التهاب عصب چشم یا نوریت اپتیک یک بیماری شناخته‌شده چشمی است که به دلیل تورم عصب چشم ایجاد می‌شود. التهاب عصب بینایی یکی از علائم شایع بیماری ام اس نیز به شمار می‌رود.

بیماری نوریت اپتیک چیست؟

بیماری نوربت اپتیک یک نوع التهاب عصب چشم است که به گروهی از رشته‌های عصبی که اطلاعات بینایی را از چشم به مغز انتقال می‌دهند آسیب می‌رساند. درد و از دست دادن بینایی یک چشم از علائم و نشانه‌های شایع نوریت ‌اپتیک است.

اکثر افرادی که در یک دوره دچار نوریت ‌اپتیک می‌شوند، در نهایت بینایی خود را به دست می‌آورند. پس از تشخیص التهاب عصب بینایی توسط پزشک متخصص با تجویز دارو‌های استروئیدی می‌تواند روند درمان التهاب عصب چشم را سرعت بخشد.

ارتباط نوریت اپتیک و ام اس

نوریت ‌اپتیک می‌تواند نشانه بیماری ام اس باشد. التهاب عصب‌های بینایی می‌تواند باعث بروز التهاب و آسیب دیدگی اعصاب مغز و نخاع شود.

بروز علائم التهایب عصب بینایی می‌تواند اولین علامت بیماری مالتیپل ‌اسکلروزیس (ام اس) باشد یا آنکه در مراحل بعدی که بیماری پیشرفت می‌کند ظهور کند. علاوه بر ام اس اختلالات دیگری مانند انواع عفونت‌ها یا بیماری‌های سیستم ایمنی از قبیل لوپوس می‌تواند ناشی از التهاب عصبی چشم باشد.

برای درمان التهاب عصب چشم لازم است به پزشک مراجعه شود تا با تشخیص و درمان صحیح و به موقع از بروز مشکلات بعدی جلوگیری شود. از آنجاییکه التهاب عصب چشم به عنوان یک نقص سیستم ایمنی شناخته می‌شود بنابراین درمان به موقع آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

بیماری نوریت اپتیک یا التهاب عصب چشم

علت التهاب عصب چشم چیست؟

علت اصلی التهاب عصب چشم مشخص نیست. پزشکان معتقدند که این عارضه زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غلاف میلین عصب چشم که به ارسال سریع پالس‌های الکتریکی از چشم به مغز کمک می‌نماید آسیب وارد می‌کند.

پالس‌های الکتریکی که توسط اعصاب چشم به مغز می‌رسد در نهایت به اطلاعات بینایی تبدیل می‌شوند. در نتیحه اختلال در این اعصاب بینایی نشانه التهاب عصب بینایی است.

علت التهاب عصب چشم چیست؟

التهاب عصب چشم فرآیند بینایی فرد را مختل می‌کند و بر میزان بینایی تاثیر می‌گذارد. برخی از بیماری‌های سیستم ایمنی که باعث ایجاد نوریت اوپتیک چشم می‌شوند عبارتند از:

• ام اس
• سندروم دویک

التهاب عصب چشم و ام اس

مالتیپل اسکلروزیس یکی از بیماری‌های سیستم ایمنی است که در اثر آن سیستم ایمنی به غلاف میلین، که رشته‌های عصبی مغز و نخاع را پوشش می‌دهند، حمله می‌کند.

در افرادی که به التهاب عصب چشم مبتلا هستند، ریسک ابتلا به ام اس پس از تجربه یک دوره نوریت اوپتیک حدود ۵۰ درصد است. اگر تصاویر ام آر آی وجود ضایعه در مغز را نشان دهد، ریسک ابتلا به این بیماری پس از التهاب عصب چشم افزایش می‌یابد.

