درد ستون فقرات از آسیب‌های شایع در بین افراد به ویژه کارمندان و افراد سالمند است. مراقبت از این قسمت از بدن، اهمیت زیادی دارد. دردهای ستون فقرات را می‌توان به چند بخش تقسیم‌بندی کرد که در ادامه به بررسی هر یک می‌پردازیم و راه‌های کاهش و درمان درد ستون فقرات را بیان می‌کنیم.

بسیاری از مبتلایان به دردهای ستون فقرات به دنبال کسی هستند که به جای درمانگری با جادوگری درد آنها را یکباره درمان کند و بسا هر اقدام عجیب توسط افراد غیر متخصص را درمان تصور می‌کنند. اما چنانچه پیش از این یادآور شدیم دردهای ستون مهره‌ها علل مشخص و شناخته شده‌ای دارد و کاربرد روش‌های علمی می‌تواند آن‌ها را بهبود بخشد.

برای تشخیص و درمان صحیح درد ستون فقرات و جلوگیری از آسیب‌های بعدی مهره ها لازم است در اسرع وقت به متخصص مراجعه شود. برای کسب اطلاعات بیشتر درمورد علل کمردرد و درد ستون فقرات و راه‌های درمان آن با ما تماس بگیرید.

انواع درد ستون فقرات کمر

انواع درد ستون فقرات کمر شامل موارد زیر است:

1. دردهای مکانیکال
2. دردهای التهابی
3. دردهای ارجاعی
4. دردهای انتشاری

درد ستون فقرات کمر

دردهای مکانیکال

دردهای مکانیکال معمولا ناشی از دیسک، شکستگی، دررفتگی و آرتروز به دلیل ضربه، اسپاسم یا شکستگی عضلانی بوده که با حرکات شدید شدت می‌یابد، دردهای مکانیکی در اغلب اوقات به دلیل ایستادن و نشستن نادرست، کار زیاد با لپ‌تاپ، موبایل و تبلت به وجود می‌آید که سبب فشار دیسک‌های گردن، التهاب و درد در این نواحی می‌شود.

دردهای التهابی

دردهای التهابی بر اثر بیماری‌های روماتیسمی، تب مالت و درگیری سل در ستون فقرات به وجود می آید و سبب عفونت‌های میکروبی بین مهره‌ها، دیسک‌ها و در نهایت بروز درد در نواحی مختلف گردن می‌شود.

تب مالت بر اثر التهاب و تورم در قسمت‌های مختلف بدن و ریشه‌های عصبی به وجود می‌آید که یکی از نشانه‌های آن می‌تواند درد در ناحیه گردن باشد که به آن درد‌های غیر اختصاصی گویند که حتی با گرفتن ام آر آی نیز نشان داده نمی‌شود.

دردهای ارجاعی

دردهای ارجاعی مربوط به سایر نقاط بدن هستند مانند دردهای قلبی و عروقی که می‌توانند خود را به صورت درد در نواحی مختلف گردن و فک نشان دهند.

دردهای انتشاری

دردهای انتشاری در مواقعی به وجود می‌آیند که بیمار درگیری دیسک گردن دارد و شانه و بازوهای او نیز درد دارد که خود را به صورت مورمور یا گزگز شدن نشان می‌دهد.

راه های تشخیص درد ستون فقرات و کمر درد

برای تشخیص درد ستون فقرات و کمر درد راه های مختلفی وجود دارد که به نوع و شدت آسیب بستگی دارد. در ادامه برخی موارد را بررسی می‌نماییم.

شناخت تاریخچه بیماری

بیشتر پزشکان و فیزیوتراپیست‌ها هنگام معاینه بیماران خود گام‌های مشخص برمی‌دارند. آگاهی از این پرسش‌ها شما را یاری می‌کند تا با آمادگی بهتری به سوالات آن‌ها پاسخ دهید و تشخیص و درمان بیماری را سرعت بخشید.

