات بینایی را به همراه دارد.

خوشبختانه به تازگی روش‌های بسیاری برای پیشگیری و درمان تومور مغزی وجود دارد. پس از انجام آزمایش‌های لازم مانند نمونه‌برداری، سی تی اسکن و ام آر آی و تشخیص نوع تومور در سر متخصص از روش‌هایی چون جراحی، پرتو درمانی و پرتو جراحی برای درمان تومور مغزی بهره می‌برند.

انواع تومور مغزی

عواملی که احتمال ایجاد تومورهای مغزی را افزایش می‌دهند

زمانی که به شما گفته می‌شود که تومور مغزی دارید، طبیعی است که از علت ایجاد آن نگران شوید اما هیچ کس به صورت قطعی نمی‌تواند علت تومور مغزی را تشخیص دهد. پزشکان به ندرت درمی‌یابند که چرا تومور مغزی در سر یک نفر شکل می‌گیرد و در سر یک نفر دیگر ایجاد نمی‌شود.

محققان در حال مطالعه هستند تا دریابند که افرادی که مبتلا به تومور مغزی شده‌اند در مقایسه با سایر افراد در معرض چه عواملی بوده‌اند. مطالعات نشان می‌دهد ک برخی از عواملی که احتمال ایجاد تومورهای مغزی را افزایش می‌دهند عبارتند از:

• پرتو یونیزاسیون
• سابقه خانوادگی

پرتو یونیزاسیون

پرتو یونیزاسیون از اشعه ایکس قوی (مانند آنچه در پرتو درمانی از دستگاه‌های بزرگ به سر تابانده می‌شود) و منابع دیگر ممکن است باعث آسیب‌دیدگی سلول‌های و ایجاد تومور مغزی شوند. احتمال ایجاد تومور مغزی مانند مننژیوم یا گلیوم در افرادی که بیشتر در معرض پرتو یونیزاسیون قرار دارند بیش از سایر افراد است.

سابقه خانوادگی

به ندرت تومور مغزی به صورت وراثتی ایجاد می‌شود. فقط در تعداد بسیار کمی از خانواده‌ها چند نفر وجود دارند که به تومورهای مغزی مبتلا هستند.

علائم تومور مغزی

علائم تومور مغزی به سایز، نوع و محل تومور بستگی دارد. این علائم ممکن است زمانی که تومور مغزی باعث فشار بر عصب شده یا به قسمتی از مغز آسیب می‌رساند ایجاد شوند.

همچنین ممکن است این علائم زمانی که تومور جریان مایعی را که در مغز و اطراف آن در جریان است، مسدود می‌کند یا زمانی که مغز به دلیل تجمع مایعات متورم می‌شود، احساس شوند.

برخی از علائم تومورهای مغزی عبارتند از:

• سر درد (معمولا در هنگام صبح وخیم‌تر می‌شود.)
• حالت تهوع و استفراغ
• تغییر در تکلم، دید یا شنوایی
• اختلال در تعادل یا راه رفتن
• تغییر در خلق و خو، شخصیت یا توانایی تمرکز
• اختلال در حافظه
• حرکات ناگهانی یا انقباض ناگهانی عضلات
• بی‌حسی و احساس گزگز در دست‌ها و پاها

روشهای تشخیص تومور مغزی

اگر شما مشکوک به ابتلا به تومور مغزی هستید، ممکن است پزشک دستور انجام برخی آزمایش‌ها یا فرآیندها را برای شما بدهد. برخی از این آزمایش‌ها و فرآیندها برای تشخیص تومور در سر عبارتند از:

• معاینه مغز و اعصاب
• آزمایش‌های تصویری
• جمع‌آوری و آزمایش نمونه بافت غیرطبیعی (بیوپسی)

معاینه مغز و اعصاب

معاینه مغز و اعصاب شامل معاینه دید، شنوایی، تعادل، هماهنگی، قدرت و واکنش‌های غیرارادی است. ناتوانی در یک یا چند قسمت از بدن نشان‌دهنده محل آسیب‌دیدگی مغز است که ممکن است به دلیل وجود تومور ایجاد شده باشد.

آزمایش‌های تصویری

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی) معمولا برای کمک به تشخیص تومورهای مغزی به کار برده می‌شود. در برخی موارد، برای مطالعات ام آر آی ممکن است رنگی از طریق سیاهرگ در بازو تزریق شود.

تعدادی از مولفه‌های اسکن ام آر آی تخصصی مانند ام آر آی فانکشنال، ام آر آی پرفیوژن و طیف‌سنجی رزونانس مغناطیسی ممکن است به پزشک در ارزیابی تومور و برنامه‌های درمانی آن کمک کند.

آزمایش‌های تصویری دیگر شامل اسکن توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن) و توموگرافی انتشار پوزیترون (پی‌ای تی) می‌باشد.

جمع‌آوری و آزمایش نمونه بافت غیرطبیعی (بیوپسی)

بیوپسی به عنوان بخشی از یک عمل سرپایی برای برداشتن تومور انجام می‌شود. بیوپسی را می‌توان با استفاده از یک سوزن انجام داد. بیوپسی سوزن استرئو تاکتیک ممکن است برای تومورهای مغزی که دسترسی به آنها دشوار است یا تومرهایی که در قسمت‌های بسیار حساس مغز ایجاد شده‌اند و ممکن است در عمل‌های تهاجمی‌تر دچار آسیب‌دیدگی شوند، انجام شود.

جراح مغز و اعصاب یک سوراخ کوچک در جمجمه ایجاد می‌کند. یک سوزن ریز از طریق این سوراخ وارد مغز می‌شود. بافت با استفاده از این سوزن برداشته می‌شود. معمولا این فرآیند با کمک سی تی اسکن یا ام آر آی انجام می‌شود.

نمونه بیوپسی در زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود تا سرطانی بودن یا خوش‌خیم بودن آن مشخص شود. این اطلاعات برای تشخیص تومور مغزی و پیش‌آگهی و از آن مهم‌تر برای هدایت درمان بسیار ضروری و حیاتی است.

روش درمان تومور مغزی خوش خیم و بدخیم

نوع درمان به نوع، سایز و محل تومور و همچنین سلامت عمومی و ترجیحات شما بستگی دارد. بر این اساس راه های درمان تومور مغزی به شرح زیر است:

• عمل جراحی
• پرتو درمانی
• رادیوسرجری استریوتاکتیک
• شیمی درمانی
• درمان‌های دارویی هدفمند

عمل جراحی برداشتن تومور مغزی

اگر تومور در محلی ایجاد شده باشد که دسترسی به آن برای انجام عمل جراحی وجود داشته باشد، جراح هر مقدار از تومور را که بتواند برمی‌دارد. در برخی موارد، تومورها کوچک بوده و به راحتی از بافت اطراف مغز جدا می‌شوند، در این حالت جراح کل تومور را برمی‌دارد.

در موارد دیگر، تومورها را نمی‌توان از بافت اطراف آنها جدا کرد یا آنها در نزدیک قسمت‌های حساس مغز شکل گرفته‌اند که باعث می‌شود خطرات احتمالی ناشی از جراحی افزایش یابد.

پزشک در این گونه وضعیت‌ها هر مقدار از تومور مغزی را که بتواند بدون ایجاد خطر بردارد برمی‌دارد. حتی با برداشت قسمتی از تومور مغزی نیز نشانه‌ها و علائم بیماری شما کاهش می‌یابد.

عمل جراحی تومور مغزی با خطرات احتمالی مانند عفونت و خونریزی همراه است. عوامل خطرآفرین دیگر به محل شکل‌گیری تومور مغزی در سر بستگی دارد. برای مثال، جراحی تومور مغزی در نزدیکی عصب‌ها متصل به چشم ممکن است احتمال کوری را افزایش دهد.

درمان تومور مغزی با پرتو درمانی

در پرتو درمانی از پرتوهای پرانرژی مانند اشعه ایکس یا پروتون‌ها برای از بین بردن سلول‌های تومور مغزی استفاده می‌شود. پرتودرمانی ممکن است توسط ماشین‌هایی در خارج از بدن (پرتو درمانی خارجی) انجام شود یا در موارد بسیار نادر، پرتو در داخل بدن و در نزدیکی تومور مغزی قرار داده شود (براکی تراپی).

پرتو درمانی خارجی فقط بر قسمتی از مغز تمرکز دارد که تومور در آن ناحیه واقع شده است یا ممکن است برای همه مغز به کار گرفته شود (پرتو کل مغز). پرتو کل مغز غالبا برای درمان سرطان که از قسمت‌های دیگر بدن به مغز گسترش یافته است انجام می‌شود.

عوارض جانبی پرتودرمانی مغز به نوع و میزان اشعه‌ای که به شما تابانده می‌شود بستگی دارد. برخی عوارض جانبی که در حین پرتو درمانی یا بلافاصله پس از آن ایجاد می‌شوند عبارتند از احساس خستگی و ضعف مفرط، سر درد و تحریک پوست سر.

رادیوسرجری استریوتاکتیک

رادیوسرجری استریوتاکتیک نوعی عمل جراحی به روش قدیمی و سنتی نیست. در رادیوسرجری از پرتوهای چندگانه برای درمان بسیار متمرکز و کشتن سلول‌های تومور مغزی در یک قسمت بسیار کوچک استفاده می‌شود.

هر پرتو از اشعه، قدرت زیادی ندارد اما نقطه‌ای از تومور مغزی که همه پرتوها به آن تابانده می‌شود مقدار زیادی اشعه دریافت می‌کند تا بتواند سلول‌های تومور مغزی را از بین ببرد.

انواع مختلف تکنولوژی برای انجام رادیوسرجری و ارسال اشعه برای درمان تومور مغزی مانند چاقوی گاما یا شتاب‌دهنده خطی به کار برده می‌شوند. رادیوسرجری معمولا در یک جلسه درمانی انجام شده و در بیشتر موارد شما می‌توانید در همان روز به منزل بروید.

درمان تومور مغزی با شیمی درمانی

در شیمی درمانی از دارو برای از بین بردن سلول‌های تومور مغزی استفاده می‌شود. داروهای شیمی درمانی ممکن است به شکل قرص‌های خوراکی یا تزریق در ورید استفاده شوند. داروی مورد استفاده در شیمی درمانی که غالبا برای درمان تومور مغزی به‌کار برده می‌شود تموزولامید (تمودور) است که به شکل قرص مصرف می‌شود.

بسیاری از داروهای دیگر نیز برای شیمی درمانی موجود است و ممکن است متناسب با نوع سرطان تجویز شوند. عوارض جانبی شیمی درمانی به نوع و میزان مصرف داروها بستگی دارد. شیمی درمان باعث ایجاد حالت تهوع، استفراغ و ریزش مو می‌شود.

درمان دارویی تومور مغزی

درمان‌های دارویی هدفمند بر ناهنجاری‌های موجود روی سلول‌های سرطانی تمرکز دارند. با متوقف کردن این ناهنجاری‌ها، درمان‌های دارویی تومور مغزی می‌تواند باعث مرگ سلول‌های سرطانی شوند. یکی از دارو درمانی‌های هدفمند برای درمان یک نوع از سرطان مغز به نام گلیوبلاستوم، بواسیزوماب (آواستین) است.

این دارو، از طریق ورید در بدن تزریق می‌شود و شکل‌گیری عروق جدید را متوقف کرده و خون‌رسانی به تومور مغزی را قطع کرده و سلول‌های تومور مغزی را از بین می‌برد.

داروی هدفمند اورولیموس (آفینیتور) برای درمان تومور خوش‌خیم مغز در افرادی که به اختلالات ژنتیکی اسکلروزیس توبروس مبتلا هستند به کار برده می‌شود. اورولیموس آنزیم‌های خون که در رشد سلول‌های سرطانی نقش دارند را مسدود می‌کند.

بهبودی پس از درمان تومور مغزی

از آنجا که تومورهای مغزی ممکن است در هر قسمتی از مغز که مهارت‌های حرکتی، گفتاری، دیداری و تفکر را کنترل می‌کنند ایجاد شوند، بازتوانی یک قسمت ضروری از دوران بهبودی است.

پزشک ممکن است شما را به سرویس‌هایی که می‌توانند به شما خدمات ارائه کنند ارجاع دهد که برخی از آنها عبارتند از:

• درمان های فیزیکی
• درما های شغلی
• گفتار درمانی
• تدریس خصوصی برای کودکان

درمان های فیزیکی

درمان‌های فیزیکی می‌توانند به شما در بازیابی توانایی‌های حرکتی و تقویت عضلانی کمک کنند.

درمان های شغلی

درمان‌های شغلی پس از بهبودی تومورهای مغزی یا بیماری‌های دیگر می‌توانند به شما در بازگشت به فعالیت روزمره مانند کار کردن کمک کنند.

گفتار درمانی

گفتار درمانی با متخصص برای اصلاح اختلالات گفتاری به شما کمک می‌کند تا اختلالات تکلمی را بهبود بخشید.

تدریس خصوصی برای کودکان

تدریس خصوصی برای کودکانی که در سن مدرسه هستند می‌تواند به کودکان در غلبه بر تغییرات حافظه و تفکر پس از ابتلا به تومورهای مغزی کمک کند.

آمبولیزاسیون مغز یک روش کارآمد به منظور رفع خونریزی رگ با ایجاد یک انسداد مصنوعی در رگ است. این روش خطر سکته مغزی و خونریزی مغزی را کاهش می‌دهد.

آمبولیزاسیون مغز یا AVM چیست؟

روش درمانی آمبولیزاسیون مغزی برای ناهنجاری شریانی وریدی (AVM) تحت عنوان امبولوتراپی یا اندوواسکولار شناخته می‌شود. این روش شامل تزریق چسب یا مواد چسبنده مایع غیر واکنشی دیگر به وریدهای ناهنجار به منظور مسدود کردن آن‌ها است.

برای این منظور یک کاتتر کوچک از طریق یک رگ در کشاله ران وارد شده و به طرف رگ‌های خونی تامین کننده‌ رگ مشکل‌دار حرکت می‌کند. تمام موارد ناهنجاری شریانی وریدی با آمبولیزاسیون قابل درمان نیستند.

ناهنجاری شریانی وریدی‌ در آنژیوگرافی مقدماتی توسط رادیولوژیست‌های ماهر بررسی می‌شود تا تعیین شود که آیا کاتترها بدون ایجاد هیچ گونه عوارضی قبل از اینکه برای آمبولیزاسیون در نظر گرفته شوند قابل وارد شدن هستند یا خیر. مدت زمان بهبودی بستگی به وضعیت کلی سلامتی، شدت مشکل و عوامل دیگر دارد.