التهاب عصب چشم و سندروم دویک

در این بیماری التهاب در عصب بینایی و نخاع رخ می‌دهد. این عارضه به بیماری ام اس شباهت دارد ،اما باعث آسیب رساندن به اعصاب مغز نمی‌شود.
این در حالی است که در بیماری ام اس، اعصاب مغز آسیب می‌بینند.

علاوه بر بیماری‌های خود ایمنی که در بالا ذکر شد، عوامل دیگری که در بروز التهاب عصب چشم نقش دارند عبارتند از:

• عفونت‌ها
• مصرف برخی از داروها

عفونت‌هایی که باعث ایجاد التهاب عصب چشم می‌شوند

عفونت‌های باکتریایی مانند بیماری لایم، تب خراش گربه و سفلیس و یا ویروس‌هایی مانند هریس، اوریون و سرخک می‌تواند باعث التهاب عصب های چشم شوند. علاوه‌بر این سایر بیماری‌ها مانند لوپوس و سارکوئیدوز نیز ممکن است باعث بروز عفونت اپتیک عودکننده شوند.

مصرف داروهایی که باعث التهاب عصب بینایی می‌شود

برخی از داروها با ابتلا به التهاب عصب چشم ارتباط دارند. مصرف برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها و کدئین می‌تواند باعث ضعیف شدن عصب چشم و در نهایت منجر به التهاب اعصاب چشم شوند.

علائم التهاب عصب چشم یا نوریت اپتیک

یکی از مهمترین علائم نوریت اپتیک این است که معمولا یک چشم درگیر می‌شود، بنابراین فرد ممکن است دچار التهاب عصب چشم راست یا التهاب عصب چشم چپ شود.

علائم التهاب عصب بینایی به شرح زیر است:

• درد
• از دست دادن بینایی یکی از چشم‌ها
• از دست دادن میدان دید
• از دست دادن توانایی دیدن رنگ‌ها
• دیدن نورهای چشمک زن

درد

تعداد زیادی از افرادی که دچار التهاب عصب می‌شوند از درد چشم نیز رنج می‌برند که این درد با حرکت دادن چشم ها بیشتر می‌شود، گاهی اوقات این درد شبیه درد تیرکشنده پشت چشم است.

از دست دادن بینایی یکی از چشم ها

تعداد زیادی از بیماران به طور موقت دچار کاهش دید می‌شوند اما میزان از دست دادن بینایی در افراد مختلف متفاوت است. معمولا از دست دادن بینایی بین مدت چند ساعت تا چند روز رخ می‌دهد و طی مدت چند ‌هفته یا چند ماه بهبود می‌یابد. در برخی از موارد از دست دادن بینایی دائمی است.

از دست دادن میدان دید

کاهش میدان دید ممکن است در الگوهای مختلفی رخ دهد.

از دست دادن توانایی دیدن رنگ‌ها

این عارضه معمولا بر توانایی فرد در شناخت رنگ ها تاثیر می‌گذارد و ممکن است فرد متوجه شود که نسبت به گذشته رنگ‌ها با وضوح کمتری دیده می‌شوند.

دیدن نورهای چشمک‌زن

برخی از افرادی که دچار التهاب عصب چشم شده‌اند از مشاهده نور چشمک‌زن هنگام حرکت دادن چشم شکایت دارند.

در صورت مشاهده علائم التهاب عصب چشم چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

بیماری‌های چشمی جزو بیماری‌های خطرناک و جدی هستند. برخی از این اختلالات می‌تواند باعث از بین رفتن دائمی بینایی شوند، و برخی نیز با سایر بیماری‌های حاد جسمانی ارتباط دارند.

در صورت بروز موارد زیر باید حتما به پزشک مراجعه کرد:

• در صورتی که علائم جدیدی مانند درد چشم یا تغییر در بینایی ایجاد شود. این نشانه‌ها به صورت پیش‌رونده هستند و درمان تاثیری در بهبود آن‌ها ندارد.
• در صورتی که علائم و نشانه‌های غیرعادی مانند بی‌حسی یا ضعف در یک یا هر دو اندام (دست و پا) ایجاد شود. این علائم نشان دهنده اختلال مغز و اعصاب هستند.