برای شناخت تاریخچه بیماری پرسش‌های زیر مناسب است:

1. چگونه درد شما آغاز شد؟
2. در زمان آسیب دقیقا چه وضعیتی در ستون مهره‌های خود داشتید؟
3. محل دقیق درد شما کجاست؟
4. آیا سرفه و عطسه درد شما را بیشتر می‌کند؟
5. چه چیزها و حالت‌هایی درد شما را بهتر می‌کند؟
6. تاکنون چه درمان‌هایی انجام داده‌اید؟

تشخیص درد ستون فقرات

معاینه جسمی

معاینه جسمی برای آگاهی از موارد زیر انجام می‌شود:

1. وضعیت عمومی بدن
2. چگونگی قوام عضله (میزان شل یا سفت بودن عضله)
3. مناطقی که به لمس حساسند
4. دامنه حرکتی مفاصل
5. گرفتگی عضله
6. میزان ضعف عضله محل مورد نظر

آزمایش‌های علمی و پیشرفته

برخی از آزمایش‌های علمی و پیشرفته شامل موارد زیر می‌شود:

1. نوار عصب و عضله (الکترومیوگرافی)
2. میلوگرافی که آزمایش نخاع با کمک اشعه ایکس می‌باشد
3. سی تی اسکن
4. ام آر آی M.R.I

درمان درد ستون فقرات در مراحل مختلف بیماری

درمان درد ستون فقرات با توجه به نوع و شدن آسیب و این که مشکل یا بیماری ما در چه مرحله‌ای قرار دارد، شامل موراد زیر است:

1. درمان بلافاصله پس از بوجود آمدن آسیب (مرحله حاد)
2. درمان در مرحله‌ای که بهبودی نسبی بوجود آمده
3. درمان اصلی (فراگیر)
4. بازگشت به کار و آغاز فعالیت‌های عادی روزمره

درمان درد ستون فقرات کمر

درمان بلافاصله پس از بوجود آمدن آسیب (مرحله حاد)

اگر در معاینات پزشکی مشخص شد که آسیب شدیدی مثل دررفتگی یا شکستگی رخ نداده است، اقدامات زیر می‌تواند مفید باشد:

1. گذاشتن یخ در محل آسیب‌دیده؛ این کار به کاهش درد و انقباض محافظتی عضله آسیب دیده کمر کمک می‌کند.
2. استراحت قسمت صدمه دیده، برای آن که میزان صدمه افزایش نیابد.
3. استفاده از محافظ‌های گردنی و کمری مانند گردنبند طبی نرم یا بالش کمری

درمان در مرحله‌ای که بهبودی نسبی بوجود آمده

همین که کمی از شدت بیماری کاسته شد و بهبودی نسبی حاصل شد، حرکات و تمرینات ویژه ورزشی (تحت نظر پزشک و فیزیوتراپیست) به بیمار کمک می‌کند که قدرت عضلانی و انعطاف‌پذیری خود را بازیابد و در نهایت، تعادل ستون مهره‌های خود را حفظ کند.

درمان اصلی (فراگیر)

درمان نهایی برای اکثر آسیب‌های کمر و گردن، از بین بردن علت درد می‌باشد. هر چند داروها به کاهش درد و انقباض حفاظتی و جبرانی ماهیچه کمک می‌کند و التهاب را کاهش می‌دهد، اما اثر قابل اهمیتی بر آنچه درد را به وجود آورده است ندارند. همچنین درمان‌های فیزیوتراپی مانند کشش، به کاهش مشکلات کمک می‌کند.

استراحت، حفظ آرامش و انجام نرمش‌های مناسب، قدرت عضلات و انعطاف‌پذیری ستون فقرات را باز می‌گرداند.

بازگشت به کار و آغاز فعالیت‌های عادی روزمره

بیمار برای بهبود کمر درد و کاهش احتمال بروز درد پس از درمان، باید در دوره بهبودی بعضی از راهکارها را با صلاحدید پزشک بکار گیرد. استفاده از داروهای ضد درد در صورت ضرورت هیچ اشکالی ندارد. حتی المقدور سعی کنید تدریجا به کار قبلی خود بازگردید.

مراعات کردن با ترسیدن و نگرانی متفاوت است، مراقب باشید، اما نترسید و کارهای زیر را انجام ندهید:

1. از درد نترسید چرا که هر دردی به معنی عود کمردرد و ایجاد مشکل در ستون فقرات نیست، بلکه اغلب به معنی نیاز شما به مراعات بیشتر نکات ایمنی است.
2. مراقبت خود را بیشتر کنید. نگران نباشید، چرا که دوره‎هایی از تشدید و تخفیف کمر درد بعد از درمان در طول دوره درمان کاملا طبیعی است.
3. در صورت صلاحدید پزشکتان، نباید از ضددردهای قوی و پرعارضه استفاده کنید، ولی استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مجاز است.