آیا عمل آمبولیزاسیون مغزی خطرناک است؟

در بیشتر موارد، آمبولیزاسیون اندوواسکولار روشی موفق با نتایج خوب است. نتیجه درمان نیز بستگی به هرگونه آسیب مغزی که در قبل، حین یا بعد از جراحی در اثر خونریزی رخ داده است خواهد داشت.

بسیار متداول است که متخصص قبل از انواع دیگر درمان، آمبولیزاسیون را توصیه کند. این درمان به منظور پیشگیری از خونریزی ناشی از ناهنجاری شریان وریدی ارائه می‌شود. خونریزی ممکن است به مغز آسیب زده و منجر به سکته مغزی یا ناتوانی دائمی احتمالی یا حتی مرگ شود. ناهنجاری شریانی وریدی همچنین ممکن است باعث سردرد، تشنج و فلج پیش‌رونده شود و درمان می‌تواند این علائم را تسکین دهد.

این نوع درمان تنها در صورتی می‌تواند انجام شود که ناهنجاری شریانی وریدی متشکل از رگ‌هایی باشد که با کاتتر قابل دسترسی است. آمبولیزاسیون یک روش جراحی باز نیست و نیاز به آموزش تخصصی دارد.

مزایای آمبولیزاسیون مغز

مزایای عمل avm مغزی شامل موارد زیر است:

• آمبولیزاسیون مغز در کوچک‌تر کردن ناهنجاری شریانی وریدی به طوری که برای پرتو درمانی مناسب باشد بسیار موثر است.
• آمبولیزاسیون برای کاهش جریان خون از طریق ناهنجاری شریانی وریدی قبل از جراحی مفید است.
• این کار برداشتن ناهنجاری شریانی وریدی توسط جراح را بسیار آسان‌تر می‌کند.
• قابل تکرار شدن و مرحله بندی است.
• احتمال درمان قطعی با آمبولیزاسیون به تنهایی حدود ۲۰ درصد است.
• عمل جراحی باز نیست.
• بستری کوتاه مدت در بیمارستان

دلیل انجام عمل آمبولیزاسیون مغزی

جراحی آمبولیزاسیون مغز اغلب برای درمان آنوریسم مغزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین می‌تواند برای سایر شرایط پزشکی که جراحی باز خطرناک است استفاده شود. هدف از درمان پیشگیری از خونریزی در ناحیه مشکل‌دار و کاهش خطر پارگی رگ خونی است. پزشک به بیمار کمک خواهد کرد تا تصمیم بگیرد که برای مسدود کردن آنوریسم قبل از پارگی آن عمل جراحی انجام دهد یا خیر.

این روش را می‌توان برای درمان موارد زیر استفاده کرد:

• ناهنجاری شریانی وریدی (AVM)
• فیستول کاروتید کاورنو (مشکلی در شریان بزرگ گردن)
• تومورهای مغزی

اقدامات قبل ازعمل avm مغزی

پذیرش اولیه یک یا دو روز قبل از آمبولیزاسیون مغز انجام شده و آزمایش‌های خون معمول اجرا می‌شوند. این روش اغلب به صورت اورژانسی انجام می‌شود. در صورتی که شرایط اورژانسی نباشد توجه به نکات زیر لازم است:

• به پزشک بگویید که بیمار چه داروهایی مصرف می‌کند.
• از پزشک بپرسید که بیمار در روز جراحی چه داروهایی را باید مصرف کند.
• سعی کنید که سیگار کشیدن را متوقف کنید.
• از بیمار اغلب خواسته می‌شود تا برای ۸ ساعت قبل از جراحی چیزی نخورد و ننوشد.
• داروهای تجویز شده برای بیمار را تهیه کرده و بیمار آنها را با یک جرعه آب بنوشد.
• در زمان تعیین شده به بیمارستان مراجعه نمایید.

مراحل عمل آمبولیزاسیون مغز

بیمار از محل پذیرش به محل آنژیوگرافی مغز و اعصاب برده می‌شود که در آنجا عمل انجام می‌شود. قبل از عمل، پرستاران یک یا هر دو کشاله ران را می‌تراشند. آمبولیزاسیون مغز تحت بی‌حسی موضعی یا بیهوشی عمومی انجام شده و گاهی اوقات نیز عمل تحت آرام بخش انجام می‌شود.

بعد از اجرای بیهوشی، یک کاتتر از طریق یک رگ خونی در کشاله ران بیمار وارد شده و به محل ناهنجاری شریانی وریدی می‌رسد. برای این منظور از کاتترهای بسیار کوچکی استفاده می‌شود.

این روش شبیه به آنژیوگرافی مغزی است به جز اینکه علاوه بر تزریق رنگ برای نشان دادن ناهنجاری شریانی وریدی، این کاتترهای کوچک در نزدیکی ناهنجاری شریانی وریدی قرار داده شده و چسب یا ذراتی برای مسدود کردن تزریق می‌شوند.

مدت زمان عمل آمبولیزاسیون مغز اغلب قابل پیش‌بینی نمی‌باشد و اعضای خانواده که در حال انتظار هستند نباید نگران باشند زیرا این عمل ممکن است بیشتر از حد انتظار طول بکشد.

عمل جراحی آمبولیزاسیون مغز

اگر پزشکان باور نداشته باشند که بتوانند ناهنجاری شریانی وریدی (AVM) را به صورت بی‌خطر آمبولیزه کنند، فرآیند آمبولیزاسیون مغز متوقف خواهد شد. یک ناهنجاری شریانی وریدی تکی ممکن است چندین بار نیاز به آمبولیزه کردن داشته باشد تا بتوان به نتایج رضایت بخشی دست پیدا کرد یا دیگر امکان آمبولیزاسیون بیشتر وجود نداشته باشد. در صورتی که بیشتر از یک آمبولیزاسیون نیاز باشد، عمل‌ها معمولا در چندین مرحله طی چند هفته یا چند ماه انجام می‌شوند.

چسب عروق به سرعت بعد از تزریق به ناهنجاری شریانی وریدی سفت می‌شود. نتیجه این است که جریان خون از طریق ناهنجاری شریانی وریدی مسدود می‌شود. هنگامی که هیچ خونی از شریان عبور نکند، دیگر خطر خونریزی وجود نخواهد داشت.

آمبولیزاسیون ناهنجاری شریانی وریدی با اندازه بزرگ اغلب در چندین مرحله انجام می‌شود به طوری که در هر بار بخشی از شریان مسدود می‌شود. در صورتی که ناهنجاری شریانی وریدی به طور کامل بسته نشود، همچنان خطر خونریزی وجود خواهد داشت.

مراقبتهای بعد از عمل avm مغزی

بیمار به بخش بهبودی انتقال خواهد یافت که در آنجا بیمار از نزدیک در طول شب کنترل می‌شود. پزشک از بیمار می‌خواهد که بی‌حرکت بماند و برای ۸ ساعت روی تخت دراز بکشد.

این دوره‌ی استراحت اجازه می‌دهد تا شریان کشاله ران بهبود پیدا کند. در صورتی که همه چیز خوب پیش برود، بیمار روز بعد به اتاق خود انتقال داده شده و روز بعد از آن نیز ترخیص می‌شود.

اگر قبل از عمل خونریزی وجود نداشته باشد، ممکن است نیاز باشد که بیمار برای ۱ تا ۲ روز در بیمارستان بماند. اگر خونریزی رخ داده باشد، این مدت طولانی‌تر خواهد بود.

همچین بیشتر بیماران درمان شده با روش آمبولیزاسیون مغزی باید برای آنژیوگرافی یا ام آر آی متعاقب بازگردند که معمولا چند ماه بعد از درمان می‌باشد. این کار نشان می‌دهد که چه مقدار از ناهنجاری شریانی وریدی باقی مانده و آیا نیازی به آمبولیزاسیون دیگری است یا خیر.

بیمار باید بداند که آمبولیزاسیون معمولا به طور کامل شریان را نمی‌بندد. ممکن است فرد در این شرایط همچنان از محل ناهنجاری شریانی وریدی خونریزی کند. مشخص نیست که آیا درمان آمبولیزاسیون جزئی خطر خونریزی در آینده را کاهش می‌دهد یا خیر.

عوارض بعد از عمل آمبولیزاسیون مغز

شرایط هر بیماری متفاوت است. برخی عوارض جانبی جزئی ممکن است مدت کوتاهی بعد از آمبولیزاسیون ناهنجاری شریانی وریدی توسط برخی بیماران مشاهده شوند، اما بیشتر آنها احساس کاملا خوبی خواهند داشت. عوارض عمل آمبولیزاسیون مغز معمولا موقتی بوده و ظرف چند روز یا هفته برطرف می‌شوند.

سردرد گاهی اوقات گزارش می‌شود که معمولا از بین می‌رود اما در صورتی که ماندگار باشند، پزشک مصرف دارو را طی یک دوره‌ی کوتاه مدت تجویز می‌کند که باعث برطرف شدن سردرد خواهد شد.

سایر عوارض احتمالی شامل علائم شبیه به سکته مغزی مانند ضعف در یک دست یا پا، بی‌حسی، مور مور شدن، اختلال تکلم و مشکلات بینایی هستند. خطر آمبولیزاسیون برای عوارض جدی مانند سکته مغزی دائمی یا مرگ بسیار کم است. خطرات پیش‌بینی شده باید با پزشک مورد بحث قرار گیرند.

مغز، طناب نخاعی و عصب‌ها در کنار یکدیگر، سیستم عصبی بدن انسان را تشکیل می‌دهند.

سیستم عصبی، تمامی عملکرد‌های بدن را تحت کنترل دارد.

زمانی که سیستم عصبی بدن دچار مشکلی می‌شود ممکن است شما در حرکت دادن اعضای بدن، صحبت کردن، بلعیدن غذا، نفس کشیدن، یادگیری یا بسیاری دیگر از عملکرد‌های بدن خود دچار مشکل شوید.  

همچنین ممکن است حافظه، حس لامسه یا خلق و خوی شما دچار اختلال شود.

بیشتر از ۶۰۰ نوع بیماری عصبی مختلف وجود دارد.

درمان اختلالات

برخی از بیماری‌های عصبی با درمان مناسب و به موقع و انجام توانبخشی‌های لازم، بهبود پیدا کرده و بیمار نیز نتایج خوبی بعد از درمان می‌گیرد

اما برخی دیگر نتایج درمانی چندان امیدوارکننده‌ای به دنبال ندارند.

در این موارد به جای آنکه روی غیر قابل درمان بودن بیماری تاکید شود، سعی می‌شود سبک زندگی بیمار به نحوی تغییر داده شود و

درمان‌های توانبخشی انجام شود تا بیمار بتواند با ناتوانی یا مشکل خود بسیار راحت‌تر کنار بیاید و زندگی آسوده‌تری داشته باشد.

ارزیابی و تشخیص بیماری‌های سیستم عصبی می‌تواند بسیار پیچیده باشد.

بسیاری از علائم ناشی از این بیماری‌ها مشابه هستند و مجموعه‌های مختلفی از این علائم مشابه برای هر یک از بیماری‌های مختلف بروز می‌کند.

متخصصین اعصاب که بیماری‌های سیستم عصبی را درمان می‌کنند ممکن است مجبور باشد زمان زیادی را صرف کنند تا بتوانند تشخیص صحیحی از بیماری داشته باشند.

در بسیاری از موارد لازم است که پزشک آزمایشات مختلفی را تجویز کند تا احتمال ابتلا به بیماری‌های دیگر را بررسی کند و در انتها به تشخیصی که بیش از همه محتمل است برسد.

متخصصین مغز و اعصاب می‌توانند خدمات تشخیصی و درمانی کامل و همه‌جانبه‌ای را برای اغلب بیماری‌ها و اختلالات شایع سیستم عصبی بدن انسان ارائه دهند.

جهت دریافت نوبت مشاوره توسط متخصص مغز و اعصاب و یا رزرو وقت با ما تماس بگیرید.

سیستم عصبی چیست؟

سیستم عصبی بدن انسان یک سیستم بسیار پیچیده و پیشرفته است که فعالیت‌های بدن را تنظیم کرده و هدایت می‌کند و

بین اعضای مختلف بدن هماهنگی ایجاد می‌کند.

سیستم عصبی بدن از دو بخش اصلی تشکیل شده است:

سیستم اعصاب مرکزی و سیستم اعصاب محیطی. به جز مغز و طناب نخاعی، سایر ارگان‌های بسیار مؤثر در سیستم عصبی عبارت‌اند از:

• چشم‌ها
• گوش‌ها
• اعضای حسی که در چشایی نقش دارند.
• اعضای حسی که در بویایی نقش دارند.
• گیرنده‌های حسی که در پوست، مفاصل، عضلات و دیگر قسمت‌های بدن قرار دارند.

انواع بیماری‌های سیستم عصبی

برای آن که بتوان دسته‌بندی مناسب و رضایت‌بخشی از بیماری‌های سیستم عصبی ارائه نمود،

این دسته‌بندی نه‌تنها باید شامل نوع آسیب و واکنش بدن باشد بلکه باید محل بروز این آسیب را نیز شامل شود.

نوع آسیب می‌تواند مادرزادی، عفونی، تروما، نئوپلاسم، اختلال عروقی، فرسایشی، متابولیسمی، مسمومیت یا کمبود ویتامین و مواد معدنی باشد.

محل بروز این آسیب‌ها نیز می‌تواند در هر جایی از سیستم عصبی مانند مننژ، اعصاب محیطی، غشای خاکستری یا سفید نخاعی، مخ یا مخچه باشد.

البته عوامل مختلف دیگری مانند سن و جنسیت بیمار نیز می‌توانند در این دسته‌بندی دخیل باشند.

درمان اختلالات

در مواردی، سلول‌های عصبی بر اثر عاملی مانند عفونت به صورت مستقیم آسیب می‌بینند

اما در اغلب موارد، آسیب سلولی به صورت غیر مستقیم بر اثر بیماری‌های عروقی یا متابولیسمی است که بر ارگان‌های اصلی بدن مانند قلب، کلیه، ریه‌ها یا کبد اثر می‌گذارند. اختلالات سیستم عصبی بدن انسان می‌توانند بر اثر بیماری‌های زیر باشد:

• بیماری‌های عروقی مانند سکته مغزی، سکته ایسکمیک گذرا، خونریزی زیر عنکبوتیه و خونریزی در غشای مغزی.
• عفونت مانند مننژیت، انسفالیت، پولیو و عفونت در فضای اپیدورال اطراف طناب نخاعی.
• اختلالات ساختاری مانند ضربه مغزی، ضایعات نخاعی، فلج بل، اسپوندیلوز گردن، سندرم تونل کارپال،
• تومور مغزی یا طناب نخاعی، نوروپاتی اعصاب محیطی و سندرم گیلن باره (Guillain-Barré).
• اختلالات عملکردی مانند سردرد، صرع، سرگیجه و درد عصبی
• بیماری‌های فرسایشی مانند بیماری پارکینسون، ام اس، بیماری ALS،‌هانتینگتون و آلزایمر

علائم

مواردی که در ادامه آمده‌اند، شایع‌ترین علائمی هستند که به دنبال اغلب بیماری‌های سیستم عصبی بدن انسان بروز می‌کنند.