فاکتور‌های خطرناک التهاب عصب بینایی

برخی از عوامل التهاب عصب چشم عبارتند از:

• سن
• نژاد
• جهش ژنتیکی

سن

در اکثر مواقع التهاب عصب چشم در بزرگسالانی با سن ۲۰ تا ۴۰ سال دیده می‌شود.

نژاد

سفید‌پوستان ساکن ایالات متحده در مقایسه با افراد سیاه‌پوست بیشتر دچار این اختلال التهاب عصبی چشم می‌شوند.

جهش ژنتیکی

برخی از جهش‌های ژنی می‌توانند ریسک ابتلا به التهاب عصب چشم و ام اس را افزایش دهند.

عوارض التهاب عصب بینایی

عوارض ناشی از التهاب عصب چشم عبارتند از:

• آسیب دیدگی عصب چشم
• کاهش توانایی بینایی
• عوارض جانبی درمان

عوارض التهاب عصب بینایی

آسیب دیدگی عصب چشم

برخی از افرادی که دچار التهاب عصب چشم می‌شوند آسیب دیدگی دائمی عصب چشم را تجربه خواهند کرد اما ممکن است این آسیب دیدگی باعث بروز هیچ گونه علائم و نشانه‌ای نشود.

کاهش توانایی بینایی

معمولا تعداد زیادی از بیماران می‌توانند طی مدت چند ماه توانایی بینایی کامل یا بینایی نسبی خود را به دست آورند. اما ممکن است توانایی تشخیص رنگ‌ها به یک اختلال دائمی تبدیل شود. در برخی از افراد از دست دادن بینایی معمولا پس از درمان التهاب عصب چشم بهبود می‌یابد.

عوارض جانبی درمان

داروهای استروئیدی که برای درمان التهاب عصب چشم به کار می‌روند باعث سرکوب سیستم ایمنی بدن می‌شوند. این امر باعث می‌شود که بدن بیشتر مستعد ابتلا به انواع عفونت‌ها باشد.

سایر عوارض جانبی این داروها عبارتند از افزایش وزن و تغییرات خلقی.

روش های تشخیص نوریت اپتیک

برای تشخیص التهاب عصب چشم و تاری دید باید به متخصص چشم پزشکی مراجعه کنید. پزشک پس از معاینه چشم به بررسی سابقه پزشکی بیمار می‌پردازد.

معمولا چشم پزشک انجام تست‌های زیر را درخواست می‌کند:

• معاینه متداول چشم
• معاینه چشم با افتالموسکوپی
• تست واکنش مردمک چشم به نور
• تصویر سازی رزونانس مغناطیسی (ام آر آی)
• آزمایش خون
• توموگرافی انسجامی نوری (OTG)
• ارزیابی پتانسیل برانگیخته بینایی

معاینه متداول چشم

چشم پزشک سطح بینایی و توانایی شما را در تشخیص رنگ‌ها و دید شما از گوشه چشم را بررسی می‌‍کند.

معاینه چشم با افتالموسکوپی

در این روش پزشک از وسیله دستی که دارای منبع نور است برای معاینه چشم و ساختارهای پشتی چشم استفاده می‌کند. در این تست، دیسک ‌اپتیک نیز ارزیابی می‌شود.

تست واکنش مردمک چشم به نور

پزشک نور مستقیم را مقابل چشم شما قرار می‌دهد و واکنش مردمک‌ها را به نور ارزیابی می‌کند. در افرادی که دچار التهاب عصب چشم هستند، مردمک‌هایشان به نور واکنش نمی‌دهند، این درحالی است که مردمک‌های افراد سالم در واکنش به نور تنگ می‌شوند.