کمر درد یک عارضه شایع در میان مردم به شمار می‌رود. علت کمر درد معمولا نشستن به مدت طولانی به شیوه نادرست است که در صورت تداوم آن می‌تواند منجر به کمر درد شدید در فرد شود.

کمرد درد و پیشگیری از آن

کمر درد یکی از شایع‌ترین عللی است که افراد به خاطر آن به پزشک مراجعه می‌کنند و یا از کار خود مرخصی می‌گیرند. کمر درد همچنین بیشترین علت ناتوانی افراد در سراسر جهان است. اغلب افراد حداقل یکبار در زندگی خود دچار کمر درد شده‌اند.

خوشبختانه شما می‌توانید با بهبود شرایط فیزیکی خود و همچنین یادگیری چگونگی انجام حرکات بدن به شکل صحیح، از بروز کمر درد و عود کردن آن جلوگیری کنید.

در صورتی که به‌ کارگیری روش‌های پیشگیری موثر نباشد و دچار کمر درد شوید، با به‌کار‌گیری برخی روش‌های درمان خانگی که بسیار ساده هستند می‌توانید درد کمر خود را ظرف چند هفته درمان کنید.

تنها در موارد نادری برای درمان کمر درد شدید به جراحی نیاز می‌شود. در اغلب موارد، درد کمر به تدریج و با انجام درمان‌های خانگی و مراقبت از خود، ظرف دو هفته بهبود پیدا می‌کند.

برای درمان کمر درد شدید چه کنیم؟

در صورتی که با گذشت دو هفته درد کمر شما هیچ بهبودی نداشته، لازم است به پزشک متخصص مراجعه کنید. در موارد نادری، کمر درد شدید نشان‌دهنده یک مشکل بسیار جدی و خطرناک است. در صورتی که برای درد کمر به بهترین دکتر مغز و اعصاب تهران مراجعه کنید، او در ابتدا کمر شما را معاینه کرده و توانایی شما در نشستن، ایستادن، راه رفتن و بالا آوردن پاها را ارزیابی می‌کند.

ممکن است پزشک از شما بخواهد که درد خود را از یک تا ۱۰ درجه بدهید و از شما در مورد چگونگی کنار آمدن با درد سوال‌هایی بپرسد. این ارزیابی‌ها به پزشک کمک می‌کند که تشخیص دهد منشا درد چیست، شما چه مقدار می‌توانید حرکت کنید و این که دچار اسپاسم عضلانی شده‌اید یا نه. علاوه بر این ممکن است پزشک احتمال وجود برخی علل جدی‌تر درد کمر را نیز بررسی کند.

علت کمردرد شدید چیست؟

درد کمر ممکن است به طور ناگهانی ایجاد شود و کمتر از شش هفته طول بکشد. علت کمردرد می‌تواند ناشی از بلند کردن جسمی سنگین یا زمین خوردن باشد.

در صورتی که کمر درد بیش از سه ماه طول بکشد به آن کمر درد مزمن گفته می‌شود. درد کمر اغلب بدون هیچ دلیل مشخصی که پزشک بتواند آن را در حین معاینه یا عکسبرداری تشخیص دهد، آغاز می‌شود.

عواملی که معمولا باعث درد کمر می‌شوند عبارتند از:

• کشیدگی عضله یا رباط
• برآمدگی یا بیرون‌زدگی دیسک کمر
• آرتروز
• نقص‌های اسکلتی
• پوکی استخوان

کشیدگی عضله یا رباط

انجام یک حرکت ناگهانی و یا بلند کردن اجسام سنگین به طور مکرر موجب کشیدگی رباط‌ها و عضلات کمر می‌شود. اگر توان و سلامت فیزیکی فرد ضعیف باشد، کشیدگی و فشار مکرر عضلات و رباط‌ها موجب اسپاسم‌های دردناک عضلانی می‌شود.

برآمدگی یا بیرون‌زدگی دیسک کمر

دیسک‌های بین مهره‌ای وظیفه دارند که فشارهای وارد شده به ستون فقرات و مهره‌ها را جذب کنند. دیسک دارای یک پوسته ضخیم خارجی است و درون این پوسته، ماده نرم ژله مانندی قرار دارد.

ممکن است بر اثر فشار زیاد، دیسک حالت برآمده پیدا کند و یا حتی پاره شده و ماده ژله مانند درون آن بیرون بریزد و درنتیجه بر روی عصب‌های مجاور آن فشار وارد می‌شود.