البته هر یک از بیماران ممکن است به علائم متفاوتی دچار شوند. برخی از شایع‌ترین ابن علائم عبارت‌اند از:

• سردرد ناگهانی و گذرا یا مداوم
• سردردی که تغییر حالت می‌دهد و با سردردهای دیگر فرق دارد.
• احساس گزگز و مورمور شدن بدن یا از دست دادن حس لامسه
• ضعف عضلانی یا از دست دادن قدرت عضلانی
• از دست دادن ناگهانی بینایی یا دوبینی
• اختلال در توانایی‌های ذهنی
• از دست دادن تعادل بدن
• از دست دادن حافظه 
• خشک شدن عضلات و مشکل در حرکت
• تشنج و لرزش بدن
• درد کمر که تا پاها، انگشتان یا دیگر قسمت‌های بدن منتشر می‌شود.
• تحلیل رفتن عضلات بدن و اختلالات گفتاری

این علائم تنها مختص بیماری‌ها و اختلالات سیستم عصبی نیستند و می‌توانند نشان‌دهنده‌ی بیماری‌های دیگر نیز باشند.

همیشه برای تشخیص صحیح لازم است به پزشک متخصص مراجعه کنید.

تشخیص

مهم‌ترین تست‌های تشخیصی برای تشخیص بیماری‌های سیستم عصبی عبارت‌اند از:

سی تی اسکن

در این روش از ترکیب تصویر اشعه ایکس و تکنولوژی کامپیوتری برای تولید تصاویری افقی یا سطح مقطعی از بدن استفاده می‌شود.

تصاویر سی تی اسکن دارای جزئیات دقیقی هستند و می‌توانند بافت استخوان، ماهیچه، چربی و ارگان‌های بدن را نشان بدهند.

نوار مغزی (EEG)

در این تست، فعالیت الکتریکی مغز توسط الکترودهایی که به سر چسبانده می‌شوند، ارزیابی می‌شود.

اسکن ام آر آی (MRI)

اسکن ام آر آی یکی از روش‌های عکسبرداری است که در آن از آهنرباهای بزرگ،

امواج رادیوفرکوئنسی و تکنولوژی کامپیوتری برای تولید تصاویر دقیق از ساختار‌ها و ارگان‌های بدن استفاده می‌شود.

درمان اختلالات

تست‌های تشخیصی عملکرد الکتریکی (الکترودیاگنوزیس)

این تست‌ها شامل نوار عصب و عضله و تست هدایت عصبی می‌شود. در این تست‌ها، اختلالات عضلانی و نورون‌های حرکتی تشخیص داده شده و ارزیابی می‌شوند. برای انجام این کار، تعدادی الکترود روی پوست روی عضله قرار داده می‌شوند (یا درون عضله قرار میگیرند) و سپس فعالیت الکتریکی و واکنش ماهیچه ثبت می‌شود.

اسکن پت یا توموگرافی انتشار پوزیترون (PET)

این اسکن با استفاده از تکنولوژی کامپیوتری انجام می‌شود و تصاویری از فعالیت مغزی به دست می‌دهد.

در این تست، گلوکزی که با ماده رادیواکتیو علامت‌گذاری شده است به بدن بیمار تزریق می‌شود و سپس میزان حضور این گلوکز در مغز اندازه‌گیری می‌شود.

آنژیوگرافی

در آنژیوگرافی از رگ‌هایی به سمت مغز می‌روند یا از مغز می‌آیند، اسکن تصویری تهیه می‌شود.

آزمایش مایع مغزی نخاعی

در این تست از مایع مغزی نخاعی که در ستون فقرات قرار دارد، نمونه‌گیری می‌شود و این مایع تحت آزمایش قرار می‌گیرد.

اولتراسوند (همان سونوگرافی)

در این تست از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویری از رگ‌های خونی، بافت‌ها و ارگان‌ها استفاده می‌شود.

از تصاویر سونوگرافی معمولاً برای بررسی عملکرد ارگان‌های داخلی بدن و جریان خون در شریان‌های مختلف استفاده می‌شود.

نوروسونوگرافی

در این روش از امواج صوتی با فرکانس بسیار بالایی استفاده می‌شود که به پزشک این امکان را می‌دهد که سیستم عصبی از جمله مغز، طناب نخاعی و دیگر ساختارهای عصبی را بررسی کند.

درمان

روش‌های درمانی بسیار زیادی برای درمان انواع بیماری‌های سیستم عصبی بدن انسان وجود دارد، از جراحی گرفته است تا توانبخشی، فیزیوتراپی و تجویز دارو.

دارودرمانی

این موضوع کاملاً قابل‌درک است که بیماران با دانستن این موضوع که به بیماری عصبی مبتلا هستند، وحشت‌زده می‌شوند.

اما بیماران باید بدانند که بسیاری از بیماری‌ها و علائم آن با دارودرمانی قابل‌کنترل هستند. این داروها به بیمار کمک می‌کنند که بهتر بتواند بیماری خود را کنترل کنند، علائم خود را بهبود دهند و سطح کیفی زندگی خود را بالا ببرند.

نوع دارویی که برای درمان بیمار تجویز می‌شود به نوع بیماری او بستگی دارد.

برخی از داروهای پرکاربرد در درمان اختلالات سیستم عصبی عبارت‌اند از داروهای کورتیکاستروئید که اغلب برای درمان بیماری ام اس تجویز می‌شوند.

درمان اختلالات

این داروها می‌توانند به کاهش التهاب در بدن کمک کنند.

داروهای مؤثر بر دوپامین مانند لوودوپا نیز معمولاً برای درمان بیماری‌هایی مانند پارکینسون تجویز می‌شوند تا خشکی بدن و لرزش را کمتر کنند.

بهبودی

  جدای از مسئله‌ی درمان بیماری، گاهی توانبخشی به بیمار پس از دوره‌ی درمانی نیز اهمیت بسیاری دارد و بیمار برای به دست آوردن دوباره‌ی عملکرد‌های بدن خود لازم است که دوره‌های توانبخشی را طی  کند.

همین‌قدر که بیمار برای گذراندن دوره توانبخشی به مراکز توانبخشی معرفی می‌شود، خود یک نشانه‌ی امیدوارکننده است چراکه در صورتی که شانس بهبودی برای بیمار نباشد،

به مراکز توانبخشی معرفی نمی‌شود.

توانبخشی برای بهبود بیماری‌ها و اختلالات عصبی عبارت است از:

• ایجاد تغییراتی در سبک زندگی برای پیشگیری یا کم کردن عوارض و تأثیرات بیماری
• انجام فیزیوتراپی برای کنترل برخی از علائم و بازیابی عملکردهای حرکتی بدن
• کنترل درد (چرا که برخی اختلالات ایجاد شده در بدن با درد زیادی همراه هستند)

تست نوار عصب و عضله یکی از آزمایشات رایج به منظور تشخیص بیماری‌های عصبی عضلانی به شمار می‌رود.

تست نوار عصب و عضله چیست؟

تست نوار عصب و عضله (EMG) یک روش تشخیصی برای ارزیابی سلامت عضلات و سلول‌های عصبی که آن‌ها را کنترل می‌کنند (نورون‌های حرکتی) می‌باشد.

نورون‌های حرکتی سیگنال‌های الکتریکی را که باعث انقباض عضلانی می‌شوند انتقال می‌دهند. یک EMG یا تست نوار عصب و عضله این سیگنال‌ها را به نمودارها، صداها یا مقادیری تبدیل می‌کند تا یک متخصص بتواند آن‌ها را تفسیر کند.

در یک تست نوار عصبی و عضلانی از دستگاه‌های بسیار کوچکی بنام الکترود برای انتقال یا کشف سیگنال‌های الکتریکی استفاده می‌شود. در طی یک EMG سوزنی، یک الکترود سوزنی مستقیما در یک عضله قرار می‌گیرد تا فعالیت الکتریکی موجود در آن عضله را ثبت کند.

در یک بررسی و مطالعه هدایت عصبی که بخش دیگری از تست نوار عصب و عضله می‌باشد، از الکترودهایی استفاده می‌شود که بر روی پوست چسبانده شده‌اند (الکترودهای سطحی) تا سرعت و قدرت سیگنال‌های انتقالی در بین دو یا چند نقطه را اندازه‌گیری کنند.

تست نوار عصب و عضله

نتیجه تست نوار عصب و عضله چه چیزی را نشان می‌دهد؟

نتایج آزمایش نوار عصب و عضله می‌تواند اختلال عصبی و عضلانی و یا مشکلاتی با انتقال سیگنال از عصب به ماهیچه را نشان دهند.

مطالعه‌ی هدایت عصبی و آزمایش الکترومیوگرافی (نوار عصب و عضله) از مهم‌ترین آزمایش‌ها و بررسی‌ها هستند و از طرفی برای یافتن مشکلاتی در اعصاب و عضلاتی مانند سندروم تونل کارپال و درد یا گرفتگی عضله روش بسیار مفیدی است.

در مورد اختلالات عصبی، این آزمایش پاسخ کاملی ارائه نمی‌دهد، مگر آنکه مشکل یک درگیری یا فشار عصب مرکزی باشد و برای تعیین مشکل اصلی در هر بیمار، باید ارزیابی کاملی توسط دکتر متخصص مغز و اعصاب تهران انجام شود.

نوار عصب و عضله برای چیست؟

اگر علائم یا نشانه‌هایی دارید که دلالت بر وجود مشکلات عصبی عضلانی دارند، پزشک متخصص شما ممکن است تست عصب و عضله را تجویز کند. این علائم عبارت‌اند از:

• احساس سوزش و سوزن سوزن شدن
• بی‌حس شدن و خواب رفتن دست و پا
• ضعف عضلات
• درد یا گرفتگی عضله
• انواع به خصوصی از درد اندام‌های بدن

هدف از انجام نوار عصب و عضله چیست؟

نتایج نوار عصب و عضله اغلب برای تشخیص یا کنار زدن تعدادی از مشکلاتی می‌باشد مانند:

• اختلالات عضلانی ازجمله دیستروفی عضلانی یا پلی میوزیت
• بیماری‌هایی که بر ارتباط بین عصب و ماهیچه تأثیرگذارند ازجمله میاستنی گراویس (ضعف وخیم عضلانی)
• اختلالات عصبی خارج از طناب نخاعی (اعصاب محیطی)، از جمله سندروم تونل کارپال یا نوروپاتی محیطی
• مشکلاتی که نورون‌های حرکتی موجود در مغز یا نخاع را تحت تأثیر قرار می‌دهد ازجمله اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (Amyotrophic lateral sclerosis) یا بیماری فلج اطفال (polio).
• اختلالاتی که ریشه‌ی عصبی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، ازجمله فتق دیسک کمر

نحوه آمادگی برای نوار عصب و عضله

متخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست) برای انجام نوار عصبی عضلانی نیاز دارد که بداند آیا شما مبتلا مشکلات و بیماری به خصوصی هستید یا خیر. اگر داری مشکلات و موارد زیر هستید، حتما متخصص مغز و اعصاب یا دیگر کارکنان و دستیاران آزمایشگاه را در جریان قرار دهید:

• دستگاه تنظیم‌کننده‌ی ضربان قلب یا دستگاه‌های پزشکی الکتریکی دیگر دارید.
• داروهای رقیق‌کننده‌ی خون استفاده می‌کنید.
• هموفیلی دارید، یک اختلال انعقاد خونی است که باعث خونریزی‌های طولانی می‌شود.
• اعتیاد به الکل
• استفاده از داروهای مخصوص مغز و اعصاب ازجمله شل کننده‌ی عضلات، داروهای مسکن و افیونی، یا داروهای روان‌گردان
• دیابت
• بیماری‌های سیستماتیک
• کم‌کاری تیروئید

الکترودهایی که در این تست استفاده می‌شود ممکن است بر روی ضربانهای الکتریکی دستگاه کارشده در بدنتان اثر داشته باشند. چند روز قبل از انجام این تست از لوسیون یا روغن‌های پوستی استفاده نکنید. این مواد می‌توانند از قرارگیری درست الکترودها بروی پوستتان جلوگیری کنند. خالی بودن شکم برای این آزمایش لازم نیست، اما ممکن است از شما خواسته شود که قبل از آن از مصرف کافئین خودداری کنید.

در طی گرفتن نوار عصب و عضله از شما خواسته می‌شود تا برای انجام این تست، لباس و روپوش بیمارستانی به تن کنید و روی میز آزمایش دراز بکشید. برای اینکه درک درستی از این تست پیدا کنید، سه نکته زیر را بدانید:

• الکترودهای مورد استفاده در تست
• احساسی که در زمان عبور جریان الکتریکی خواهید داشت
• دستورالعمل‌هایی که باید رعایت کنید

نوار عصب و عضله

الکترودهای مورد استفاده در تست نوار عصب و عضله

متخصص مغز و اعصاب یا یک تکنسین، الکترودهای سطحی را در نقاط مختلفی روی پوستتان قرار می‌دهد. تعیین این نقاط به محل مشاهده علائم در شما بستگی دارد یا اینکه متخصص ممکن است الکترودهای سوزنی را در محل‌های مختلفی، بسته به علائم شما وارد کند.

احساسی که در زمان عبور جریان الکتریکی خواهید داشت

بعضی اوقات الکترودها یک جریان الکتریکی بسیار اندکی را می‌گذرانند که در آن زمان ممکن است احساس یک پیچش یا گرفتگی کنید. الکترود سوزنی ممکن است باعث کمی ناراحتی یا درد شود که معمولا بعد از برداشتن سوزن این درد برطرف می‌شود. اگر نگران درد و ناراحتی هستید، می‌توانید از متخصص خود بخواهید تا وقفه‌ای کوتاه در حین انجام تست داشته باشد.

دستورالعمل‌هایی که در حین آزمایش عصبی عضلانی باید رعایت کنید

در حین انجام تست نوار عصب و عضله، متخصص نوار عصب و عضله بروز هرگونه فعالیت الکتریکی خودبه‌خودی را در هنگام استراحت عضلات ارزیابی خواهد کرد (فعالیتی که در بافت‌های عضلانی سالم وجود ندارد) و نیز میزان فعالیت در حینی که عضلاتتان را کمی منقبض می‌کنید کنترل می‌شود.