تصویر سازی رزونانس مغناطیسی (ام آر آی)

در اسکن ام آر آی از میدان مغناطیسی و انرژی پالس‌های رادیویی برای تولید تصاویر بدن استفاده می‌شود. در حین ام ار ای عصبی چشم ماده حاجب تزریق می‌شود تا عصب اپتیک و سایر اجزای مغز در تصاویر دیده شوند.

انجام ام آر آی برای تشخیص محل دقیق آسیب دیدگی مغز ضروری است. وجود آسیب دیدگی عصب و مغز نشان‌دهنده بالا بودن ریسک ابتلا به بیماری ام اس است. انجام ام آر آی همچنین می‌تواند احتمال وجود سایر علل از دست دادن بینایی مانند تومور را رد کند.

آزمایش خون

انجام آزمایش خون برای بررسی وجود آنتی‌بادی‌های مخصوص این عارضه درخواست می‌شود. افرادی که مشکوک به التهاب عصب بینایی هستند باید آزمایش خون بدهند تا پزشک بتواند به طور قطع آسیب دیدگی عصب چشم را تایید کند.

توموگرافی انسجامی نوری (OTG)

این تست ضخامت لایه‌های رشته‌ای عصب شبکیه را اندازه می‌کند. در صورتی که بیمار دچار التهاب عصب بینایی باشد از ضخامت این رشته های عصبی کاسته می‌‌شود.

ارزیابی پتانسیل برانگیخته بینایی

در این تست بیمار مقابل یک صفحه مانیتور می‌نشیند که الگویی از یک طرح برجسته شطرنجی نشان داده می‌شود. پزشک تعدادی سیم و الکترود را به سر بیمار متصل می‌کند تا بتواند پاسخ‌های مغز برای شبیه‌سازی وضعیت بینایی را ثبت کند.

این نوع تست می‌تواند جریان هدایت عصبی که ناشی از آسیب دیدگی عصب اپتیک است را نشان می‌دهد. پزشک از بیمار می‌خواهد دو تا چهار هفته بعد از شروع علائم برای معاینه مجدد به مطب او مراجعه کند تا بتواند نوریت اپتیک را تایید کند.

درمان بیماری التهاب عصب چشم

معمولا بیماری نوریت اپتیک به صورت خود به خود بهبود می‌یابد. در برخی موارد پزشک برای کاهش التهاب عصب چشم داروهای استروئیدی تجویز می‌کند. این داروها معمولا عوارضی نظیر افزایش وزن، مشکلات معده ،تهوع و استفراغ و بی‌خوابی دارد.

معمولا استروئید درمانی به صورت وریدی انجام می‌شود. استروئید درمانی وریدی می‌تواند سرعت بهبود بینایی را افزایش دهد اما تاثیری بر میزان بهبود بیماری ندارد.

از دارو‌های استروئیدی برای کاهش ریسک ابتلا به ام اس یا کاهش سرعت پیشرفت آن نیز استفاده می‌شود، در صورتی که مصرف داروهای استروئیدی کمکی به بیمار نکند و بیماری او بهبود نیابد از روشی که تعویض پلاسما نام دارد استفاده می‌شود.

هنوز تحقیقات نتوانسته است کارآمد بودن تعویض پلاسما در درمان آسیب دیدگی عصب چشم را تایید کند.

پیشگیری از ام اس

افرادی که دچار التهاب عصب بینایی هستند در اسکن ام آر آی از مغز آنها دو یا چند ضایعه دیده می‌شود که مصرف داروهایی که اینترفرون بتا نام دارند می‌تواند از ابتلا به بیماری ام اس پیشگیری کند یا روند ابتلا به آن و پیشرفت بیماری را کند نماید.

از داروهای قابل تزریق برای درمان افرادی استفاده می‌شود که بیشتر در معرض بیماری‌های ام اس قرار دارند.