البته ممکن است دیسک کمر برآمده یا بیرون زده باشد اما به این خاطر که روی هیچ عصبی فشار وارد نکرده است، شخص هیچ علائمی ندارد. در این موارد، بیرون‌زدگی دیسک کمر به طور اتفاقی و زمانی که شخص به دلایل دیگر عکسبرداری از ستون فقرات انجام می‌دهد، تشخیص داده می‌شود.

آرتروز

ممکن است قسمت پایینی ستون فقرات دچار آرتروز مفصلی شود. در برخی از موارد، آرتروز ستون فقرات موجب تنگی کانال نخاعی می‌شود و در نتیجه به طناب نخاعی فشار وارد می‌شود.

نقص‌های اسکلتی

در صورتی که ستون فقرات بیمار دارای قوس‌های غیر طبیعی باشد، می‌تواند منجر به کمر درد شود. اسکولیوز به وضعیتی گفته می‌شود که ستون فقرات فرد به سمت چپ یا راست منحرف شده است. اسکولیوز در صورتی که شدید باشد موجب درد کمر می‌شود.

پوکی استخوان

در صورتی که شخص به پوکی استخوان دچار باشد و استخوان‌های او بسیار ضعیف و شکننده شده باشند، مهره‌های ستون فقرات او دچار شکستگی‌های فشاری می‌شوند.

عوامل خطر ایجاد کمر درد

هر شخصی ممکن است دچار کمر درد شود، حتی کودکان و نوجوانان. همچنان باید تحقیقات زیادی در زمینه دلایل کمر درد انجام شوند. اما عوامل زیر می‌توانند موجب شوند که احتمال بروز کمر درد بیشتر شود:

• سن
• کم‌تحرکی و ورزش نکردن
• وزن اضافه
• بیماری
• بلند کردن اجسام به شیوه غلط
• سیگار کشیدن
• سیگار کشیدن

سن

با بالا رفتن سن از حدود سی و چهل‌سالگی، احتمال بروز کمر درد نیز بیشتر می‌شود.

کم‌تحرکی و ورزش نکردن

ضعیف بودن عضلات کمر می‌تواند موجب افزایش احتمال بروز کمردرد شود.

وزن اضافه

حمل کردن وزن اضافه موجب وارد شدن فشار بیش از حد به کمر می‌شود.

بیماری

برخی از انواع آرتروز و سرطان می‌توانند در ابتلا به کمر درد مردان و زنان تاثیر داشته باشند.

بلند کردن اجسام به شیوه‌ی غلط

در صورتی که در هنگام بلند کردن چیزی به جای زانو از کمر خود استفاده کنید، این کار موجب فشار زیاد به کمر می‌شود.

سیگار کشیدن

سیگار کشیدن موجب کاهش خونرسانی و تغذیه‌ی دیسک‌ها در کمر می‌شود.

بیماری‌های روحی و روانی

افرادی که به اضطراب و افسردگی مبتلا هستند، بیش از دیگران در معرض ابتلا به کمردرد هستند.

علائم کمر درد شدید چیست؟

علائم و نشانه های درد کمر عبارتند از:

• درد عضلانی
• درد تیر کشنده و تیز (مانند حس فرو رفتن چاقو در کمر)
• دردی که تا پایین پاها منتشر می‌شود.
• کاهش انعطاف‌پذیری و دامنه حرکتی کمر

چه زمان برای درمان کمر درد باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت بروز شرایط زیر برای درمان درد کمر باید به پزشک مراجعه کنید:

• بروز مشکلاتی در کنترل ادرار و مدفوع
• بروز تب
• بروز کمر درد به دنبال زمین خوردن یا ضربه شدید به کمر
• شدید بودن کمر درد و عدم بهبودی آن با استراحت
• انتشار درد در هر دو پا، خصوصا اگر درد تا زیر زانو منتشر می‌شود.
• بروز ضعف عضلانی، بی‌حسی یا گزگز در یک یا هر دو پا
• کاهش وزن بدون دلیل مشخص

روش های تشخیص کمر درد

اگر پزشک به هر دلیلی حدس بزند که بیمار بر اثر مشکل مهمی دچار کمر درد شده است، برای بررسی وضعیت ستون فقرات و کمر، انجام یک یا چند تست زیر را تجویز می‌کند:

• عکسبرداری اشعه ایکس
• اسکن ام آر آی یا سی تی اسکن
• آزمایش خون
• اسکن استخوانی
• نوار عصب و عضله

روش های تشخیص کمر درد

عکسبرداری اشعه ایکس

در این تصاویر راستای قرارگیری استخوان‌ها دیده می‌شود. می‌توان ابتلا به آرتروز و خارهای استخوانی، شکستگی یا دررفتگی را در این تصاویر دید. این تصاویر به تنهایی نمی‌توانند مشکلات طناب نخاعی، عضلات، عصب‌ها و دیسک‌ها را نشان دهند.