وی دستورالعمل‌هایی را برای استراحت دادن و منقبض کردن یک عضله را در زمان‌های مختلف به شما خواهد گفت. بسته به اینکه کدام عضله و اعصاب مورد آزمایش قرار می‌گیرند، ممکن است از شما بخواهد که وضعیتتان را در حین انجام آزمایش عوض کنید.

عوارض نوار عصب و عضله را بشناسید

ممکن است در نقاطی که الکترودهای سوزنی به درون عضلاتتان وارد شده، کمی کبودی کوچک و موقتی داشته باشید. این کبودی می‌بایست در طی چند روز از بین برود. اگر بعد از گذشت چند روز همچنان کبودی‌ها وجود داشت، با پزشک خود تماس بگیرید.

تست اندازه‌گیری سرعت هدایت عصبی (NCV)

یک آزمایش سرعت هدایت عصبی (NCV) برای ارزیابی آسیب و اختلال عصبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آزمایش که به آن تست هدایت عصبی نیز می‌گویند، میزان سرعت انتقال سیگنال‌های الکتریکی را درمیان اعصاب مرکزی اندازه‌گیری می‌کند.

سیستم اعصاب مرکزی در خارج از مغز و در طول طناب نخاعی شما واقع‌ شده است. این اعصاب به شما کمک می‌کنند تا عضلاتتان را کنترل کنید و حس‌ها را دریافت کنید. عصب‌های سالم، سیگنال‌های الکتریکی را سریع‌تر و با قدرت بیشتری نسبت به اعصاب آسیب‌دیده ارسال می‌کنند.

آزمایش اندازه گیری سرعت هدایت الکتریکی به پزشک کمک می‌کند تا آسیب‌های واردشده به رشته‌ی عصبی را از آسیب به غلاف میلین (پوشش حفاظتی اطراف عصب) تشخیص دهد. همچنین می‌تواند به پزشک کمک کند تا اختلال عصبی و مشکلی را که در آن یک آسیب عصبی عضلات را تحت تأثیر قرار داده است، از هم تشخیص دهد.

نوار عصب عضله چگونه گرفته میشود

آزمایش نوار عصب و عضله برای تشخیص چه بیماری‌هایی استفاده می‌شود؟

از یک تست نوار عصب NCV می‌توان برای تشخیص تعدادی از اختلالات عصبی و عضلانی استفاده کرد، از جمله:

• سندروم گیلن بازه
• سندروم تونل کارپال
• بیماری شارکوماری توث
• فتق دیسک کمر و گردن
• پلی نوروپاتی و نوروپاتی التهابی مزمن
• مشکلات عصب سیاتیک
• آسیب اعصاب محیطی

اقدامات ضروری در هنگام تست نوار عصب و عضله

مشخصات آزمایش نوار عصب و عضله ممکن است متغیر باشند، اما از یک فرآیند کلی پیروی می‌کنند:

1. از شما خواسته می‌شود تا هر نوع وسیله‌ی فلزی مانند جواهرات را که ممکن است در انجام آزمایش اختلال وارد کنند دربیاورید.
2. ممکن است لازم باشد که لباس‌هایتان را عوض کنید و روپوش بپوشید.
3. برای انجام تست، روی یک میز می‌نشینید یا دراز می‌کشید.
4. پزشک عصبی را که باید مورد آزمایش قرار بگیرد را پیدا می‌کند.
5. سپس دو الکترود را روی پوستتان قرار خواهد داد که یکی از آن‌ها عصب را تحریک می‌کند و دیگری این تحریک را ثبت می‌کند. ممکن است از یک ژل یا نوعی خمیر برای چسباندن الکترود به پوست استفاده کنند.
6. عصب توسط یک شوک الکتریکی مختصر از جانب الکترود تحریک‌کننده، تحریک شود. در یک تست معمولی، تحریک عصب‌ها در انگشت و ثبت تحریکات توس الکترودی در نزدیکی مچ دست انجام می‌گیرد.

کل این آزمایش حدودا ۲۰ تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد. کمی احساس ناراحتی وجود خواهد داشت اما معمولا دردی احساس نمی‌شود. پزشک متخصص شما ممکن است این تست را در چند ناحیه انجام دهد.

در یک مطالعه، محققان از تست NCV برای بررسی و آزمایش آسیب واردشده به عصب زند زبرین که مسئول ایجاد حس در دستان و پاها است، استفاده کردند. با اضافه کردن یک محرک سوم به دو محرکی که به‌ طور عادی در این تست بکار برده می‌شوند، میزان حساسیت تست از ۸۰ درصد به ۹۶ درصد افزایش یافت.

تفسیر جواب نوار عصب و عضله

یکی از مزایای تست NCV این است که در این تست اندازه‌گیری عینی (خارجی) از سلامت اعصاب، در مقایسه با گزارش‌های غیر عینی از درد یا عملکرد ضعیف آن‌ها مدنظر می‌باشد.

به‌طورکلی یک سرعت هدایت عصبی بین ۵۰ تا ۶۰ متر در ثانیه، دامنه‌ای نرمال در این تست محسوب می‌شود. سرعتی خارج از این دامنه نشان می‌دهد که عصب آسیب‌دیده یا دچار بیماری شده است. اگرچه، این تست علت دقیق آسیب را نشان نمی‌دهد. تعداد زیادی از بیماری‌ها و مشکلات می‌توانند اعصاب را تحت تأثیر قرار دهند.

از جمله این بیماری‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سندروم تونل کارپال
• آسیب جراحتی به عصب میانی
• پلی نوروپاتی التهابی مزمن
• نوروپاتی دیابتی
• فلج عصب میانی القا شده از دارو
• بیماری شارکوماری توث
• بیماری فتق دیسک
• فشردگی اعصاب
• آسیب اعصاب محیطی
• آسیب وارده از داروهای درمان سرطان

دوره درمان و بهبودی یکسانی برای آسیب‌دیدگی یا بیماری‌های اعصاب وجود ندارد. روش‌های درمانی بر اساس شرایط خاص شما و نیز عصب آسیب‌دیده متغیر و متفاوت خواهند بود.

بیماری آبسه مغزی

آبسه مغزی یا اپیدورال نوعی عفونت در داخل مغز است که محدود به قسمت عفونی شده مغز بوده و معمولا یک یا چند قسمت مغز را در بر می‌گیرد. این بیماری باعث ایجاد مشکلاتی در عملکرد مغز و نخاع می‌شود.

نکته اصلی در درمان آبسه مغزی تشخیص زودهنگام بیماری است. بیماران مبتلا به آبسه مغزی باید فورا در بیمارستان بستری شوند و خیلی سریع آنتی بیوتیک مصرف کرده و احتمالا جراحی شوند و تحت مراقبت باشند.

هدف از درمان بیماری کاهش فشار موجود در سر و در صورت نیاز، تخلیه عفونت است. برای کنترل عفونت، تشنج، تب و دیگر مشکلات موجود از دارو استفاده می‌شود.

شدت بیماری به شدت عفونت در مغز بستگی دارد و وجود بیماری یا مشکلی در دیگر اعضای بدن نیز بر بیمار تاثیر می‌گذارد. در مواردی که بیماری فرد خیلی شدید باشد، بیمار برای تنفس راحت‌تر به دستگاه تنفس مصنوعی نیاز خواهد داشت.

بیماری آبسه و عفونت مغزی در بزرگسالان

آیا آبسه مغزی خطرناک است؟

هرچند امروزه احتمال ابتلا به آبسه مغزی بسیار کم است اما آبسه مغز زندگی فرد را به خطر می‌اندازد و باید هر چه زودتر تشخیص داده شده و درمان شود.

روش‌های درمانی مختلفی، مانند دارو و جراحی، برای درمان آبسه مغز وجود دارد که پزشک با توجه به اندازه، محل و ویژگی‌های آن، یکی از روش‌ها را برای درمان بیمار انتخاب می‌کند.

دکتر متخصص مغز و اعصاب پس از تشخیص بیماری و با توجه به شرایط بیمار، بهترین روش درمان را برای او تجویز می‌کند.

علت ایجاد آبسه مغزی

رایج‌ترین علت آبسه مغزی یک ویروس، قارچ یا باکتری است که از میان این سه، باکتری رایج‌ترین و مهم‌ترین علت ایجاد آبسه مغز می‌باشد.

یک ویروس یا باکتری به سه روش می‌تواند وارد بدن شده و مغز را عفونی کند. این سه روش عبارتند از:

• عفونت بخشی دیگر از جمجمه مانند عفونت گوش، سینوزیت یا آبسه دندان که مستقیما به مغز می‌رسد.
• عفونت قسمتی از بدن، مانند عفونتی که باعث ذات الریه می‌شود و از طریق خون به مغز می‌رسد.
• تروما، مانند وارد شدن آسیب شدید به سر که باعث شکستگی جمجمه شده و باکتری یا قارچ از راه شکستگی وارد مغز می‌شوند

با وجود موارد فوق، در برخی موارد منبع عفونت ناشناخته باقی می‌ماند.

چه عواملی باعث عفونت در مغز می‌شود؟

عواملی که ممکن است منجر به عفونت مغزی شوند عبارتند از:

• بیماری قلبی مادرزادی
• بیماری مننژیت
• عفونت مزمن گوش میانی و سینوس‌ها
• عفونت صورت یا پوست سر
• آسیب به سر یا شکستگی جمجمه
• تراکشن، یک وسیله پزشکی که دارای پایه‌ها یا پیچ‌هایی است که دور سر قرار داده می‌شود تا سر و گردن را بی‌حرکت نگه دارد. تراکشن در بیمارانی که دچار شکستگی گردن شده‌اند یا در جراحی‌هایی که نیاز به ثابت ماندن سر و گردن است، استفاده می‌شود.
• عفونت در اثر استفاده از شانت (وسیله‌ای که برای تخلیه مایع نخاعی اضافی استفاده می‌شود.)
• دیابت
• سیستم ایمنی سرکوب شده، وضعیتی که در آن بخاطر شرایط ژنتیکی یا مصرف داروهای قوی سرکوب کننده سیستم ایمنی، توانایی بدن برای مبارزه با عفونت دچار نقص و اختلال می‌شود.

نشانه ها و علائم آبسه مغزی

علائم آبسه در مغز ممکن است به سرعت یا به تدریج ظاهر شوند. این علائم عبارتند از:

• سردرد، که معمولا سردرد شدید در یک قسمت از سر است و با داروهای مسکن نیز تسکین پیدا نمی‌کند.
• تغییر وضعیت مغزی، مانند گیجی یا تحریک پذیری
• مشکل در عملکرد سیستم عصبی، مانند ضعف عضلانی، لکنت زبان یا فلج شدن یک طرف بدن
• تب ۳۸ درجه سانتیگراد یا بالاتر
• تشنج
• تهوع و استفراغ
• گرفتگی گردن
• تغییر دید، مانند دوبینی چشم و تاری دید (در اثر فشاری که آبسه روی عصب بینایی وارد می‌کند)

عوارض آبسه مغزی

عوارض آیسه مغز شامل موارد زیر است:

• آبسه مجدد
• آسیب مغز
• صرع
• مننژیت

آبسه مجدد

اگر بیمار احتمال دهد که آبسه عود کرده باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند. احتمال آبسه مجدد در افراد مبتلا به سیستم ایمنی ضعیف یا بیماری قلبی سینوسی بیشتر است.

آسیب مغز

اگر آسیب خفیف یا ملایمی به مغز وارد شود، به مرور زمان بهبود می‌یابد اما آسیب شدید مغزی احتمالا دائمی خواهد بود و تاخیر در تشخیص و درمان برای بیمار خطرناک است.

صرع

افراد مبتلا به بیماری صرع مرتب تشنج می‌کنند.

مننژیت

مننژیت عفونتی کشنده‌ است که پرده مننژ مغز را درگیر کرده و نیاز به درمان فوری دارد و بیشتر در کودکان رایج است.

نحوه تشخیص آبسه مغزی

اگر فرد مشکوک به آبسه مغز باشد، پزشک یک ارزیابی اولیه بر اساس علائم بیماری، سابقه پزشکی و اینکه آیا فرد اخیرا به عفونت یا بیماری‌ ضعیف کننده سیستم ایمنی‌ مبتلا شده یا نه انجام می‌دهد.

برای تشخیص عفونت مغزی آزمایش‌های خون، ادرار و مدفوع انجام می‌شود. دیگر آزمایش‌های تشخیصی مورد استفاده عبارتند از:

• عکس رادیوگرافی
• ام آر آی
• سی تی اسکن
• کشت خلط سینه
• لومبار پانکچر (اسپینال تپ)

عکس رادیوگرافی

نوعی آزمایش تشخیصی است که از پرتوهایی با انرژی الکترومغناطیس برای تهیه تصویر از بافت‌ها، استخوان‌ها و اجزای داخلی مغز بر روی یک فیلم استفاده می‌کند.

ام آر آی برای تشخیص عفونت در مغز

ام آر آی (تصویرسازی با روش رزونانس مغناطیسی) یک روش تشخیصی است که در آن از آهن‌رباهای بزرگ، رادیوفرکانسی و کامپیوتر برای تهیه تصاویر دقیق از اندام‌ها و بافت‌های داخلی بدن استفاده می‌شود. ممکن است در حین اسکن از ماده کنتراست داخل وریدی استفاده شود تا آبسه بهتر نشان داده شود.

کاربرد سی تی اسکن برای تشخیص عفونت مغزی

سی تی اسکن نوعی تصویربرداری تشخیصی است که با استفاده از اشعه ایکس و کامپیوتر عکس‌های افقی یا محوری (که برش نامیده می‌شوند) از بدن تهیه می‌کند.

در سی تی اسکن تصاویر دقیقی از قسمت‌های مختلف بدن، از جمله استخوان‌ها، عضلات، چربی‌ها و اندام‌های دیگر تهیه می‌شود. سی تی اسکن نسبت یه عکس رادیوگرافی جزئیات بیشتری را نشان می‌دهد.

کشت خلط سینه

یک آزمایش تشخیصی بر روی اخلاطی که از ریه به دهان آمده و دفع می‌شود انجام می‌گیرد. کشت خلط معمولا برای تائید وجود عفونت انجام می‌شود.

لومبار پانکچر (اسپینال تپ) و تشخیص آبسه مغزی

یک سوزن مخصوص در قسمت پایین کمر، در داخل مجرای نخاعی قرار داده می‌شود. مجرای نخاعی همان فضای اطراف نخاع است. سپس فشار مجرای نخاعی و مغز اندازه‌گیری می‌شود.