برخی از عوارض جانبی این داروها عبارتند از:

• افسردگی
• التهاب محل تزریق
• علائم و نشانه‌های شبیه آنفولانزا

دوران بهبود التهاب عصب بینایی

اکثر افراد طی مدت ۱۲ ماه پس از التهاب عصب چشمی می‌توانند بینایی خود را به دست بیاورند. افرادی که دچار نوریت ‌اپتیک حاد هستند بیشتر در معرض در معرض خطر ابتلا به بیماری ام اس قرار دارند.

این عارضه می‌تواند حتی در افرادی که دارای بیماری زمینه ای نیستند نیز رخ دهد. اما بیمارانی که دچار بیماری ام اس یا سندرم دویک هستند مدت بیشتری طول می‌کشد تا به طور کامل بهبود یابند.

آمادگی برای مراجعه به پزشک

در صورتی که افراد دچار علائم و نشانه‌های نوریت اپیک شده باشد باید برای تشخیص و درمان بیماری چشم به متخصص چشم پزشک مراجعه کند. در ادامه اطلاعاتی را در اختیار شما قرار می‌دهیم که به آمادگی برای مراجعه به پزشک کمک می‌کند.

قبل از مراجعه به پزشک چه باید کرد؟

قبل از آنکه بیمار مبتلا به التهاب اعصاب بینایی به مطب پزشک مراجعه کند باید فهرستی از موارد زیر را تهیه کند:

• علائم و نشانه‌های بیماری به ویژه اختلالات بینایی
• اطلاعات شخصی کلیدی از قبیل تنش‌های عصبی اخیر، تغییرات مهم زندگی و سابقه پزشکی فردی و خانوادگی از قبیل عفونت‌های عودکننده و سایر بیماری‌های احتمالی
• انواع دارو‌ها، ویتامین‌ها و سایر مکمل‌هایی که مصرف می‌کند.
• سوالاتی که قرار است از پزشک بپرسد.
• در صورت امکان به همراه یکی از اعضای خانواده با دوستان خود به مطب پزشک مراجعه کند تا در صورت لزوم بتواند اطلاعات لازم را در اختیار پزشک قرار دهند.

افراد مبتلا به التهاب اعصاب بینایی باید سوالات زیر را از پزشک بپرسند:

• علت بروز این عارضه و علائم آن چیست؟
• آیا علل احتمالی دیگری نیز وجود دارد؟
• برای تائید این عارضه انجام چه آزمایشاتی ضروری است؟
• روش‌های درمانی پیشنهادی کدام‌اند؟
• عوارض احتمالی داروهایی که پزشک تجویز می‌کند شامل چه مواردی است؟
• چه مدت طول می‌کشد تا وضعیت بینایی بهبود یابد؟
• آیا التهاب عصبی چشم می‌تواند ریسک ابتلا به ام اس را افزایش دهد؟
• اگر پاسخ این سوال مثبت است چه کارهایی می‌توان برای پیشگیری از این عارضه انجام داد؟
• آیا احتمال وجود سایر بیماری ها مطرح است؟
• چگونه می‌توان به بهترین روش به کنترل این بیماری پرداخت؟
• آیا پزشک می‌تواند بروشور یا سایر مطالب چاپ شده را در اختیار بیمار قرار دهد که اطلاعات کاملی را در خصوص بیماری‌اش به او ارائه دهد؟
• بیمار باید از پزشک چه انتظاراتی داشته باشد؟

احتمالا پزشک از بیمار سوالات متعددی می‌پرسد که در زیر به این سوالات اشاره می‌کنیم:

• چگونه علائم و نشانه‌هایی که دارد را توصیف می‌کند؟
• بینایی او چه مقدار کاهش یافته است؟
• آیا از میزان وضوح رنگ‌ها کاسته شده است؟
• آیا با گذر زمان علائم او تغییر کرده است؟
• آیا چیزی باعث بهبود یا بدتر شدن علائم او شده است؟
• آیا به لحاظ حرکت و هماهنگی اعضای بدن یا بی‌حسی و ضعف دست‌ها و همچنین ضعف پا دچار مشکل شده است؟