اسکن ام آر آی یا سی تی اسکن

با کمک تصاویر به دست آمده از اسکن ام آر آی یا سی تی اسکن می‌توان به بیرون‌زدگی دیسک کمر، مشکلات استخوانی، مشکلات عضلانی، تاندون‌ها، عصب‌ها، رباطها و یا رگ‌های خونی پی برد.

آزمایش خون

با کمک آزمایش خون بررسی می‌شود که بیمار به عفونت یا سایر بیماری‌ها که می‌توانند به درد کمر مبتلا شوند، دچار شده است یا خیر.

اسکن استخوانی

در موارد نادری، ممکن است از اسکن استخوانی برای بررسی تومورهای استخوانی یا شکستگی فشاری ناشی از پوکی استخوان، استفاده شود.

نوار عصب و عضله

نوار عصب و عضله پالس‌های الکتریکی تولید شده توسط عصب‌ها و پاسخگویی عضلات به این پالس‌ها را اندازه‌گیری می‌کند. با کمک این تست می‌توان گیرافتادگی عصب ناشی از بیرون‌زدگی دیسک کمر یا تنگی کانال نخاعی را تشخیص داد.

درمان کمر درد در زنان و مردان

در اغلب موارد، درد کمر با گذشت چند هفته استراحت کردن بهبود پیدا می‌کند. داروهای مسکن غیر تجویزی و کمپرس گرم و سرد ممکن است تنها چیزی باشد که بیمار به آن نیاز دارد.

استراحت مطلق در تخت توصیه نمی‌شود. شما باید تا جایی که می‌توانید به انجام فعالیت ادامه دهید. سعی کنید فعالیت‌های سبکی مانند راه رفتن یا کارهای ساده روزمره را انجام دهید. از انجام دادن کارهایی که موجب تشدید درد می‌شوند خودداری کنید.

اگر درمان‌های خانگی با گذشت چند هفته، موثر نبودند، ممکن است پزشکتان داروی قوی‌تر یا درمان دیگری را برای شما تجویز کند. بسته به نوع کمر درد پزشک ممکن است درمان‌های زیر را تجویز کند:

• دارو درمانی
• فیزیوتراپی و ورزش
• جراحی

دارو درمانی

پزشک می‌تواند داروهای زیر را برای درمان کمر درد تجویز کند:

• داروهای مسکن غیر تجویزی
• داروهای شل کننده عضلات
• مسکن‌های موضعی
• قر‌ص‌های مسکن‌ها
• داروهای ضدافسردگی
• تزریق

درمان دارویی کمر درد

داروهای مسکن غیر تجویزی

داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوبروفن و ناپروکسن ممکن است بتوانند درد حاد کمر را تسکین دهند. این داروها را طبق دستور پزشک مصرف کنید چرا که مصرف بیش از حد آن عوارض جانبی بسیار جدی دارد.

داروهای شل کننده عضلات

در صورتی که درد خفیف تا متوسط کمر با کمک داروهای غیرتجویزی بهبود پیدا نکرد، ممکن است پزشک داروهای شل کننده عضلات را نیز تجویز کند. این داروها موجب خواب‌آلودگی و سرگیجه می‌شوند.

مسکن‌های موضعی

که شامل پماد، کرم و لوسیون‌های ضد درد می‌شود.

قرص‌های مسکن‌ها

داروهایی مانند کدئین یا هیدروکودون ممکن است برای مدت زمان کوتاه تجویز شوند.

داروهای ضدافسردگی

دوز پایین از داروهای ضدافسردگی خصوصا داروهای سه فازی مانند آمی تریپتیلین می‌تواند در درمان برخی از انواع کمر درد موثر باشد. تاثیر این داروها بر کمر درد مستقل از اثر آن‌ها بر افسردگی است.