ممکن است مقدار کمی از مایع مغزی نخاعی برداشته شده و آزمایش شود تا پزشک اطمینان حاصل کند که آیا عفونت یا مشکل دیگری وجود دارد یا خیر. اگر مغز دچار تورم شدید باشد یا تغییری در بافت‌های مغز مشاهده شود، ممکن است از روش لومبار پانکچر برای تشخیص عفونت یا بیماری استفاده شود.

گاهی ممکن است اصلا از لومبار پانکچر استفاده نشود (زیرا ممکن است بیمار دچار فتق مغزی شود یعنی مغز فشرده شده و سپس در اثر فشار زیاد، تغییر کند).

راههای درمان آبسه مغزی

آبسه مغزی یک وضعیت اورژانسی محسوب می‌شود. تورمی که در اثر آبسه به وجود می‌آید ممکن است مانع رسیدن غذا و اکسیژن به مغز شود. همچنین خطر پارگی آن نیز وجود دارد. اگر عفونت مغز درمان نشود، منجر به آسیب دائمی مغز شده و کشنده خواهد بود.

روش های درمان عفونت مغزی عبارتند از:

• درمان دارویی
• جراحی آبسه مغز

داروهای آبسه مغزی

اگر آبسه در قسمت‌های عمقی مغز یا کمتر از ۵/۲ سانتیمتر باشد، احتمالا با آنتی بیوتیک درمان می‌شود. همچنین از آنتی بیوتیک برای درمان هر نوع عفونت دیگری که باعث ایجاد آبسه شده نیز استفاده می‌شود.

در اکثر موارد پزشک قبل از تشخیص نهایی، درمان با آنتی بیوتیک را شروع می‌کند تا خطر ایجاد علائم دیگر را کاهش دهد. معمولا پزشکان انواع مختلف آنتی بیوتیک که برای ازبین بردن باکتری‌های مختلف مناسب هستند را تجویز می‌کنند. ممکن است بیمار به بیش از یک نوع آنتی بیوتیک نیاز داشته باشد.

درمان آبسه مغزی با دارو

جراحی آبسه مغزی

معمولا اگر آبسه با آنتی بیوتیک، کوچک‌تر نشود، جراحی عفونت مغز پیشنهاد می‌شود. همچنین اگر آبسه بیش از ۵/۲ سانتیمتر باشد، جراحی برای بیمار بهتر است. برداشت آبسه با جراحی معمولا با بازکردن جمجمه و کشیدن آب آبسه انجام می‌شود.

مایع خارج شده به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا علت عفونت مشخص شود. آگاهی از علت عفونت باعث می‌شود پزشک مناسب‌ترین آنتی بیوتیک را برای فرد تجویز کند. اگر آنتی بیوتیک موثر نباشد، بیمار به جراحی نیاز خواهد داشت. بنابراین آگاهی از علت آبسه برای انتخاب بهترین روش درمان ضروری است.

جراحی شامل تخلیه عفونت‌ها از طریق ایجاد یک سوراخ در جمجمه (مکش ساده) یا باز کردن جمجمه وبرداشت کامل آبسه (کرانیوتومی) می‌باشد.

دوبینی چشم چیست و تاری دید چگونه اتفاق می‌افتد؟

دوبینی چشم که در اصلاح پزشکی به آن دیپلوپی گفته می‌شود، یک اختلال بینایی است که در آن فرد یک شی واحد را به صورت دو تصویر مجزا می‌بیند. این تصاویر ممکن است در کنار هم و یا بر روی یکدیگر قرار داشته باشند و یا ترکیبی از این دو حالت رخ دهد.

بسته به شدت بیماری و علت زمینه‌ای آن، دو بینی چشم می‌تواند ثابت، موقت و یا پیش‌رونده باشد. از جمله علائم دوبینی چشم می‌توان به سرگیچه، به هم خوردن تعادل در هنگام راه رفتن و اختلال در خواندن اشاره کرد.

افراد مبتلا به دو بینی چشم که به همراه آن دچار درد ناگهانی یا شدید می‌شوند و یا افرادی که دچار آسیب‌دیدگی یا علائم مربوط به اختلال سیستم عصبی می‌گردند، معمولا باید سریعا به پزشک متخصص مراجعه کنند.

اختلال دوبینی چشم چگونه است؟

هنگامی که افراد تصاویر را مشاهده می‌کنند، مجموعه‌ای منظم از قرینه گرفته تا عضلات چشم و اعصابی که اطلاعات را برای تفسیر به مغز انتقال می‌دهند، با یکدیگر همکاری می‌کنند تا امکان دیدن اشیا برای فرد فراهم گردد.

اگر هر یک از این بخش‌ها در مسیر بینایی دچار اختلال شود، ممکن است فرد به دو بینی مبتلا شود. افراد مبتلا به تاری دید همیشه باید تحت نظر یک متخصص مغز و اعصاب باشند. حتی اگر فرد مبتلا به دوبینی خفیف باشد، در صورت مشاهده علائم هشدار دهنده فورا باید توسط پزشک تحت معاینه قرار بگیرند.

برخی از افراد نیز ممکن است دچار دو بینی موقتی شوند. در این حالت علائم دوبینی چشم به صورت گذرا در این افراد ایجاد می‌شود و پس از مدتی این علائم از بین می‌روند. در این صورت فرد حتما باید به یک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کند تا علائم فرد به دقت مورد ارزیابی قرار گیرد. زیرا ممکن است دو بینی موقت ناشی از بیماری دیگری باشد که نیاز به درمان داشته باشد.

دلایل دو بینی چشم و تاری دید

علت دوبینی چشم ناشی از عوامل مختلفی است. در حالتی‌که دو بینی تک چشمی است، فرد اگر یک چشم خودش را ببند باز هم شی را دوتا می‌بیند. دوبینی دوچشمی بر خلاف دو بینی تک چشمی در حالتی که هر دو چشم فرد باز است احساس می‌شود.

عوامل دو بینی چشمی بسیار گسترده است. برخی از عواملی که منجر به این عارضه چشمی می‌شوند عبارتند از:

• بیماری قرنیه چشم
• اختلال عدسی چشم
• ضعف عضلات چشم
• اختلالات مغزی

بیماری قرنیه چشم

قرنیه چشم وظیفه متمرکز کردن نور ورودی به چشم را بر عهده دارد. اختلال در قرنیه چشم باعث ایجاد دوبینی و تاری چشم می‌شود. این اختلال معمولا در یک چشم رخ می‌دهد.

قرنیه چشم از سه طریق ممکن است دچار آسیب‌دیدگی شود:

• عفونت که می‌توانند باعث تحریک قرنیه شوند
• زخم‌ها که می‌توانند ساختار قرنیه را تغییر دهند
• خشکی قرنیه که باعث اختلال بینایی می‌شود

اختلال عدسی چشم

عدسی چشم در پشت مردمک قرار دارد و کمک می‌کند تا نور بر روی شبکیه متمرکز گردد، اختلال شایع عدسی که می‌تواند منجر به دو بینی چشم گردد، کاتاراکت یا آب‌ مروارید است.

ضعف عضلات چشم

اگر عضله‌ای در یکی از چشم‌ها ضعیف‌تر از چشم دیگر باشد، حرکت چشم‌ها باهم هماهنگ نبوده و ممکن است فرد دچار دوبینی شود.

ضعف عضلات چشم می‌تواند ناشی از بیماری‌های زیر باشد:

• بیماری میاستنی گراویس
• بیماری گریوز
• بیماری اعصاب و روان

میاستنی گراویس

یک بیماری خود ایمنی است که تحریک عضلات توسط اعصاب مغز را مسدود می‌کند، از علائم این بیماری می‌توان به دوبینی چشم و افتادگی پلک‌ها اشاره کرد.

بیماری گریوز

یک بیماری مربوط به تیروئید است که بر عضلات چشم اثر می‌گذارد، این بیماری باعث ایجاد دوبینی عمودی می‌شود، به‌نحوی که یک تصویر بالای تصویر دیگر قرار می‌گیرد.

بیماری اعصاب و روان

برخی از بیماری‌ها می‌توانند بر عصب‌های کنترل‌کننده عضلات چشم مؤثر باشند، در نتیجه فرد به دوبینی و تاری دید مبتلا می‌شود، برخی از این اختلالات عبارت‌اند از:

• بیماری مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس که بر اعصاب مغز یا نخاع تأثیر می‌گذارد.
• بیماری سندرم گیلن باره، یک اختلال عصبی است که باعث ضعف پیش‌رونده بیمار می‌شود.
• دیابت، که می‌تواند بر روی اعصاب کنترل‌کننده عضلات چشم، اثرگذار باشد.

اختلالات مغزی

بسیاری از دلایل دوبینی چشم ناشی از اختلالات مغزی است. این اختلالات بر روی اعصاب کنترل‌‌کننده چشم، اثر خواهند گذاشت.

از جمله اختلالات مغزی که منجر به دو بینی چشم می‌شوند می‌ـوان به موارد زیر اشاره کرد:

• سکته مغزی
• آنوریسم مغزی
• افزایش فشار داخل مغز ناشی از عواملی همچون تروما ضربه به سر، خونریزی مغزی یا عفونت
• تومور مغزی
• سردرد میگرنی

علائم دوبینی چشم و تاری دید

علائم دوبینی چشم بسیار مختلف است. در برخی از افراد ممکن است دو بینی چشم بدون هیچ علامتی ایجاد شود، اما در هنگام بروز دو بینی بیمار کاملا از وجود آن آگاه خواهد شد. بسته به علت اصلی بروز دو بینی در چشم، علائم دیگری نیز ممکن است همراه با آن ظاهر شود. از جمله این علائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ناهماهنگی یک یا هر دو چشم، مانند لوچ شدن و یا چپ شدن چشم‌ها
• درد هنگام حرکت یک یا هر دو چشم
• ناراحتی یا درد در اطراف چشم، مانند شقیقه و ناحیه ابرو
• سردرد
• حالت تهوع
• ضعیف شدن چشم
• افتادگی پلک‌ها

انواع دوبینی چشم

به طور کلی انواع دوبینی چشم به سه دسته مختلف تقسیم بندی می‌شود:

• دوبینی دو چشمی
• دو بینی یک چشمی
• دو بینی فیزیولوژیک

دوبینی دو چشمی

در صورتی که فرد مبتلا به دو بینی دو چشمی باشد، هر دو چشم او نمی‌توانند با یکدیگر هماهنگ عمل کنند و اگر بیمار یکی از چشم‌هاش را ببندد، دوبینی برطرف می‌شود.

دو بینی تک چشمی

دو بینی تنها در یک چشم وجود دارد، که منجر به ایجاد سایه در تصاویر می‌شود، تصاویر فقط اندکی از هم فاصله می‌گیرند. دو بینی تک چشمی کمتر از دو بینی دو چشمی شایع است.

دوبینی فیزیولوژیک

هنگامی رخ می‌دهد که فقط تصاویر پس‌زمینه یا تصاویری که فرد بر روی آن‌ها متمرکز نشده‌ است، به‌صورت دوگانه دیده می‌شوند. معمولا زمانی که کودکان اشیاء را به‌صورت دوگانه می‌بینند، مبتلا به این نوع از دوبینی هستند.

روش های تشخیص دوبینی چشم

به منظور تشخیص دوبینی چشم در فرد بیمار، پزشک ابتدا سؤالاتی در خصوص علائم و سابقه پزشکی شخص خواهد پرسید. سپس یک معاینه فیزیکی کامل انجام می‌دهد. در نهایت پزشک بر اساس اطلاعاتی که بدست می‌آورد، علت دو بینی چشم و آزمایشات مورد نیاز را تجویز می‌کند.

تشخیص درست دو بینی چشم به پزشک کمک می‌کند تا بتواند بهترین درمان را برای دوبینی تجویز کند. یکی از مواردی که پزشک در مواجهه با بیمار مبتلا به دو بینی چشم و تاری دید به دنبال تشخیص آن است، نوع دوبینی است. پزشک با معاینه بیمار تشخیص می‌دهد که آیا دو بینی دائمی است یا موقت. همچنین با انجام آزمایشات میزان پیشروی بیماری را تشخیص می‌دهد.

از جمله اقداماتی که پزشک به منظور تشخیص دو بینی چشم و تاری دید انجام می‌دهد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پزشک از بیمار می‌خواهد به تصاویر در کنار یکدیگر نگاه کند و بگوید که آیا تصاویر دوگانه را در کنار هم می‌بیند یا بالا پایین.
• پزشک از بیمار می‌خواهد که به یک جهت خاص نگاه کند تا متوجه شود که در این شرایط دوبینی در ایجاد می‌شود یا خیر.
• پزشک در مورد وجود هرگونه درد یا بی‌حسی در پیشانی و گونه، ضعف در عضلات صورت، سرگیجه و اختلال در بلع و گفتار سؤالاتی خواهد پرسید، زیرا این علائم ممکن است به وجود اختلال در اعصاب جمجمه‌ای مربوط باشد.
• پزشک در مورد سایر علائم مربوط به سیستم عصبی و سایر بیماری‌ها سؤالاتی خواهد پرسید.
• یکی از مهم‌ترین قسمت تشخیص دوبینی چشم در فرد، معاینه فیزیکی چشم‌ها است.
• بینایی سنجی اقدام دیگری است که پزشک به منظور تشخیص دو بینی انجام می‌دهد.
• پزشک به دقت برآمده بودن چشم‌ها و افتادگی پلک‌ها را مورد ارزیابی قرار می‌دهند.
• نحوه واکنش مردمک نسبت به نور نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.
• حرکات چشم کنترل می‌شود، از بیمار خواسته می‌شود تا انگشت پزشک را به سمت بالا، پایین، راست و چپ دنبال کند.
• در نهایت پزشک به کمک لامپ اسلیت (وسیله‌ای که به کمک آن می‌توان چشم‌ها را با بزرگ‌نمایی بالا بررسی کرد) و افتالموسکوپ ساختارهای داخلی چشم‌ها نمایش می‌دهد، چشم‌ها را بررسی می‌کند.

علائم و یافته‌های معاینه می‌تواند اطلاعات مفیدی درباره دلایل دوبینی چشم در اختیار پزشک قرار دهد.

درمان دوبینی چشم

اگر بیمار دچار دو بینی و تاری دید شده باشد، درمان دوبینی چشم به علت زمینه‌ای بیماری و همچنین درگیر بودن یک چشم (مونوکولار) یا هر دو چشم (بینوکولار) بستگی خواهد داشت. دو بینی در صورتی‌که ناشی از بیماری‌ها و یا اختلالات عصبی باشد، با درمان بیماری می‌تواند بهبود یابد. برای مثال دیابت و بیماری میاستنی با دارو درمان خواهد شد.

سایر گزینه‌های درمان تاری دید و دوبینی چشم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• عینک زدن
• انجام تمرینات ویژه چشم
• نصب منشور بر روی عینک
• پوشاندن یک چشم
• استفاده از لنز تماسی مات (بدون دید) در یک چشم
• جراحی عضلات چشم
• استفاده از عدسی منشوری
• تزریق بوتولینوم توکسین (بوتاکس) به عضله چشم

استفاده از لنزهای مات داخل چشمی جهت درمان دوبینی چشم

در برخی از موارد به منظور درمان دو بینی چشم در فرد، یک روش جراحی به نام کاشت لنز داخل چشمی (IOL) می‌تواند گزینه مناسبی باشد. با این حال، این روش فقط زمانی توصیه می‌شود که سایر روش‌های درمانی موفق نبوده باشند. لنز داخل چشمی تنها برای افرادی که دوبینی دوچشمی دارند، مناسب است. در این روش عدسی بیمار خارج می‌شود و با یک عدسی مصنوعی جایگزین می‌گردد.

درمان تاری دید با لنز مات داخل چشمی

استفاده در منشور برای درمان دو بینی چشمی

منشور یک قطعه شیشه‌ای یا پلاستیکی V شکل است که باعث شکست نور می‌شود. می‌توان منشورهای خاصی را که منشور فرنل نامیده می‌شود، بر روی عینک نصب نمود، این کار راه مؤثری برای درمان دوبینی چشم محسوب می‌شود.

منشور فرنل از ورقه‌های پلاستیکی نازک درست می‌شود. یک‌طرف آن به شیشه عینک چسبانده می‌شود و طرف دیگران دارای شیارهای خاصی است که باعث تغییر نور ورودی به چشم‌ها می‌شود.

منشور برای درمان دو بینی چشمی

درمان دوبینی چشم از طریق تزریق بوتاکس

گاهی اوقات برای درمان اختلالات حرکتی چشم، مانند لوچ شدن چشم‌ها، از تزریق بوتولینوم استفاده می‌شود. سم بوتولینوم به یکی از عضلات کنترل‌کننده حرکت چشم تزریق می‌شود. این سم ارسال پیام‌های شیمیایی از اعصاب را مسدود می‌کند، درنتیجه عضله در حالت استراحت قرار می‌گیرد.

این به این معنی است که عضله دیگر نمی‌تواند چشم را حرکت دهد، در نتیجه سایر عضلات کنترل چشم را به عهده می‌گیرند، این کار باعث تقویت چشم خواهد شد.

درمان دوبینی چشم با تزریق بوتاکس

درمان دوبینی چشم از طریق جراحی چشم

اگر دوبینی ناشی از بیماری‌هایی همچون لوچی باشد، جراحی عضلات چشم می‌تواند موقعیت چشم‌ها را تصحیح کند. عمل جراحی دو بینی چشم در صورتی در نظر گرفته می‌شود که مزیت جراحی (تراز کردن چشم‌ها)، بیشتر از عوارض و خطرات احتمالی آن باشد.

شش عضله در هر چشم کنترل موقعیت چشم‌ها را بر عهده دارند؛ می‌توان هر یک از این عضلات را تقویت، تضعیف و یا اصلاح نمود. بسته به نوع و شدت انحراف چشم‌ها، جراحی دوبینی چشم روی عضلات موردنظر انجام می‌شود تا موقعیت چشم‌ها اصلاح شده و تراز گردند.

عمل جراحی دوبینی چشم

پیشگیری از دوبینی چشم و تاری دید

پیشگیری از دوبینی چشم متکی بر پیشگیری از ایجاد علل و بیماری‌های زمینه‌ای آن است. در اینجا چند نکته برای افزایش سلامتی چشم‌ها و کاهش خطر ابتلای به دوبینی بیان خواهد شد. این موارد عبارتند از:

1. کنتزل دیابت
2. پیشگیری از ایجاد آب مروارید
3. جلوگیری از خشکی چشم
4. جلوگیری از آسیب‌دیدگی سر

کنترل دیابت

بیماران مبتلا به دیابت که به دقت برنامه درمانی خود را دنبال می‌کنند، کمتر در معرض خطر دوبینی قرار می‌گیرند.

پیشگیری از ایجاد آب‌ مروارید

مراقبت از سلامتی چشم‌ها و کاهش خطر آب‌ مروارید از طریق استفاده از عینک آفتابی، سیگار نکشیدن و داشتن رژیم غذایی سالم، احتمال دو بینی چشم را کاهش می‌دهد.

جلوگیری از خشکی چشم

اگر رطوبت چشم‌ها به خوبی حفظ شود، می‌تواند از ایجاد دوبینی جلوگیری به عمل آورد. همچنین، سعی کنید از خیره شدن طولانی‌ مدت به کامپیوتر خودداری کنید، چرا که می‌تواند باعث خشکی چشم‌ها گردد.

جلوگیری از آسیب‌دیدگی سر

جلوگیری از آسیب‌ دیدگی ناحیه سر از طریق بستن کمربند ایمنی در هنگام رانندگی، استفاده از کلاه ایمنی در هنگام دوچرخه‌سواری و یا راندن موتورسیکلت و استفاده از کلاه و عینک مناسب هنگام کار با ماشین‌آلات و بازی‌های ورزشی می‌تواند احتمال ابتلا به دوبینی چشم و تاری دید را کاهش دهد.

ام آر آی یک روش تصویربرداری پیشرفته است که از طریق آن می‌توان تصویر بافت‌های درونی بدن را دید. در صورتی که اصول ایمنی رعایت شود، ام ار ای یک روش کاملا ایمن برای تصویر برداری است.

تصویربرداری ام آر آی (MRI) و مزایای آن

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی) روشی است که در آن از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای تصویربرداری دقیق از ارگان‌ها و بافت‌های درون بدن استفاده می‌شود.

بیشتر دستگاه‌های ام آر ای بزرگ و لوله‌ای شکل هستند. زمانی که شما داخل دستگاه ام آر آی می‌شوید، میدان مغناطیسی باعث می‌شود که‌ اتم‌های هیدروژن به طور موقتی در بدن شما تغییر جهت یابند. امواج رادیویی باعث همسو شدن اتم‌ها و ایجاد شدن سیگنال‌های بسیار ضعیف شده که برای ساختن عکس‌های مقطعی‌ ام آر ای استفاده می‌شود.

دستگاه ام آر آی همچنین می‌تواند برای تولید عکس‌های سه بعدی که از زوایای مختلف دیده می‌شوند به کار برده شود. امروزه پزشکان برای عکس‌برداری از داخل بدن بیماران از دستگاهی به نام ام آر ای استفاده می‌کنند.

مزایای ام آر آی نسبت به دیگر تجهیزات عکس‌برداری این است که تصاویر واضح‌تری را ارائه می‌دهد؛ اما افرادی که اضافه وزن بسیار دارند یا از ایمپلنت‌های فلزی استفاده کرده‌اند برای استفاده از ام آر آی محدودیت دارند. همچنین زنان باردار نیز قبل از استفاده از دستگاه ام آر ای باید با پزشک یا متخصص رادیولوژی مشورت نمایند.

چرا عکس‌برداری به روش ‌ام آر آی انجام می‌شود؟

ام آر آی (MRI) یک روش غیرتهاجمی است که پزشک برای معاینه ارگان‌ها، بافت‌ها و سیستم اسکلتی بدن به کار می‌برد. با این روش تصاویری با کیفیت بالا از بدن گرفته می‌شود که به تشخیص بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات کمک می‌کند.

انواع ام ار ای

ام ار ای انواع مختلفی دارد که شامل موارد زیر است:

• ام آر ای مغز و نخاع
• ام آر آی قلب و عروق خونی
• ام آر آی ارگان‌های داخلی دیگر
• ام آر آی استخوان‌ها و مفاصل
• ام آر آی سینه

انواع ام آر آی مغز

ام آر ای مغز و نخاع

در بسیاری از موارد از ام آر آی مغز و نخاع استفاده می‌شود. این تصاویر غالبا برای کمک به تشخیص بیماری‌های زیر به کار برده می‌شوند:

• آنوریسم عروق مغزی
• اختلالات چشم و گوش داخلی
• اسکلروز چندگانه (ام اس)
• آسیب‌دیدگی‌های نخاعی
• سکته مغزی
• تومورهای مغزی
• آسیب‌دیدگی‌های مغز ناشی از وارد آمدن ضربه به سر

یکی از انواع ام آر ای، ام آر آی (MRI) عملکردی مغز است. با این روش تغییرات متابولیسمی ایجاد شده در مغز اندازه‌گیری می‌شود. همچنین با این روش آناتومی مغز بررسی شده و مشخص می‌شود که کدام قسمت مغز عملکرد بحرانی دارد.

ام آر آی مغز به مشخص شدن قسمت‌های کنترل حرکتی و زبانی در مغز افرادی که می‌خواهند عمل مغز انجام دهند کمک می‌کند. ام آر آی عملکردی همچنین برای ارزیابی آسیب‌دیدگی ناشی از جراحات سر و اختلالاتی نظیر بیماری آلزایمر به کار می‌رود.

ام آر آی قلب و عروق خونی

ام آر آی قلب و عروق خونی برای بررسی و ارزیابی موارد زیر به کار برده می‌شود:

• اندازه و عملکرد دهلیزهای قلب
• ضخامت و حرکت دیواره‌های قلب
• گستردگی آسیب‌دیدگی‌های ناشی از حملات یا بیماری‌های قلبی
• مشکلات ساختاری در آئورت مانند آئوریسم یا انسداد آئورت
• التهاب یا انسداد عروق خونی

ام آر آی ارگان‌های داخلی دیگر

ام آر ای ممکن است برای بررسی تومورها یا ناهنجاری‌های دیگر در بسیاری از ارگان‌های بدن به کار برده شود. برخی از این ارگان‌ها عبارتند از:

• کبد و مجرای صفراوی
• کلیه‌ها
• طحال
• پانکراس
• رحم
• تخمدان‌ها
• پروستات

ام آر آی استخوان‌ها و مفاصل

ام آر آی (MRI) همچنین برای ارزیابی قسمت‌های زیر در بدن به کار برده می‌شود:

• ناهنجاری‌های مفصلی که به دلیل ضربه یا آسیب‌دیدگی‌های مکرر ایجاد شده‌اند مانند پارگی غضروف یا رباط‌ها
• ناهنجاری‌های دیسکی در ستون فقرات
• عفونت‌های استخوانی
• تومور استخوان و بافت نرم

ام آر آی سینه

ام آر آی همچنین ممکن است همراه با ماموگرافی برای تشخیص سرطان سینه به خصوص در زنانی که بافت توده‌ای در سینه دارند یا در آنهایی بیشتر در معرض ابتلا به این سرطان قرار دارند انجام شود.

عوارض ام آر آی چیست؟

از آنجا که در دستگاه MRI از میدان مغناطیسی قوی استفاده می‌شود، وجود تجهیزات فلزی در بدن ممکن است باعث ایجاد عوارضی شده یا بر قسمتی از تصاویر گرفته شده به روش ام آر آی تاثیر بگذارد.

قبل از انجام ام آر آی به تکنسین آن در مورد استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی یا فلزی در بدن اطلاع دهید تا شما را از عوارض دستگاه ام ار ای آگاه سازند. برخی از این تجهیزات فلزی یا الکترونیکی عبارتند از:

• پروتزهای متحرک فلزی
• دریچه‌های مصنوعی قلب
• دیفیبلاتور متحرک قلب
• پیس میکر
• گیره‌های فلزی
• ایمپلنت‌های حلزونی
• گلوله یا هر شی‌ء فلزی دیگر

اگر شما خالکوبی کرده‌اید، از پزشک در مورد تاثیر آن بر تصاویر گرفته شده با ام آر ای سؤال کنید. برخی از جوهرهای تیره ممکن است حاوی مواد فلزی باشند.

قبل از انجام ام آر آی، به پزشک در مورد قصد خود برای بارداری اطلاع دهید. خطر ام ار ای در بارداری شامل اثرات میدان مغناطیسی روی جنین هنوز به طور دقیق مشخص نشده است. ممکن است پزشک از روش‌های جایگزین استفاده کرده یا تصویربرداری به روش ام آر آی را به تاخیر بیندازد.

قبل از انجام ام آر آی حتما به پزشک و تکنسین دستگاه در مورد مشکلات کلیوی و کبدی خود اطلاع دهید زیرا بیماری‌های این ارگان‌ها ممکن است باعث ایجاد محدودیت در عوامل کنتراست تزریقی را در حین اسکن محدود کند.

نحوه آماده شدن برای انجام ام آر آی

قبل از انجام ام آر آی، می‌توانید مطابق برنامه خود غذا خورده و داروهای خود را مصرف کنید مگر این که پزشک دستور دیگری داده باشد. معمولا از شما خواسته می‌شود اشیای فلزی که ممکن است بر میدان مغناطیسی تاثیر بگذارند را از خود دور کنید. برخی از این وسایل عبارتند از:

• جواهرات
• گیره سر
• عینک
• ساعت
• کلاه‌گیس
• پروتزهای دندانی
• سمعک
• سینه‌بند

آمادگی برای ام آر آی

در حین انجام ام آر آی چه اقداماتی انجام می‌شود؟

دستگاه MRI مانند یک لوله بزرگ باریک است که هر دو طرف آن باز است. شما روی یک تخت متحرک دراز کشیده و به سمت داخل این لوله هدایت می‌شوید. یک تکنسین از اتاق دیگری شما را تحت نظر دارد و شما می‌توانید از طریق یک میکروفون با او صحبت کنید.

اگر شما ترس از محوطه‌های بسته دارید (کلاستروفوبیا) به شما داروهایی داده می‌شود که در هنگام انجام ام آر آی خوابیده و اضطراب کمتری داشته باشید. بیشتر افراد این فرآیند را بدون مشکل انجام می‌دهند.

دستگاه ام آر آی یک میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی هدایت شده اطراف شما ایجاد می‌کند. انجام این فرایند دردی به همراه ندارد. شما میدان مغناطیسی یا امواج رادیویی را احساس نمی‌کنید و قسمت متحرکی هم در اطراف شما وجود ندارد.

در حین انجام ام آر آی، قسمت داخلی مگنت، ضربات مکرر، ضربان و صداهای دیگری ایجاد می‌کند. استفاده از محافظ گوش یا گوش دادن به موسیقی می‌تواند اثر این نویزها را کاهش دهد.