تزریق

در صورتی که سایر داروها در تسکین درد موثر نباشند و در صورتی که درد تا پایین پاها منتشر شود، ممکن است پزشک داروی کورتیزون یا داروی بی‌حس کننده دیگری را در فضای اطراف طناب نخاعی (فضای اپیدورال) تزریق کند. کورتیزون موجب کاهش التهاب در اطراف عصب‌ها می‌شود اما تاثرات تسکین‌دهنده دارو معمولا کمتر از چند ماه ادامه دارد.

درمان کمر درد با فیزیوتراپی و ورزش

فیزیوتراپی اصلی‌ترین و موثرترین درمان کمردرد شدید است. فیزیوتراپیست از روش‌های مختلفی مانند گرما درمانی، اولتراسوند، تحریک الکتریکی و تکنیک‌های آزادسازی عضله برای درمان کمردرد شدید استفاده می‌کند.

درمان کمر درد با فیزیوتراپی

با بهبود تدریجی درد، فیزیوتراپیست به بیمار ورزش‌هایی را آموزش می‌دهد که موجب افزایش انعطاف‌پذیری و قدرت عضلات کمر و شکم او می‌شود و نحوه قرارگیری صحیح بدن در حالات مختلف را نیز به بیمار آموزش می‌دهد. استفاده منظم از این روش‌های درمانی از بازگشت مجدد درد جلوگیری می‌کند.

جراحی کمر درد

عده بسیار کمی از بیماران به جراحی کمر نیاز دارند. اگر درد بیمار در پاهای او منتشر می‌شود و عضلات او به طور پیش‌رونده‌ای دچار ضعف و بی‌حسی شده‌اند که این حالت ناشی از تحت فشار بودن عصب‌هاست، لازم است جراحی انجام شود.

عمل جراحی کمر درد

در سایر موارد معمولا روش جراحی در مراحل اولیه برای بیماران تجویز نمی‌شود مگر این که درد بیمار با به‌کارگیری روش‌های درمانی دیگر بهبود پیدا نکند.

دیسک کمر یک بیماری شایع به شمار می‌رود که بسیاری از مردم از آن رنج می‌برند. دیسک کمر شدید می‌تواند زندگی بیمار را مختل کند و باعث شود نتواند بسیاری از کارهای روزمره خود را انجام دهد. در این موارد درمان فوری دیسک کمر از جمله جراحی دیسک کمر ضروری است.

فتق دیسک کمر

دیسک های کمر صفحاتی هستند که به عنوان بالشت بین ستون مهره‌ها عمل می‌کنند و آثار ناشی از حرکت را بر ستون فقرات کاهش می‌دهند. هر دیسک به یک دونات ٰژله‌ای شباهت دارد که قسمت داخلی را بافت نرم‌تری پوشانده است.

تغییرات دیسک ناشی از بالا رفتن سن و برخی آسیب‌ها می‌تواند باعث پارگی قسمت مرکزی آن شود. پارگی و بیرون‌زدگی غیرطبیعی قسمت مرکزی دیسک، فتق دیسک نام دارد. معمولا از فتق دیسک کمر تحت عنوان لغزش دیسک یاد می‌شود. لغرش دیسک بیشتر در سطح مهره‌های ۴ و ۵ کمری رخ می‌دهد.

درمان‌های مربوط به فتق دیسک کمر بر اساس شدت علائم، شامل فیزیوتراپی، داروهای شل کننده عضله، داروهای مسکن، داروهای ضد التهاب، تزریق نقطه‌ای کورتیزون (تزریق ابی دوران) و اقدامات جراحی است.

درمان قطعی دیسک کمر به شدت و علائم آن بستگی دارد. اگر چه می‌توان با رعایت برخی اقدامات به بهبودی کامل دست یافت، در برخی موارد به علت پایدار بودن علائم انجام عمل جراحی ضرورت می‌یابد. علائم مربوط به دیسک کمر می‌تواند به سایر بیماری‌ها یا مشکلات پزشکی شباهت داشته باشد.

عوامل بوجود آمدن دیسک کمر

عوامل متعددی می‌توانند ریسک ابتلا به فتق دیسک را افزایش دهند. برخی از انتخاب‌های زندگی مانند مصرف تنباکو، ورزش نکردن به صورت منظم و ناکافی بودن مواد مغذی می‌توانند در کاهش سلامت دیسک نقش داشته باشند.

با افزایش سن، برخی از تغییرات بیوشیمیایی طبیعی منجر به خشک شدن تدریجی دیسک می‌شود که بر میزان قدرت و استقامت دیسک تاثیر می‌گذارند. به عبارت دیگر، افزایش سن می‌تواند منجر به کاهش توانایی دیسک برای دفع ضربات ناشی از حرکت شود. دفع ضربات، اصلی‌ترین وظیفه دیسک است.