در برخی موارد، ماده کنتراست که معمولا گادولینیوم است ممکن است از طریق سیاهرگ‌های دست یا بازو تزریق به شما شود. ماده کنتراست برخی ظواهر تصویر را بهبود می‌بخشد. احتمال بروز واکنش‌های آلرژیک در اثر استفاده از ماده کنتراستی که در ام آر آی به کار برده می‌شود کمتر از ماده کنتراستی است که در سی تی اسکن استفاده می‌شود.

فرآیند انجام ام آر آی ممکن است از ۱۵ دقیقه تا بیش از یک ساعت طول بکشد. شما باید کاملا بی‌تحرک باشید زیرا هر حرکتی باعث تار شدن عکس می‌شود.

در هنگام انجام ام آر آی عملکردی شما باید برخی کارها را انجام دهید که عبارتند از ضربه زدن با شصت به انگشتان دیگر، سائیدن سنباده یا پاسخ به پرسش‌هایی که از شما می‌شود. این کارها به مغز در کنترل فعالیت‌ها کمک می‌کند.

مراقبت بعد از ام آر آی

اگر شما تحت تاثیر داروهای آرام‌بخش نباشید می‌توانید بلافاصله پس از انجام اسکن به فعالیت‌های روزمره و عادی خود بپردازید. اما اگر برای انجام این اسکن به بیمار آرام‌بخش داده شود پرسنل ممکن است تا یکی دو ساعت بعد از دریافت داروی آرامش‌بخش بیمار را مرکز نگه داشته تا کاملا هوشیار شود.

تفسیر جواب ام آر آی

پزشکی که برای تفسیر تصاویر MRI آموزش دیده است (رادیولوژیست) تصاویر گرفته شده از شما را آنالیز کرده و به پزشک شما گزارش می‌دهد. پزشک شما هر مطلب مهمی را با شما در میان گذاشته و مراحل را با شما پیش می‌برد.

هزینه ام آر آی

ام آر آی نسبت به دیگر تجهیزات عکس‌برداری مانند سی تی اسکن هزینه بیشتری دارد اما به دلیل اینکه تصاویر واضح‌تری را ارائه می‌دهد. اکثر متخصصین برای تشخیص دقیق بیماری‌ها استفاده از آن را ترجیح می‌دهند. مثلا برای اختلالات مغزی مانند تومور مغزی با وجود اینکه هزینه ام آر آی مغز بیشتر از سایر روش‌های عکس برداری است، اما توصیه می‌شود تنها ام آر آی انجام شود.

اختلال یادگیری یک مشکل شایع در میان کودکان است که باعث می‌شود کودک با وجود داشتن هوش عادی یا حتی بیشتر از آنها، در خواندن، نوشتن، هجی کردن، استدلال کردن، به خاطر آوردن، و یا سازماندهی اطلاعات، مشکل داشته باشند. این مقاله به بررسی انواع اختلال یادگیری می‌پردازد و راهکارهای مناسب جهت درمان این اختلال را بیان می‌کند.

اختلال یادگیری در کودکان شامل چه مواردی می‌شود؟

اختلال یادگیری مشکلی است که بر چگونگی دریافت و پردازش اطلاعات فرد تاثیر می‌گذارد. کودکانی که مبتلا به اختلال یادگیری هستند ممکن است در هریک از موارد زیر دچار مشکل شوند:

• خواندن
• نوشتن
• محاسبات ریاضی
• درک جهت‌های فضایی

اختلال در یادگیری کودکان هیچ ربطی به هوش فردی ندارد. به عبارت بهتر، کودکی که دچار اختلال یادگیری است فقط ممکن است چیزها را به ‌طور متفاوتی ببیند، بشنود یا درک کند. این مسئله می‌تواند کارهای روزمره نظیر مطالعه برای امتحان یا تمرکز داشتن سر کلاس را بسیار دشوار کند.

فرد مبتلا به این اختلال می‌تواند تدابیری اتخاذ کند تا بتواند این تفاوت‌ها را راحت‌تر مدیریت کند. با شناخت زودتر علائم احتمالی اختلال یادگیری، والدین می‌توانند هرچه زودتر به فرزند خود کمک لازم را بکنند. تاخیر در راه افتادن و صحبت کردن یا مشکل در اجتماعی شدن می‌تواند از علائم اختلال یادگیری در کودکان نوپا، دانش آموزان و دبستانی‌ها باشد.

اگر شاهد این علائم در فرزند خود هستید به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید تا مغز کودک و اختلال عصبی مرکزی وی را مورد سنجش و یررسی قرار دهد.

اختلالات یادگیری در کودکان

پزشک می‌تواند داروهایی تجویز کند تا اختلال یادگیری برطرف شده و مشکلات جانبی مثل استرس و اضطراب کاهش یابد. همچنین متخصص می‌تواند تشخیص دهد که آیا کودک شما مبتلا به بیش فعالی و عدم تمرکز (ADHD) است یا خیر؛ زیرا بیش فعالی خود می‌تواند سبب اختلال یادگیری شود که این مشکل با مصرف دارو قابل کنترل است.

انواع اختلال یادگیری

انواع مختلفی از اختلالات و ناتوانی‌های یادگیری وجود دارند که می‌توانند روی کودک تاثیرات مختلفی داشته باشند. نکته حائز اهمیت آن است که اختلال بیش فعالی و نقص توجه (ADHD) و اختلال اوتیسم شبیه اختلالات یادگیری نیستند.

انواع اختلال های یادگیری عبارتند از:

• دیسپراکسیا یا اختلال کنش‌پریشی در کودکان
• دیسلکسیا (خوانش‌پریشی)
• دیسگرافیا (نوشتار‌ پریشی)
• دیسکلکولیا (محاسبه‌ پریشی)
• اختلال پردازش شنوایی
• اختلال پردازش بینایی

دیسپراکسیا یا اختلال کنش پریشی در کودکان

این اختلال روی مهارت‌های حرکتی کودک تاثیر می‌گذارد. مهارت‌های حرکتی به ما در حرکت و هماهنگی عضلات کمک می‌کنند. طفل مبتلا به دیسپراکسیا ممکن است به اشیا برخورد کند یا در نگهداشتن قاشق یا بستن بند کفش خود دچار مشکل شود. بعدها ممکن است در کارهایی مثل نوشتن و تایپ کردن نیز با اشکال مواجه شود.

مشکلات دیگر مرتیط با دیسپراکسیا عبارتند از:

• مشکل در تکلم
• حساسیت به نور، لمس، طعم یا بو
• مشکل در حرکت چشم‌ها

دیسلکسیا (خوانش پریشی)

خوانش پریشی بر چگونگی پردازش زبان فرد تاثیر می‌گذارد و می‌تواند خواندن و نوشتن را با مشکل مواجه کند. این اختلال همچنین می‌تواند سبب مشکلاتی در دستور زبان، خواندن و درک مطلب شود. کودکان ممکن است در بیان شفاهی خود نیز مشکل پیدا کنند و افکار خود را در حین گفتگو تنها کنار هم بچینند.

اختلالات یادگیری دیسلکسیا

دیسگرافیا (نوشتار‌ پریشی)

این اختلال روی توانایی‌های نوشتاری فرد تاثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به نوشتار‌ پریشی ممکن است مشکلات متنوعی داشته باشند که عبارتند از:

• دستخط بد
• مشکل در هجی کردن کلمات
• مشکل در انتقال افکار روی کاغذ

اختلال یادگیری دیسگرافیا

دیسکلکولیا (محاسبه‌ پریشی)

این اختلال بر توانایی فرد در انجام محاسبات ریاضی تاثیر می‌گذارد. اختلال یادگیری ریاضی می‌تواند اشکال زیادی داشته باشد و علائم آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است.

اختلال یتدگیری دیسکلکولیا

محاسبه‌ پریشی در خردسالان ممکن است بر یادگیری شمردن و به‌خاطر آوردن اعداد تأثیر بگذارد. با بالا رفتن سن کودک، او ممکن است در حل کردن مسائل پایه ریاضی یا حفظ کردن جدول ضرب دچار مشکل شود.

اختلال پردازش شنوایی

این مشکل به نحوه پردازش صداهای دریافت شده توسط مغز مربوط می‌شود و ربطی به نقص در سیستم شنوایی ندارد. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است در موارد زیر نیز دچار مشکل شوند:

• یادگیری خواندن
• تمیز قائل شدن بین صداهای اصلی و پس‌زمینه
• پیروی از دستورات شفاهی
• گفتن تفاوت‌های بین کلمات شبه آوا (که آوای شبیه هم دارند)
• به‌خاطر سپردن چیزهایی که می‌شنوند.

مشکلات شنوایی

اختلال پردازش بینایی

کودک مبتلا به این اختلال در تفسیر اطلاعات دیداری دچار مشکل است. ممکن است برای چنین فردی خواندن یا گفتن تفاوت بین دو چیز شبیه به هم کار سختی باشد. افراد مبتلا به اختلال پردازش بینایی اغلب در هماهنگی بین دست و چشم مشکل دارند.

مشکل بینایی

نحوه تشخیص اختلال یادگیری

تشخیص اختلال یادگیری در کودکان و ناتوایی‌های یادگیری می‌تواند مشکل باشد زیرا هیچ گونه فهرستی از علائم قطعی که با هر کودکی متناسب در بیاید موجود نیست. همچنین بسیاری از کودکان سعی می‌کنند مشکل خود را پنهان کنند. ممکن است علائمی به جز شکایت‌های مکرر در مورد انجام تکالیف یا عدم تمایل به رفتن مدرسه مورد توجه شما قرار نگیرد.

با این وجود، موارد زیر می‌تواند نشانه‌هایی از نوعی اختلال یادگیری باشد:

• عدم اشتیاق به خواندن یا نوشتن
• مشکل در به‌‌یاد آوردن چیزها
• آهسته کار کردن
• مشکل در پیروی از قوانین و راهنمایی‌ها
• مشکل تمرکز در انجام کاری
• مشکل درک معانی مجازی
• کمبود توجه به جزئیات یا توجه بیش از حد به جزئیات
• مهارت‌های اجتماعی ضعیف
• آشوب و اغتشاش

راه های درمان اختلال یادگیری

اگر اختلالات یادگیری بدون درمان رها شوند، کودک ممکن است در انجام تکالیف مدرسه دچار احساس ناکامی و سرخوردگی کند که این می‌تواند منجربه به اعتماد به نفس پایین، افسردگی و دیگر مشکلات شود.

متخصصین معمولا تلاش می‌کنند تا با کار کردن روی نقاط قوت کودک و ایجاد راه‌هایی برای جبران نقاط ضعف موجود، به او کمک کنند مهارت‌هایی را بیاموزد. این مداخلات بسته به ماهیت و دامنه‌ی این اختلالات متفاوت است.

موارد زیر، تنها چند مثال کوچک از روش‌های درمان اختلال یادگیری است که مربیان با استفاده از آن‌ها، به کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری خاص کمک می‌کنند.

روشهای درمان دیسلکسیا شامل موارد زیر است:

• تکنیک‌های ویژه‌ی تدریس
• تغییرات کلاسی
• استفاده از تکنولوژی

تکنیک‌های ویژه تدریس

این روش‌ها شامل کمک به کودک برای یادگیری از طریق تجارب چندحسی و دادن بازخورد فوری به‌منظور تقویت توانایی او در به‌خاطر آوردن کلمات است.

تغییرات کلاسی

برای مثال، معلمین می‌توانند به دانش‌آموزان مبتلا به دیسلکسیا زمان بیشتری برای انجام تکالیف داده و از آنها با آزمون‌های ضبط شده امتحان بگیرند تا کودک به‌جای خواندن سؤالات به آنها گوش دهد.

استفاده از تکنولوژی

برای کودکان مبتلا به دیسلکسیا ممکن است شنیدن نوارهای ضبط شده کتاب یا استفاده از برنامه‌های پردازش کلمه با ویژگی چک کردن املا یا هجی کلمات مفید باشد.

روشهای درمان دیسگرافیا (نوشتار‌پریشی) شامل موارد زیر است:

• استفاده از ابزار مخصوص
• استفاده از تکنولوژی
• روش‌های دیگر کاهش نیاز به نوشتن

ابزار مخصوص

معلمین می‌توانند امتحان شفاهی بگیرند، یادداشت‌برداری کنند و یا برای کودک شرایطی را فراهم کنند که به‌جای نوشتن، پاسخ‌های خود را ضبط کند.

استفاده از تکنولوژی

به کودک مبتلا به نوشتار‌پریشی می‌توان یاد داد که از برنامه‌های پردازش کننده کلمات یا دستگاه ضبط صدا به‌جای نوشتن با دست استفاده کند.

روش‌های دیگر کاهش نیاز به نوشتن

معلمین می‌توانند یادداشت، خلاصه یا برگه‌های چاپ شده در اختیار این دانش‌آموزان قرار دهند.

روش های درمان دیسکلکولیا (محاسبه پریشی) شامل موارد زیر است:

• تکنیک‌های دیداری
• استفاده از روش‌های کمکی برای به‌خاطر سپردن
• استفاده از رایانه

تکنیک‌های دیداری

برای مثال معلمین می‌توانند تصویر کلمات مشکل‌دار را بکشند و به دانش‌آموز نشان دهند که چگونه می‌تواند با استفاده از مدادرنگی بخش‌های مشکل‌دار را از هم تمیز دهد.

استفاده از روش‌های کمکی برای به‌خاطر سپردن

قافیه و موسیقی از جمله تکنیک‌هایی هستند که می‌توانند برای به‌خاطر سپردن مفاهیم ریاضی به کودک کمک کنند.

استفاده از رایانه

کودک مبتلا به محاسبه‌پریشی می‌تواند از رایانه برای مشق‌ها و تمرینات خود استفاده کند.

روش های درمان دیسپراکسیا (کنش‌ پریشی) شامل موارد زیر است:

• محیط آرام یادگیری
• پیشاپیش کودک را در جریان بگذارید
• کاردرمانی

محیط آرام یادگیری

برای کمک به کودکی که دچار حساسیت به صدا یا عوامل حواس پرتی است، مربیان می‌توانند ترتیبی دهند تا کودک در مکان آرامی آزمون دهد، صامت خوانی کند یا فعالیت‌های دیگری را که نیازمند تمرکز است انجام دهد.

پیشاپیش کودک را در جریان بگذارید

برای مثال کودکی که نسبت به صدا حساس است در صورتی که از قبل درمورد رویدادهایی مثل مانورهای آتش‌سوزی در مدرسه و گردهم‌آیی‌ها بداند، برایش بهتر است.

کاردرمانی

تمرینات ورزشی با هدف تمرکز بر کارهای روزمره می‌تواند به کودک مبتلا به ضعف در هماهنگی عضلات کمک کند.

کودک مبتلا به اختلال یادگیری ممکن است با عزت نفس پایین، سرخوردگی و مشکلات دیگر دست به گریبان باشد. متخصصین بهداشت و روان می‌توانند به کودک کمک کنند که این احساسات را درک کند، ابزار مدیریت آن را پرورش دهد و ارتباطات سالمی پایه‌ریزی کند.

کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری گاهی بیماری‌های دیگری نظیر بیش ‌فعالی نیز دارند. این بیماری‌ها درمان خاص خود را می‌طلبد که می‌تواند شامل مداوا و مصرف دارو باشد.

تربیت کودک مبتلا به اختلال یادگیری

بهترین کاری که شما به عنوان پدر یا مادر می‌توانید انجام دهید تنها آن است که کودکتان را عاشقانه دوست داشته باشید و او را حمایت کنید. نکات زیر نیز می‌تواند در کمک به فرزندتان موثر باشد:

• هرچه می‌توانید یاد بگیرید
• حامی فرزندتان باشید
• مطمئن شوید که کودکتان عادات سالمی دارد
• به خلق‌وخوی کودکتان توجه کنید

هرچه می‌توانید یاد بگیرید

همه حقایق را در مورد اختلال یادگیری و چگونگی تاثیر آن بر روند یادگیری کودکتان بیاموزید.

حامی فرزندتان باشید

قوانین آموزش عالی کشور و سیاست‌های مدرسه را بشناسید تا به این وسیله اطمینان حاصل کنید که فرزندتان بیشترین بهره را از مدرسه رفتن می‌برد. بسیاری از خدمات می‌تواند در دسترس شما قرار گیرد؛ اما تا مادامی که درخواست نکنید به شما ارائه نخواهد شد.

مطمئن شوید که کودکتان عادات سالمی دارد

کودکی که شب به اندازه کافی می‌خوابد، رژیم متعادلی دارد و زیاد ورزش می‌کند هم از لحاظ مغزی و هم جسمی کودک سالم‌تری است.

به خلق‌وخوی کودکتان توجه کنید

مراقب علائم افسردگی نظیر بدخلقی، تغییرات خواب یا اشتها و یا عدم علاقه به فعالیت‌های معمول باشید.

علائم آتروفی مغزی ، درمان کوچک شدن مغز

بیماری آتروفی مغزی معمولا در سالمندان و افرادی که دچار دمانس و آلزایمر هستند، رخ می‌دهد. آتروفی یا کوچک شدن مغز که با لاغری مغز نیز شناخته می‌شود و به خاطر افزایش سن و بیماری‌هایی نظیر سکته مغزی ایجاد می‌شود. سوالی که معمولا پرسیده می‌شود این است که آیا کوچک شدن مغز درمان دارد یا خیر. این بیماری قابل پیشگیری است و با رعایت نکاتی ساده می‌توان از آن جلوگیری نمود.

آتروفی مغزی یا کوچک شدن مغز چیست؟

یکی از عوارض بسیاری از بیماری‌هایی که بر مغز اثر می‌گذارند، آتروفی مغزی است. آتروفی هر بافت به معنی از بین رفتن سلول‌های آن بافت است. در بافت مغز، آتروفی به معنای از بین رفتن نورون‌ها و رابطه بین آنها است.

کوچک شدن مغز ممکن است کلی باشد، یعنی تمام مغز کوچک شود، یا ممکن است موضعی باشد یعنی فقط قسمتی از مغز کوچک شده و منجر به کاهش فعالیت‌های تحت کنترل آن قسمت از مغز ‌شود.

اگر هر دو نیمکره مغز (دو لوب که مغز را تشکیل می‌دهند) کوچک شوند، اندیشه‌های آگاهانه و فعالیت‌های اختیاری دچار اختلال می‌شوند. بیماری کوچک شدن مغز یا آتروفی اغلب در افراد سالخورده و به خصوص مبتلایان به دمانس و آلزایمر رخ می‌دهد.

بیماران مبتلا به آتروفی مغز دچار علائمی چون فراموشی، اختلال در شنوایی، تکلم و حرکت می‌شوند. متخصصین مغز و اعصاب برای کاهش سرعت کوچک شدن مغز از داروهای بیماری دمانس یا زوال عقل استفاده می‌کنند. هم چنین استفاده از طب فیزیکی و گفتار درمانی نیز می‌تواند موثر باشد.

اما نکته مهم در مورد بیماری آتروفی پیشگیری از آن با استفاده از روش‌هایی چون استفاده از ویتامین‌ها، داشتن رژیم غذایی مناسب و ورزش می‌باشد.

کوچک شدن مغز یا آتروفی مغزی چیست؟

علت آتروفی یا کوچک شدن مغز

برخی از علت آتروفی مغز عبارتند از:

1. افزایش سن
2. بیماری‌ها
   1. بیماری‌های عفونی
   2. سکته مغزی
   3. ضربه مغزی
3. کمبود ویتامین
4. مصرف بیش از حد الکل

افزایش سن

افزایش سن باعث کوچک شدن مغز می‌شود. مغز یک فرد مسن در هر ده سال ۹/۱ درصد تحلیل می‌رود. این اتفاق از اوایل جوانی شروع شده اما بعد از شصت سالگی آشکار می‌شود. بعد از سن شصت سالگی، فرد در هر سال بین نیم درصد تا یک درصد از حجم مغزش را از دست می‌دهد.

دلیل این اتفاق، کاهش تعداد سلول‌های مغز در اثر افزایش سن است که منجر به کوچک شدن تمام مغز می‌شود. بعضی از قسمت‌های مغز، مانند قسمت هیپوکامپوس که مسئول حافظه است، بیشتر از قسمت‌های دیگر تحلیل می روند، اما عملکرد کلی شناختی مغز با افزایش سن تغییر نمی‌کند. کارایی مغز کمتر می‌شود اما مغز هنوز می‌تواند وظیفه خود را انجام دهد.

همچنین تحقیقات نشان داده که ورزش فیزیکی و ذهنی باعث کاهش آتروفی یا لاغری مغز می‌شود.

بیماری‌ها

چندین بیماری باعث کوچک شدن مغز می‌شوند. بیماری‌های پیشرفت کننده و تحلیل دهنده‌ عصب‌های مغز مانند آلزایمر، بیماری هانتینگتون، پارکینسونیسم، آتروفی قشر پشتی، آتروفی سیستم چندگانه و فلج فوق هسته‌ای پیش رونده همه باعث افزایش سرعت آتروفی مغز می‌شوند.

این بیماری‌ها در ابتدا باعث آتروفی موضعی در قسمت‌هایی از مغز شده و سپس به تدریج پیشرفت کرده و به آتروفی عمومی تبدیل می‌شوند و تمام مغز را در بر می‌گیرند و در نهایت منجر به مرگ می‌شوند.

برخی از این بیماری‌ها که باعث آتروفی مغزی می‌شوند عبارتند از:

• بیماری‌های عفونی
• سکته مغزی
• ضربه مغزی

بیماری‌های عفونی

بیماری‌های عفونی نیز باعث آتروفی مغز می‌شوند زیرا پاتوژن‌ها به سلول‌های مغز حمله می‌کنند یا مغز در اثر وجود پاتوژن‌ها ملتهب می‌شود.

سکته مغزی

سکته مغزی نیز با قطع کردن جریان طبیعی خون در مغز باعث ایجاد آتروفی می‌شود. قسمت‌هایی از مغز که خون به آنها نمی‌رسد به سرعت می‌میرند، در نتیجه باعث آتروفی، اختلال شناختی یا مرگ می‌شوند.

ضربه مغزی

ضربه مغزی نیز تاثیر مشابهی روی مغز دارد زیرا ضربه جریان خون را مسدود کرده و مستقیما به بافت‌ها آسیب می‌رساند.

کمبود ویتامین

کمبود ویتامین B12 باعث آتروفی مغز می‌شود. نتایج یک تحقیق نشان داده افرادی که مقدار ویتامین B12 در بدنشان در کمترین حد طبیعی بود بیشتر از افرادی که سطح B12 در آنها بالا است به کاهش حجم مغز دچار می‌شوند.

این نوع آتروفی قابل پیشگیری است و معمولا با افزایش سطح ویتامین B12 در بدن بیمار به حالت عادی برمی‌گردد.

مصرف بیش از حد الکل

نتایج یک مطالعه نشان می‌دهد که نوشیدن الکل باعث کاهش حجم مغز می‌شود. مخصوصا ثابت شده است که نوشیدن الکل بیش از ۱۴ مرتبه در هفته باعث کوچک شدن قابل توجه مغز می‌گردد. هرچه مصرف الکل بیشتر باشد، درصد لاغری مغز در یک سال نیز بیشتر خواهد بود.

به نظر می‌رسد که جنسیت نیز با مصرف الکل رابطه دارد زیرا زنان بیشتر به آتروفی مغز دچار می‌شوند، اگرچه مقدار الکل مصرفی آنها در یک هفته کمتر از مردان است.

علائم کوچک شدن مغز چیست؟

علائم آتروفی شدید مغز شامل اختلال شناختی پیش رونده از جمله اختلال در عملکردهای شناختی چندگانه است که به نام دمانس، تشنج و افازی (کمبود یا فقدان کامل قدرت به کار بردن یا فهم واژه‌ها در اثر آسیب مغزی) شناخته می‌شوند.

در برخی موارد، آتروفی مغز طبیعی و مورد انتظار است و گاهی قابل پیشگیری است. اما پیشرفت بیماری و آسیب به مغز علل دیگری نیز دارد. آگاهی از علل این بیماری باعث می‌شود افراد تلاش کنند تا هر کاری از دستشان بر می‌آید انجام دهند و بتوانند تا زمانی که ممکن است مغز سالمی داشته باشند.

علائم کوچک شدن مغز یا لاغری مغزی

راه تشخیص آتروفی مغزی

راه تشخیص آتروفی مغزی یا آزمایش‌هایی که برای کوچک شدن و لاغری مغز وجود دارند عبارتند از:

1. سی تی اسکن
2. ام آر آی
3. پی ای تی (PET)
4. توموگرافی رایانه‌ای با انتشار تک فوتون (SPECT)

درمان آتروفی مغزی یا لاغری مغز

از آنجا که آتروفی مغز به معنای از بین رفتن یا آسیب سلول‌های مغز است، هیچ درمانی برای این مشکل وجود ندارد. این بدان معنی است که باید با استفاده از روش‌های کمکی و انتخاب یک سبک زندگی سالم و فعال از ایجاد بیماری پیشگیری کرد.

اما روش‌هایی مانند گفتار درمانی و ورزش درمانی برای کاهش آسیب وارده به مغز و بهبود توانایی‌های فیزیکی از بین رفته در اثر لاغری مغز وجود دارد. گاهی بیمار باید داروهایی که برای زوال عقل تجویز می‌شوند را برای آتروفی و کوچک شدن مغز نیز مصرف کند.

راههای پیشگیری از کوچک شدن مغز

با رعایت نکاتی می‌توانید مانع کوچکی مغز شوید یا سرعت لاغری مغز را کاهش دهید. برخی از راههای پیشگیری از آتروفی مغز عبارتند از:

1. از مغز خود استفاده کنید
2. رژیم غذای سالم داشته باشید
3. گوشت مصرف کنید
4. نور آفتاب
5. خواب کافی
6. مدیتیشن
7. ورزش

واقعا از مغز خود استفاده کنید

قرارگیری در جریان زندگی روزمره و انجام کارها به طور اتوماتیک کار راحتی است. هر زمانی که متوجه شدید انجام کارهای روزانه برایتان راحت است، روش انجام کارها را تغییر دهید.

مثلا در سمت دیگر تختخواب بخوابید. از مسیر متفاوت به محل کار بروید. سعی کنید از دست چپ به جای دست راست استفاده کنید. مغز نیز مانند دیگر عضلات است، هرچه بیشتر از آن استفاده کنید، دیرتر ضعیف و کوچک می‌شود.

رژیم غذایی سالم داشته باشید

غذاهای مفید بخورید و از چربی‌های سالم ترس نداشته باشید. اسیدهای چرب امگا۳ رابطه مستقیمی با سلامت مغز دارند و مانع تحلیل مغز می‌شوند. اگر در چند دهه اخیر بسیاری از افراد را از مضرات چربی‌ها ترسانده‌اند، اما چربی مضر همان چربی‌های ترانس یا چربی‌های مصنوعی مانند روغن‌هایی که در شیرینی پزی استفاده می‌شوند هستند.

چربی‌های طبیعی که از گیاهان و گوشت تهیه می‌شوند برای بدن مفید هستند.

گوشت مصرف کنید

در رژیم غذایی خود مصرف گوشت را نیز داشته باشید. دلایل بسیاری وجود دارد که باید گوشت بخورید و یکی از آنها جلوگیری از تحلیل رفتن سریع مغز است. محققان بر این باورند که مغز افراد گیاهخوار سریع‌تر از دیگران کوچک می‌شود زیرا با کمبود ویتامین B12 که در گوشت و محصولات حیوانی وجود دارد، مواجه است.

نور آفتاب

کمی آفتاب بگیرید. کمبود ویتامین D نیز باعث افزایش سرعت کوچک شدن مغز می‌شود. بهترین روش دریافت ویتامین D این است که هر روز مدتی در معرض آفتاب قرار گیرید. هنگامی که پوست شما در معرض نور خورشید قرار گیرد، بدن خودش ویتامین D می‌سازد. اگر هر روز مدت کوتاهی در معرض نور خورشید قرار گیرید برای بدن کافی است.

خواب کافی داشته باشید

خواب کافی باعث کاهش استرس و بهبود عملکرد مغز می‌شود.

مدیتیشن انجام دهید

تحقیقات نشان داده‌ که عبادت آگاهانه یا مدیتیشن نه تنها استرس را کاهش می‌دهد بلکه باعث افزایش حجم برخی از قسمت‌های مغز نیز می‌شود. این شرایط از هر نظر مفید است و اگر فکر اینکه باید در یک نقطه بنشینید و هیچ کاری انجام ندهید شما را ناراحت می‌کند، آرام باشید.

مدیتیشن فقط به معنای نشستن نیست. آگاهی به این معنی است که واقعا در لحظه حال باشید. هنگامی که آگاهی را تمرین ‌کنید، تقریبا تمام امور عادی روزمره فرصتی برای عبادت یا مدیتیشن خواهند بود.

درمان کوچک شدن مغز با مدیتیشن

ورزش کنید

نیاز نیست به باشگاه یا استخر شنا بروید یا در خلوت یوگا انجام دهید. کافی است به باغچه بروید و علف‌های هرز را بکنید. ثابت شده که ورزش باعث تولید سلول‌های جدید در مرکز حافظه‌ی مغز می‌شود.