نامناسب بودن وضعیت بدن (قوز کردن) و برخی از حرکات نادرست باعث اعمال فشار بر مهره‌های کمر می‌شود و بر توانایی طبیعی مهره‌ها برای تحمل وزن بدن تاثیر بگذارد.

عوامل فوق در کنار آسیب مهره، بلند کردن اجسام سنگین و مواردی از این قبیل از جمله عوامل ایجاد دیسک کمر به شمار می‌روند. به عنوان مثال برداشتن اجسام سنگین به طور نادرست می‌تواند باعث اعمال فشار بر دیسک و حرکت دیسک به سمت بالا شود.

علائم دیسک کمر

علائم دیسک کمر با توجه به محل دقیق دیسک و نوع ریشه اعصاب تحت فشار، متفاوت است. در بخش زیر شایع‌ترین علائم دیسک کمر را بیان می‌کنیم. با این حال ممکن است هر فرد علائم متفاوتی داشته باشد. این علائم می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• درد دوره‌ای یا ثابت کمر، در هنگام راه رفتن، سرفه، عطسه، یا ایستادن به مدت طولانی بدتر می‌شود.
• اسپاسم عضلات کمر
• سیاتیک، دردی که از نزدیک کمر یا باسن شروع می‌شود و تا ساق، پنجه، یا ران امتداد می یابد.
• ضعف عضلات پا
• بیحسی پا یا ساق
• کاهش عکس العمل قوزک یا زانو
• تغییر در عملکرد مثانه یا روده

مراحل فتق دیسک

به طور کلی مراحل دیسک کمر شامل موارد زیر است:

• انحطاط
• برجستگی دیسک
• بیرون زدگی دیسک
• جدا شدن دیسک
  درمان دیسک کمر

انحطاط

با گذر زمان و بالا رفتن سن، دیسک شروع به خشک شدن می‌کند و انعطاف‌پذیری خود را از دست داده و شکننده می‌شود.

برجستگی دیسک

برخی از آسیب‌های روزانه می‌توانند با گذر زمان باعث بیرون زدگی ماده ژله‌ای و نرم بین مهره‌ها با ایجاد حباب در کنار بافت‌های رشته‌ای شوند. معمولا به این حالت، برجستگی دیسک گفته می‌شود. برجستگی دیسک به اشتباه، لغزش دیسک نامیده می‌شود.

بیرون زدگی دیسک

بیرون زدگی دیسک زمانی رخ می‌دهد که هسته مرکزی از لایه بیرونی بافت بیرون بزند اما هنوز درون دیسک قرار داشته باشد.

جدا شدن دیسک

جدا شدن دیسک زمانی رخ می‌دهد که ماده ژله‌ای دیسک به خارج از بافت نشت کند و به درون کانال نخاع آزاد شود.

راههای تشخیص دیسک کمر

برای تشخیص بیماری دیسک کمر باید پزشک علاوه بر بررسی سابقه پزشکی بیمار و معاینه فیزیکی او از روش‌های تشخیصی زیر برای بیماری دیسک کمر و علت دیسک کمر استفاده کند:

• اشعه ایکس
• ام آر آی
• میلوگرام
• سی تی اسکن
• الکترومیوگرافی (EMG)

اشعه ایکس

در این روش تشخیصی از پرتوهای نامرئی انرژی الکترومغناطیسی برای عکسبرداری از بافت‌های داخلی، استخوان‌ها و سایر اعضا استفاده می‌شود.

ام آر آی

تصویرسازی تشدید مغناطیسی ام آر آی یک روش تشخیصی است که برای عکسبرداری، از فرکانس‌های رادیویی و مغناطیسی استفاده می‌کند. در این روش، به کمک یک کامپیوتر تصاویر دقیقی از اعضا و ساختارهای درون بدن گرفته می‌شود.

میلوگرام

در این روش ماده رنگی به درون کانال نخاع تزریق می‌شود تا بتوان به کمک اشعه ایکس تصاویر دقیقی از ساختارهای بدن را به دست آورد.

سی تی اسکن

اسکن توموگرافی رایانه‌ای (سی تی اسکن)، در این روش تشخیصی به کمک اشعه ایکس و فناوری کامپیوتر، از زوایای مختلف تصاویری از استخوان، عضله، بافت چربی و سایر اعضا گرفته می‌شود. تصاویر سی تی اسکن دقیق‌تر از عکسبرداری به کمک اشعه ایکس است.

الکترومیوگرافی (EMG)

یک روش تشخیصی است که میزان عکس‌العمل یا فعالیت الکتریکی عضله را در پاسخ به تحریک عصب عضله می‌سنجد.

درمان دیسک کمر

پزشک براساس موارد زیر، روش درمان دیسک کمر مناسب را تعیین می‌کند:

• سن بیمار، سلامت کلی بیمار و تاریخچه پزشکی
• شدت بیماری
• نوع
• میزان تحمل بیمار در ارتباط با برخی داروها، روش‌ها، یا درمان‌ها
• انتظارات بیمار در روند درمان

معمولا درمان دیسک کمر محتاطانه اولین قدم برای کنترل بیماری دیسک کمر است. این اقدام شامل موارد زیر است:

• در برخی موارد، استراحت مطلق بسیار مفید است.
• آموزش به بیمار در خصوص نحوه صحیح راه رفتن می‌تواند باعث کاهش درد یا جلوگیری از آسیب دیدن دیسک شود.
• استفاده از کمپرس سرد و گرم اقدام درمانی بسیار مفیدی است.
• کنترل وزن می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.
• استفاده از محافظ مخصوص کمر می‌تواند به کاهش درد و پیشگیری از بدتر شدن علائم کمک کند.

در صورتی که موارد فوق مفید واقع نشد، می‌توان روش‌های زیر را پیشنهاد داد:

• داروها
• ورزش درمانی
• عمل جراحی

درمان دارویی دیسک کمر

پزشک برای کنترل درد یا شل شدن عضلات اقدام به تجویز داروهای زیر می‌کند:

• تزریق اپی دورال کورتیزون
• داروی کورتیزون خوراکی (مانند پردنیزون یا متیل پردنیزون)
• داروهای ضدالتهاب (داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی) مانند ایبوبروفن، و ناپروکسن
• سدیم

ورزش برای دیسک کمر

ورزش درمانی برای درمان درد دیسک کمر شامل فراصوت، برنامه‌های ورزشی، پیام درمانی و سایر گزینه‌های موجود است. ورزش برای علائم جدید فتق دیسک توصیه نمی‌شود.

از سوی دیگر، تقویت عضلات کمر و شکم در پیشگیری و درمان مشکلات شدید کمر مسئله بسیار مهمی است. ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، ورزش درمانی و یوگا برای کاهش کمردرد‌های شدید بسیار مفید هستند.

کشش ساده عضلات می‌تواند برای بهبود علائم مربوط به فتق دیسک بسیار مفید باشد. باید کشش عضلات را به آهستگی و با دقت شروع کرد. تمرینات کششی شامل خم شدن، کشش کمر به سمت عقب و سایر حرکات است.

جراحی دیسک کمر

اگر مواردی که تاکنون ذکر کرده‌ایم مفید واقع نشود، ممکن است پزشک برداشتن دیسک بیرون‌زده را پیشنهاد نماید. در حال حاضر روش‌های جراحی متعددی برای درمان فتق دیسک وجود دارد. پزشک بر اساس وضعیت بیمار و مزایای هر روش برای جراحی فتق دیسک، یک روش مناسب را انتخاب می‌کند.

جراحی دیسک شامل میکرودیسکتومی و جراحی باز است، که در روش اول پزشک از ابزارهای کوچک جراحی استفاده می‌کند. در صورتی که بیمار دچار سندروم دم اسب باشد انجام فوری عمل جراحی ضروری خواهد بود.

در عمل جراحی بیمار بیهوش می‌شود. پزشک در قسمتی که دیسک بیرون زده است برشی را روی کمر ایجاد می‌کند. ممکن است پزشک برای دستیابی به محل دیسک، تعدادی از استخوان‌های کمر را جدا کند. معمولا قسمت بیرون زده دیسک و سایر قسمت‌های شل، از محل دیسک برداشته می‌شوند.

پس از اتمام جراحی و ترخیص بیمار به منظور پیشگیری از فتق سایر دیسک‌ها محدودیت‌هایی در خصوص میزان فعالیت بیمار اعمال می‌شود و پزشک به او اجازه نمی‌دهد، تا زمانی که بهبودی حاصل می‌شود بیمار به مدت چند هفته فعالیت جسمالی داشته باشد.